Механика және машиналар теориясы

Сипаттама: Механика, негізгі заңдар, денелердің жай-күйі, статика, кинематика, динамика, заңдылықтар, денелердің жай-күйін сипаттайтын, көрсеткіштерді есептеу әдістері. Машиналар теориясы, механикалық жүйелер түрлерінің жіктелуі, олардың кинематикалық және динамикалық талдауы. Әртүрлі механизмдердің синтезі, оларды есептеу әдістері.

Кредиттер саны: 5

Пәннің еңбек сыйымдылығы:

Жұмыс түрлері	сағат
Дәрістер	15
Практикалық жұмыстар	30
Зертханалық жұмыстар
СӨЖО	30
СӨЖ	75
Қорытынды бақылау нысаны	емтихан
Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны	Жазбаша емтихан

Компонент: Таңдау бойынша компонент

Цикл: Базалық пәндер

Мақсат

• Материалдық денелердің механикалық қозғалысының жалпы заңдылықтары мен тепе-теңдігін және осы материялық денелердің өзара механикалық әсерлесуін зерттейтін ғылым. Статика, кинематика және динамика деп аталатын үш бөлімнен тұрады. Статика бөлімінде абсолют қатты денеге әсер ететін әр түрлі күштер жүйесінің тепе-теңдік шарттары қарастырылады. Кинематика бөлімінде әсер ететін күштерді ескермей, материалдық нүктенің, абсолют қатты дененің қозғалыстарының жалпы геометриялық сипаттамалары қарастырылады. Динамика бөлімінде материалдық нүктенің, қатты дененің қозғалысы зерттелгенде, осы қозғалыстың себебі болатын әсер етуші күштер және материялық объектілердің инерттілігі (массасы) ескеріледі.

Міндет

• Теориялық мәлiметтердi жақсы ұғынып, есептерiн дұрыс шығарып үйрену үшiн студент сабақта оқытушының айтқанын аса мұқият тыңдауы, түсiнбеген тұстарын бiрден сұрап отыруы және сабақтан тыс уақытта өз бетiнше оқулықтан тақырыптарды үнемi пысықтап отыруы қажет. Студенттердiң пән курсына қызығушылығын арттыру үшiн оқытушылар сабақта өмiрден және де студенттердiң болашақ мамандықтарынан мысалдар келтiрiп отырғаны абзал. Ғылымның даму тарихынан да мәлiметтер берiлгенi дұрыс. Бұл ғылымды игерудегi талапкерлiк, еңбекқорлықтың көрнекi мысалдары бола алады.

Оқыту нәтижесі: білу және түсіну

• Білім алушылар білуге тиіс: -механиканың негізгі ұғымдарын; -механиканың аксиомалары мен теорияларын қолданып, күштер жүйесін түрлендіру тәсілдерін, абсолютты қатты денелердің, түйіскен күштердің, параллель күштердің, жазықтықта және кеңістікте кез-келген түрде түсірілген күштердің әсерімен тепе-теңдікте табылу шарттарын; -нүктенің қозғалысын беру әдістерін, оның жылдамдығы мен үдеуін, нүкте мен дененің қозғалыс түрлерін -динамиканыңТеориялық білімді тереңдету және шоғырландыру, жазық планеталық механизмдерді кинематикалық талдаудың аналитикалық және графикалық әдістерін қолдану саласындағы студенттердің дағдылары мен практикалық дағдыларын дамыту. Тісті беріліс коэффициентін және көп сатылы берілістердің шығыс байланысының бұрыштық жылдамдығын анықтау.

Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану

• "Механика және машина теориясы" курсын білу "материалдардың кедергісі", "Машина жасау негіздері мен бөлшектері"сияқты пәндерді оқу үшін қажет.

Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру

• Тепе-теңдікті есептеу, тепе-теңдік тұрақтылығы, техникада кездесетін механизмдердің құрамдас бөліктерінің кинематикалық және динамикалық сипаттамаларын анықтау саласындағы өндірістік қызметке мамандар даярлау.

Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер

• Тетіктердің ұтымды схемаларын құру және шешімдерді табу білігі

Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі

• Келесі пәндерде міндеттерді қою және шешу қабілеті және жақсы дайындық.Құзыретті болу: тиімділік, сенімділік, ұзақмерзімділік және тиімділікке арналған заманауи талаптарға сай келетін жаңа машиналарды, қондырғыларды, автоматтандырылған желілер мен кешендерді құрастыру.

Оқыту әдістері

Оқұ сабақтарын өткізу кезінде келесі білім беру технологияларын пайдалану көзделеді: - интерактивті дәріс (оқутыдың келесі белсенді түрлерін қолдану: атқарушы (басқарылатын) пікірталас немесе әңгімелесу, модерация, слайдтарды немесе оқу фильмдерін көрсету); - берілген шарттар негізінде әртүрлі жағдайлардың даму сценарийлерін құру; - ақпараттық-коммуникациялық; - іздеу-зерттеу (оқу үрдісінде студенттердің өзіндік зерттеу қызметі); - оқу міндеттерін шешу.

Білім алушының білімін бағалау

Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.

Кезең	Тапсырма түрі	Өлшем
1  рейтинг	Коллоквиум	0-100
	Есептік графикалық жұмыс
	Межелік тесттер
	Практикалық тапсырмалар
2  рейтинг	Коллоквиум	0-100
	Есептік графикалық жұмыс
	Межелік тесттер
	Практикалық тапсырмалар
Қорытынды бақылау	емтихан	0-100

Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты

Тапсырма түрі	90-100	70-89	50-69	0-49
	Өте жақсы	Жақсы	Қанағаттанарлық	Қанағаттанарлықсыз

Бағалау нысаны

Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:

• Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
• Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.

Қорытынды бағаны есептеу формуласы:

И= 0,6	Р1+Р2	+0,4Э
	2

 

мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;

Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.

Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:

Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:

Әріптік жүйе бойынша бағалар	Балдардың сандық эквиваленті	Балдар (%-тік құрамы)	Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар
A	4.0	95-100	Өте жақсы
A-	3.67	90-94
B+	3.33	85-89	Жақсы
B	3.0	80-84
B-	2.67	75-79
C+	2.33	70-74
C	2.0	65-69	Қанағаттанарлық
C-	1.67	60-64
D+	1.33	55-59
D	1.0	50-54
FX	0.5	25-49	Қанағаттанарлықсыз
F	0	0-24

Дәріс сабақтарының тақырыптары

• Кіріспе
• Күш моменттерінің теориясы
• Теорема Вариньона
• Кинематикаға кіріспе
• Қатты дененің аударма қозғалысы
• Қатты дененің жазық параллель қозғалысы
• Динамикаға кіріспе
• Қозғалыс саны
• Кинематикалық жұптардың топтары
• Тегіс механизмдердің құрылымдық талдауы
• Жазық рычаг механизмдерінің кинематикалық талдауы
• Механизмнің әртүрлі нүктелерінің үдеуін графикалық әдіспен анықтау
• Жазық механизмдерді күштік талдау
• Эвольвентное зубчатое зацепление
• Рычаг механизмдері жіктелуі және мақсаты

Негізгі әдебиет

• 1. Никитин Н.Н. Курс теоретической механики. – М.: Высшая школа, 1990 г.- 608 с. 2. Тарг С.М. Краткий курс теоретической механики. – М.: Высшая школа, 1986 г.- 416 с. 3. Яблонский А.А., Никифорова В.М. Курс теоретической механики, ч. 1, 2. – Санкт-Петербург, 2002 г.- 650 с. 4. Левитская О.Н., Левитский Н.И. Курс теории механизмов и машин. Учебное пособие для вузов. – М.: Высшая школа, 1985 г.- 280 с. 5. Мещерский И.В. Сборник задач по теоретической механике. – М.: Наука, 2002 г.- 480 с. 6. Ликунов А.В. Прикладная механика. Методические указания и задания на практические занятия для студентов специальности 5В070900 «Металлургия». / ВКГТУ. – Усть-Каменогорск, 2012.- 54 с. 7. Бурковский А.К. Теория механизмов и машин. Методические указания и задания на практические занятия и СРСП для студентов специальностей 5В071200 «Машиностроение», 5В071300 «Транспорт, транспортная техника и технологии», 5В072400 «Технологические машины и оборудование» / ВК ГТУ. – Усть-Каменогорск, 2014 – 49 с.

Қосымша әдебиеттер

• 1. Тлеубердин Қ.Ж., Карденов С.А. Машиналар және механизмдер теориясы: /оқу құралы. 2-басылым/ - Семей, 2012 - 192 б. 2. Касымханов С.Ж. Машиналар мен механизмдердің теориясы: Практикалық сабақтарға арналған оқу-әдістемелік нұсқа механикалық мамандықтарда оқитын студенттер үшін. – Өскемен: ШҚМТУ, 2015. – 50 б.