Су ресурстарың қалпына келтіру

Сипаттама: Пән су нысандарына ластаушы заттардың түсуін азайту мақсатында су нысандарының және оларға іргелес жайылма және жағалау аумақтарының экологиялық жағдайын бағалау критерийлерін, сондай-ақ су нысандарын өздігінен тазарту және олардан су түбі шөгінділерін жою процестерін белсенділендіру технологиялық тәсілдерін оқытады.

Кредиттер саны: 5

Компонент: Таңдау бойынша компонент

Цикл: Базалық пәндер

Мақсат

• Пәннің мақсаты – студенттерге табиғи-техногенді ландшафт жағдайындағы су объектілерінің инженерлі-экологиялық сұрақтарды шешуде және су объектілерінің өзін-өзі тазарту үрдістерін белсендету бойынша шараларды жасауда, су объектілерін шөгінділерден тазалау бойынша жұмыстарды ұйымдастыруда кәсіби білім және дағды қалыптастыру

Міндет

• Пәнді оқытудың міндеті – су жинағышта пайдаланған судың қалыптасуы шартын бағалауға, пайдаланылған суларды қалыптастыратын кешендерді анықтап, жылдық пайдаланылған су шығынын анықтауға және әртүрлі су жинаушы алаңдардан өзендерге шығарылатын биогенді элементтер концентрациясын және көлемін анықтауға және су қорларының сапасына және санына зиянды шаруашылық іс-әрекеттердің зиянды әсерлерін азайту бойынша техникалық және ұйымдастыру шараларын жасауға үйрету. Пәнді беру білім негізін қалыптастырып, суаттардың құлдырауы және ластануымен байланысты мәселелерді шешуде және пайдаланылған су шамасын және су сапасын қалпына келтірудегі инженерлік тәсілдерді жасауда міндетті шешуде икемділікті және дағдыны қалыптастырады.

Оқыту нәтижесі: білу және түсіну

• Өзен ағысы, өзен, көл, батпақтың су режимін қалыптастыру заңдылығы туралы меңгеру. Өзен бассейндерінің су теңгерімі, ағысты реттеу әдістері, негізгі гидрологиялық сипаттамасын есептеу әдістерін білу

Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану

• Су шаруашылығы және гидротехникалық нысандары, кешенді гидро түйіндері, сорғыш бекеттерін жобалау және пайдалану бойынша дағдыларын меңгеру; олардың экономикалық тиімділігі мен экологиялық қауыпсіздігін бағалау

Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру

• Су шаруашылығы саласындағы заманауи жетістіктерді қолдана отырып, өзендер мен суаттарды қалпына келтіруде тиімді шешім қабылдай алу

Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер

• Өндірістік-технологиялық, ұйымдастыру-басқару, су шаруашылығы саласындағы жабалау мен зерттеу қызметтері үшін дайын болу

Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі

• Саладағы кәсіпорын өнімдеріндегі өзіндік құны мен бағаның құрылуы туралы түсінігін алу, олардың экономикалық маңызы, қағидасы және өндірістің әртүрлі жағдайында оларды анықтау әдістері мен су шаруашылығы қызметін іске асыру

Дәріс сабақтарының тақырыптары

• Ластаушылардың таралуының негізгі көздері. Ластаушылардың қоршаған ортаға әсері.
• Табиғи су сапасының көрсеткіштері.
• Су объектілерінде жүретін үдерістер және олардың су сапасына әсері. Су объектілерінде зиянды құраушылар мөлшерін арттыруға ықпал ететін үдерістер. Су объектілерінің өзін-өзі тазалауға ықпал ететін үдерістер.
• Жер беті суларының ластануын бағалау критерилері
• Су объектілерін қалпына келтірудегі ұйымдастырылған-технологиялық ерекшеліктер.
• Аз мөлшерде бұзылған ландшафт жағдайында су жинаушы алаңдарды құру.
• Көп мөлшерде бұзылған ландшафт жағдайында (қалалық территориялар) су жинаушы алаңдарды құру.
• Су қорғау аймақтарын ұйымдастыру
• Жағаны бекіту (нығайту) жұмыстары.
• Өндіріс және тұтынушылар қалдықтарын рұқсатсыз орналастыру нәтижесінде бұзылған жайылма және жағалаудағы алаңдарды рекультивациялау.
• Су объектілеріндегі өзін-өзі тазалау үрдісін белсендету. Су объектілеріне тасталатын сумен ластаушыларпдың түсуін төмендету.
• Өзін-өзі тазалау үдерістерін белсендетудің инженерлік тәсілдері: жоғарыда орналасқан тоғандар-биотұндырғыштар, жайылма суқоймалары-биотұндырғыштар, құламалы-аэраторлы арналы бьефтар, арнадағы бөгеулер және жартылай бөгеулер, жайылма және арнадағы биоплато, суағысындағы құм ұстағыштар, суды аэрациялау (аэрирование воды).
• Су объектілерін шөгінділерден тазалау жұмыстарын ұйымдастыру. Суаттарды тазалаудың механикаландырылған тәсілдері: «құп-құрғақ» және оларды босатусыз жұмыстары өндірісі.
• Суаттарды топырақ сорғыш снарядтармен тазалау.
• Шағын өзендерді тазалау.

Негізгі әдебиет

• 1 В.И. Сметанин, Восстановление и очистка водных объектов. КолосС, М.: 2003 г.
• 2 Н.И. Игошин, Проблемы восстановления и охраны малых рек и водоемов. Бурун Книга, М: 2009 г.
• 3 Комплексное использование водных ресурсов: Учебник для вузов по специальности «Водоснабжение и водоотведение»/ С.В. Яковлев, И.Г. Губий, И.И. Павлинова, - М: Высшая школа, 2008;
• 4 Водный кодекс Республики Казахстан от 9 июля 2003 года (с изменениями и дополнениями), Астана
• 5 Экологический кодекс Республики Казахстан от 9 января 2007 года, Астана;