Отын жануының арнаулы сұрақтары
Сипаттама: Пән қатты, сұйық және газ тәрізді отындардың құрамымен және олардың жану процестерінің негіздерімен таныстырады. Отынның жану жылуын бірлік массаға есептеу әдістері мен органикалық отындардың қасиеттері қарастырылады. Отынды жағуға дайындау, отын беру жүйесінің негізгі элементтерінің құрылымы, сондай-ақ жылу энергетикасы мен жылутехнологиясындағы баламалы энергия көздерін қолдану мәселелеріне ерекше көңіл бөлінеді.
Кредиттер саны: 5
Пререквизиты:
- Жылу техникасының теориялық негіздері
Пәннің еңбек сыйымдылығы:
| Жұмыс түрлері | сағат |
|---|---|
| Дәрістер | 15 |
| Практикалық жұмыстар | 30 |
| Зертханалық жұмыстар | |
| СӨЖО | 30 |
| СӨЖ | 75 |
| Қорытынды бақылау нысаны | емтихан |
| Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны | Емтихан |
Компонент: ЖОО компоненті
Цикл: Базалық пәндер
Мақсат
- «Отынды жағудың арнайы мәселелері» пәнін оқытудың мақсаты – студенттерге отын құрамын талдау, жану процестерін түсіну және оның жылутехникалық сипаттамаларын қазіргі заманғы энергетикалық тиімділік пен экологиялық қауіпсіздік талаптарын ескере отырып есептеу бойынша жүйелі білім мен практикалық дағдыларды қалыптастыру.
Міндет
- студенттерге жанармай түрлері, олардың физика-химиялық қасиеттері, жану процестері мен жылу бөлу заңдылықтары туралы жүйелі білім қалыптастыру, сондай-ақ жылуэнергетикалық қондырғыларда жанармайды тиімді пайдалану мақсатында оның құрамын және жану жылуын талдау әдістерін қолдануды үйрету.
Оқыту нәтижесі: білу және түсіну
- – Қатты, сұйық және газ тәрізді отын түрлерін атау. – Отынның негізгі сипаттамаларын және құрамын атау. – Органикалық отындардың физикалық және жылутехникалық қасиеттерін анықтау. – Отын жану процесінің негізгі сатыларын білу. – Отынның жану жылуын жылулық есептеу қағидаларын түсіндіру. – Отын құрамының жану процесі мен жылу беруіне әсерін түсіндіру. – Отынды жағуға дайындау процестерін сипаттау. – Отынмен жабдықтау жүйесінің элементтерінің қызметі мен құрылымын түсіндіру.
Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану
- – Отынның құрамы мен қасиеттері туралы білімді оны жағудың тиімді тәсілдерін таңдауда қолдану. – Түрлі отын түрлерінің жану жылуын есептеу әдістемесін инженерлік есептерде пайдалану. – Отынды дайындау және беру жүйесінің жылутехникалық есептерін орындау. – Жылу энергетикалық қондырғыларда отынмен қамтамасыз ету және жағу жүйелерін жобалау қағидаларын қолдану.
Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру
- – Түрлі отын түрлерін жылутехникалық көрсеткіштері мен экологиялық қауіпсіздігі тұрғысынан бағалау. – Белгілі бір жағдайларда оңтайлы нұсқаны таңдау үшін дәстүрлі және баламалы энергия көздерін салыстыру. – Пайдалану жағдайларын талдай отырып, отынды дайындау және жағу әдістерін негіздеу. – Энергия тиімділігі мен сенімділігі тұрғысынан отын беру жүйелерінің құрылымдарын сыни тұрғыдан талдау.
Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер
- – Отынды таңдау және жағу тәсілдерін негіздеуге байланысты техникалық шешімдерді сауатты жеткізу және дәлелдеу. – Жылутехникалық есептеулер жүргізу және отын жүйесі элементтерін жобалау барысында топпен тиімді қарым-қатынас жасау. – Есептеулердің, зерттеулердің немесе жобалардың нәтижелерін кәсіби терминологияны қолданып, ауызша және жазбаша түрде таныстыру. – Отынды дайындау және жағу саласындағы баламалы шешімдерді ғылыми деректер мен инженерлік негіздерге сүйене отырып талқылау.
Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі
- – Отынның құрамы мен жану процестері бойынша нормативтік және техникалық құжаттарды өз бетінше меңгере білу. – Алынған ақпаратты сыни тұрғыдан талдай отырып, білімдегі олқылықтарды анықтау және оларды толықтыру жолдарын табу. – Отынды жағу мен жылу энергетикасындағы заманауи технологияларға бейімделу мақсатында үздіксіз білім алуға дайын болу. – Жаңа жағдаяттарда алынған білімді қолдана білу, өзін-өзі бағалау жасап, жеке оқу стратегиясын жетілдіру.
Оқыту әдістері
Оқытудың кредиттік технологиясы жағдайында сабақтар негізінен белсенді және шығармашылық нысандарда жүргізілуге тиіс. Білім алушыларды білімді іздеуге және басқаруға тартуға, мәселелерді өз бетінше шешу тәжірибесін алуға ықпал ететін тиімді педагогикалық әдістер мен технологиялар арасында мыналарды атап өткен жөн: - проблемалық және жобалық-бағытталған оқыту технологиясы; - оқу-зерттеу қызметінің технологиялары; - коммуникативтік технологиялар (пікірталас, баспасөз конференциясы, ми шабуылы, оқу дебаттары және басқа да белсенді формалар мен әдістер); - кейс әдісі (жағдайды талдау); - білім алушылар іскерлік, рөлдік, Имитациялық ойындарға қатысатын ойын технологиялары; - ақпараттық-коммуникациялық (оның ішінде қашықтықтан білім беру) технологиялар.
Білім алушының білімін бағалау
Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.
| Кезең | Тапсырма түрі | Өлшем |
|---|---|---|
| 1 рейтинг | № 1 практикалық жұмыс "отын құрамын есептеу" | 0-100 |
| № 2 практикалық жұмыс "отынның жылу эквивалентін және келтірілген сипаттамаларын анықтау" | ||
| № 3 практикалық жұмыс "отынның жану жылуын есептеу" | ||
| №1 СӨЖ "органикалық отынды қалыптастыру" | ||
| №2 СӨЖ "отынның жасанды түрлері." | ||
| СРС №3 "Кинетика химических реакции." | ||
| Ауызша сауалнама | ||
| №1 аралық бақылау | ||
| 2 рейтинг | №4 практикалық жұмыс "ауа және отынның жану өнімдерінің көлемі" | 0-100 |
| № 5 практикалық жұмыс "ауа және жану өнімдерінің энтальпиясы" | ||
| № 6 практикалық жұмыс "қазандық агрегатының жылу балансы" | ||
| №4 СӨЖ "шаң дайындау жүйесі." | ||
| № 5 СӨЖ " отынды аралас жағу." | ||
| № 6 СӨЖ " Отын жағудың экологиялық мәселелері." | ||
| Ауызша сауалнама | ||
| Рубежный контроль №2 | ||
| Қорытынды бақылау | емтихан | 0-100 |
Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты
| Тапсырма түрі | 90-100 | 70-89 | 50-69 | 0-49 |
|---|---|---|---|---|
| Өте жақсы | Жақсы | Қанағаттанарлық | Қанағаттанарлықсыз | |
| Практикалық сабақтардағы жұмыс | Талап етілетін есептеу әдістері тізбегін сақтай отырып, практикалық жұмысты толық орындады; Жауабын жаңа мысалдармен сүйемелдейді, білімді жаңа жағдайда қолдана біледі. | бір қате немесе екіден аз кемшілік жіберілді, оны студент өз бетінше немесе мұғалімнің азғантай көмегі арқылы түзете алады; жауап білімді жаңа жағдайға қолданбай берілді | Жұмысты толық орындамаған, бірақ дұрыс нәтижелер мен қорытындыларды алуға мүмкіндік беретін практикалық жұмыс көлемінің 50% кем емес; Жұмыс барысында қателіктер жіберілді. | Жұмысты толық аяқтамады немесе жұмыстың аяқталған бөлігінің көлемі дұрыс қорытынды жасауға мүмкіндік бермейді. Сұрақтарға жауап беру кезінде бағдарлама талаптарына сәйкес негізгі білім мен дағдыларды меңгермегендігін көрсетті. |
| Бақылау сұрақтары бойынша сұхбат | Осы курстың теориялық білімі, терминологиясы және негізгі заңдылықтары игерілген; құбылыстар мен процестердің мәнін логикалық және жүйелі түрде түсіндіреді; мысалдар келтіреді, монологтық сөйлеуде еркін сөйлейді және нақтылау сұрақтарына тез жауап бере алады. | Осы курстың теориялық білімі, терминологиясы және негізгі заңдылықтары игерілген; құбылыстар мен процестердің мәнін логикалық және жүйелі түрде түсіндіреді; мысалдар келтіреді, монологтық сөйлеуде еркін сөйлейді, бірақ сонымен бірге ол өз бетінше немесе мұғалімнің шамалы түзетуімен түзететін болмашы қателіктер жібереді. | Теориялық білімі таяз, дәлелді қорытынды жасау және мысалдар келтіру қабілеті жеткіліксіз, монологтық сөйлеуде, терминологияда, баяндау логикасы мен жүйелілігінің жеткіліксіздігін көрсетеді, мұғалімнің түзетуімен ғана түзетілетін қателіктер жібереді. | Пәннің теориялық негіздерінен хабарсыздығын, құбылыстар мен процестерді талдау дағдыларының қалыптаспағанын көрсетеді, дәлелді қорытындылар жасауды және мысалдар келтіруді білмейді, мұғалімнің түзетуімен де түзете алмайтын қателіктер жібереді. |
| Аралық бақылауға арналған тест түріндегі тапсырмалар | 100-90% дұрыс жауаптар | 89-70% дұрыс жауаптар | 69-50% дұрыс жауаптар | 49-0% дұрыс жауаптар |
Бағалау нысаны
Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:
- Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
- Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.
Қорытынды бағаны есептеу формуласы:
| И= 0,6 | Р1+Р2 | +0,4Э |
| 2 |
мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;
Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.
Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:
Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:
| Әріптік жүйе бойынша бағалар | Балдардың сандық эквиваленті | Балдар (%-тік құрамы) | Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар |
|---|---|---|---|
| A | 4.0 | 95-100 | Өте жақсы |
| A- | 3.67 | 90-94 | |
| B+ | 3.33 | 85-89 | Жақсы |
| B | 3.0 | 80-84 | |
| B- | 2.67 | 75-79 | |
| C+ | 2.33 | 70-74 | |
| C | 2.0 | 65-69 | Қанағаттанарлық |
| C- | 1.67 | 60-64 | |
| D+ | 1.33 | 55-59 | |
| D | 1.0 | 50-54 | |
| FX | 0.5 | 25-49 | Қанағаттанарлықсыз |
| F | 0 | 0-24 |
Дәріс сабақтарының тақырыптары
- Кіріспе
- Энергия көздерінің жалпы жіктелуі
- Органикалық отын, оның жіктелуі, отынды тасымалдау және сақтау
- Табиғи және жасанды қатты отын, оның сипаттамалары мен жіктелуі
- Сұйық отын, оның сипаттамалары
- Газ тәрізді отын, оның жіктелуі мен сипаттамалары
- Органикалық отынның негізгі жылу техникалық сипаттамалары
- Негізгі көрсеткіштері процесінің толық жану отын
- Жанармайдың жану температурасы: калориметриялық, теориялық және жарамды
- Материалдық және жылу балансы жану процестерінің органикалық отындар
- Негізгі ережелері мен ерекшеліктері жану теориясының қатты, сұйық және газ тәрізді отындар
- Қатты отынды жағуға арналған құрылғылар
- Мазутты жағу ерекшеліктері
- Түтін газдарын зиянды шығарындылардан тазарту жүйелері
- Дәстүрлі емес отынды пайдаланудың негізгі сипаттамалары мен схемалары
Негізгі әдебиет
- Лисиенко В.Г. Топливо. Рациональное сжигание, управление и технологическое использование. Кн.2.-М.: «Теплотехник», 2014.
- Лисиенко В.Г. Топливо. Рациональное сжигание, управление и технологическое использование. Кн.3.-М.: «Теплотехник», 2016.
- Белоусов В.Н., Сергеев В.В. Топливо и теория горения: учебное пособие. – Санкт-Петербург: СПбГПУ, 2014. – 142 с.
- Хзмалян Д.М. Каган Я.А. Теория горения и топочные устройства - Москва, Энергия, 2013, 484стр
- Тотай А.В., Казакова О.Г. Теория горения и взрыва: учебник и практикум для вузов. – 3‑е изд., исправленное и дополненное. – Москва: Юрайт, 2024. – 254 с. – ISBN 978-5-534-08180-0
- Коврик И. И. Сжигание твердого топлива : практ. пособие -Государственный институт повышения квалификации и переподготовки кадров в области газоснабжения «ГАЗ-ИНСТИТУТ» 2021, 52 стр
- Ведрученко В. Р., Лазарев Е. С. Современные технологии подготовки и сжигания топлива: учебное пособие -"Инфра-Инженерия" 2023, 164 стр.
- Лебедев В.А., Пискунов В.М. "Основы энергетики: учебное пособие", 2019
- Таранов А.В., Биличенко А.П. "Теплоэнергетические системы и энергоиспользование: Электронные учебник", Караганда: КарГТУ, 2017.
- Исаев В.Л., Таранов А.В., Булатбаев Ф.Н. "Спецвопросы сжигания топлива", Учебное пособие. Караганда: Изд-во КарТУ, 2020.
- "Теплотехника: учебник/ Под ред. С.В. Пузача, Ю.А. Кошмаров, С.В. Пузач, О.С. Лебедченко. 2-е изд., перераб. и доп. – М.: Академия ГПС ИЧС России, 2019.
Қосымша әдебиеттер
- Специальные вопросы сжигания топлива. Методические указания к лабораторным работам. Алматы:АИЭС, 2006.-46с
- Сборник задач по теории горения. /Под ред. Померанцева В.В. -Л.:Энергия,2010. -264 с. Учебные пособия
- Физико-химические и эксплуатационные свойства реактивных топлив. Справочник /Дубовкин Н.Ф. и др. - М.: Химия, 2009. -240 с.
