Жылу техникалық өлшеу және бақылау

Нургалиева Асель Тлеубековна

Оқытушының портфолиосы

Сипаттама: Пән студенттердің жылу энергетикасы объектілеріндегі жылу процестерінің параметрлерін бақылау және жылу техникалық өлшеу саласындағы біліктері мен білімдерін қалыптастырады. Пән шеңберінде өлшеу аспаптарының жұмыс принциптері, жылу-техникалық шамаларды өлшеу әдістері, қателіктерді бағалау, сондай-ақ заманауи техникалық бақылау және автоматтандыру құралдарын қолдану зерттеледі. Нәтижесінде студенттер жылу өлшеу әдістерін қолдана алады, алынған мәліметтерді талдай алады, процестердің физикалық мәнін анықтай алады және заманауи өлшеу және есептеу құралдарын қолдана отырып технологиялық ортаның сапасын бақылай алады.

Кредиттер саны: 5

Пәннің еңбек сыйымдылығы:

Жұмыс түрлері сағат
Дәрістер 15
Практикалық жұмыстар 30
Зертханалық жұмыстар
СӨЖО 30
СӨЖ 75
Қорытынды бақылау нысаны емтихан
Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны Емтихан

Компонент: ЖОО компоненті

Цикл: Кәсіптік пәндер

Мақсат
  • Мақсаты - студенттерді термотехникалық өлшеулер жүргізуге, өлшенетін шамаларды бақылауға, өлшеудің заманауи әдістері мен құралдарымен таныстыруға үйрету
Міндет
  • Пәннің міндеті: өлшем құралдарының жұмыс істеу қағидаттарын зерттеу; өлшеу әдістері; қателер және олардың себептері
Оқыту нәтижесі: білу және түсіну
  • Жылутехникалық өлшеулердің физикалық принциптері, әдістері және құралдарын білу. Температураны, қысымды, шығынды, деңгей мен жылу энергиясын өлшеудің ерекшеліктерін түсіну. Өлшеу құралдарының сипаттамаларын және олардың жұмыс істеу принциптерін түсіндіру.
Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану
  • Лабораториялық және өндірістік жағдайларда аспаптарды тексеру және калибрлеу әдістемелерін қолдану. Заманауи өлшеу жүйелерін пайдаланып жылу процестерінің параметрлерін өлшеу. Өлшеу нәтижелерінің дәлдігін және сенімділігін талдау.
Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру
  • Өлшеу жүйелерінің тиімділігін және олардың нормативтік талаптарға сәйкестігін бағалау. Жылу процестерін бақылау және реттеу құралдарын негіздеп таңдау. Өлшеу қателіктерін және жүйелік ауытқуларды анықтау және жою.
Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер
  • Жүргізілген өлшеулер бойынша нәтижелерді талдау мен есептерді сауатты рәсімдеу. Автоматтандырылған бақылау жүйелерінің техникалық шешімдерін кәсіби деңгейде талқылау. Жылутехникалық тәжірибелерді өткізу кезінде топпен жұмыс істеу.
Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі
  • Жаңа өлшеу әдістері мен цифрлық, интеллектуалды аспаптарды меңгеру. Кәсіби әдебиеттер мен стандарттарды (МЕМСТ, ISO) пайдалана отырып білімін жетілдіру. Жылу процестерін цифрлық бақылаудағы заманауи үрдістерге бейімделу.
Оқыту әдістері

интерактивті дәріс (оқытудың келесі белсенді түрлерін қолдану: басқарылатын пікірталас немесе әңгіме; слайдтарды немесе оқу фильмдерін көрсету; миға шабуыл; мотивациялық сөйлеу)

берілген шарттар негізінде әртүрлі жағдайларды дамыту сценарийлерін құру

ақпараттық-коммуникациялық (қолданбалы бағдарламалардың кәсіби пакеттерін пайдалана отырып, компьютерлік сыныптағы сабақтар)

Білім алушының білімін бағалау

Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.

Кезең Тапсырма түрі Өлшем
1  рейтинг Есептік жұмыс №1 "Метрологиялық сипаттамаларды анықтау" 0-100
Есептік жұмыс №2 "Сұйық шыны термометрлердің қателіктері және калибрлеу"
Есептік жұмыс №3 "Термоэлектрлік температураны өлшеу әдісі"
Есептік жұмыс №4 "Термоэлектрлік әдіспен температураны өлшеу негіздері"
Есептік жұмыс №5 "Қысым өлшеуіштердің конструкциясы мен жұмысын зерттеу"
СӨЖ №1-3 (қалауынша)
СӨЖ №4-5 (қалауынша)
№1 рубеждік бақылау
2  рейтинг Есептік жұмыс №6 "Қысымды өлшеу" 0-100
Есептік жұмыс №7 "Қысымды өлшеу құралдарының конструкциясы мен жұмысын зерттеу"
Есептік жұмыс №8 "Су есептегіштер. Кейіпкерлерді зерттеу"
Есептік жұмыс №9 "Сұйықтық ағынын өлшеу"
Есептік жұмыс №10 "Тұрақты дифференциалды қысым шығыны өлшегіштер"
СӨЖ №6-8(қалауынша)
СӨЖ №9-10 (қалауынша)
№2 рубеждік бақылау
Қорытынды бақылау емтихан 0-100
Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты
Тапсырма түрі 90-100 70-89 50-69 0-49
Өте жақсы Жақсы Қанағаттанарлық Қанағаттанарлықсыз
Практикалық жұмыстарда жұмыс жасау Талап етілетін есептеу әдістері тізбегін сақтай отырып, практикалық жұмысты толық орындады; Жауабын жаңа мысалдармен сүйемелдейді, білімді жаңа жағдайда қолдана біледі. бір қате немесе екіден аз кемшілік жіберілді, оны студент өз бетінше немесе мұғалімнің азғантай көмегі арқылы түзете алады; жауап білімді жаңа жағдайға қолданбай берілді Жұмысты толық орындамаған, бірақ дұрыс нәтижелер мен қорытындыларды алуға мүмкіндік беретін практикалық жұмыс көлемінің 50% кем емес; Жұмыс барысында қателіктер жіберілді. Жұмысты толық аяқтамады немесе жұмыстың аяқталған бөлігінің көлемі дұрыс қорытынды жасауға мүмкіндік бермейді. Сұрақтарға жауап беру кезінде бағдарлама талаптарына сәйкес негізгі білім мен дағдыларды меңгермегендігін көрсетті.
Бақылау сұрақтары бойынша сұхбат Осы курстың теориялық білімі, терминологиясы және негізгі заңдылықтары игерілген; құбылыстар мен процестердің мәнін логикалық және жүйелі түрде түсіндіреді; мысалдар келтіреді, монологтық сөйлеуде еркін сөйлейді және нақтылау сұрақтарына тез жауап бере алады. Осы курстың теориялық білімі, терминологиясы және негізгі заңдылықтары игерілген; құбылыстар мен процестердің мәнін логикалық және жүйелі түрде түсіндіреді; мысалдар келтіреді, монологтық сөйлеуде еркін сөйлейді, бірақ сонымен бірге ол өз бетінше немесе мұғалімнің шамалы түзетуімен түзететін болмашы қателіктер жібереді. Теориялық білімі таяз, дәлелді қорытынды жасау және мысалдар келтіру қабілеті жеткіліксіз, монологтық сөйлеуде, терминологияда, баяндау логикасы мен жүйелілігінің жеткіліксіздігін көрсетеді, мұғалімнің түзетуімен ғана түзетілетін қателіктер жібереді. Пәннің теориялық негіздерінен хабарсыздығын, құбылыстар мен процестерді талдау дағдыларының қалыптаспағанын көрсетеді, дәлелді қорытындылар жасауды және мысалдар келтіруді білмейді, мұғалімнің түзетуімен де түзете алмайтын қателіктер жібереді.
Аралық бақылауға арналған тест түріндегі тапсырмалар 100-90% дұрыс жауаптар 89-70% дұрыс жауаптар 69-50% дұрыс жауаптар 49-0% дұрыс жауаптар
Бағалау нысаны

Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:

  • Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
  • Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.

Қорытынды бағаны есептеу формуласы:

И= 0,6 Р12 +0,4Э
2

 

мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;

Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.

Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:

Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:

Әріптік жүйе бойынша бағалар Балдардың сандық эквиваленті Балдар (%-тік құрамы) Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар
A 4.0 95-100 Өте жақсы
A- 3.67 90-94
B+ 3.33 85-89 Жақсы
B 3.0 80-84
B- 2.67 75-79
C+ 2.33 70-74
C 2.0 65-69 Қанағаттанарлық
C- 1.67 60-64
D+ 1.33 55-59
D 1.0 50-54
FX 0.5 25-49 Қанағаттанарлықсыз
F 0 0-24
Дәріс сабақтарының тақырыптары
  • Кіріспе
  • Температураны өлшеуге арналған құрылғылар
  • Термоэлектрлік әдіспен температураны өлшеу негіздері
  • Магнитоэлектрлік милливольтметрмен термоэлектромоторлық күшті тікелей өлшеу
  • Термоэлектр қозғаушы күшінің компенсациясы
  • Электр кедергісі термометрлері
  • Қатты денелердегі және осы денелердің сыртқы бетіндегі температураны өлшеу
  • Қысымды өлшеу
  • Қысымды өлшеу құралдарын орнатуға қойылатын негізгі талаптар
  • Сұйықтықтардың, газдардың және будың шығынын өлшеуге арналған құрылғылар
  • Дифференциалды қысым өлшегіштер
  • Тұрақты дифференциалды қысым шығыны өлшегіштер
  • Сұйықтық деңгейін өлшеу
  • Газ тәріздес ортаның құрамын өлшеу
  • Сутегі иондарының концентрациясын өлшеу рН - метр
Негізгі әдебиет
  • Шаповалов А. В., Киселевич В. В. Теплотехнические измерения и основы автоматического регулирования тепловых процессов: практикум по выполнению лабораторных работ. – Гомель: ГГТУ им. П. О. Сухого, 2021. – 77 с. – ISBN 978‑985‑535‑439‑1
  • Герасимова О. В. Теплотехнические приборы и измерения: пособие для слушателей ИПК. – Гомель: ГГТУ им. П. О. Сухого, 2023. – 30 с.
  • Долбикова Н. С., Захарова Л. М., Кузнецова А. В., Мерзликина Е. И., Никитина И. С., Цыпин А. В. Метрология и теплотехнические измерения: учебник. – Москва: НацИИ «МЭИ», 2021. – (объём ~300 с.)
  • Кузнецов Н.Д., Чистяков В.С. Сборник задач и вопросов по теплотехническим измерениям и приборам – М.: Энергоатомиздат, 2015 г. – 325 с
  • Латышенко К. П. Технические измерения и приборы: методы анализа и контроля: учебник для СПО. – Москва: Юрайт, 3‑е изд., испр. и доп., 2025. – 392 с. – ISBN 978‑5‑534‑20958‑7
  • Шаповалов А. В., Киселевич В. В. Теплотехнические измерения и основы автоматического регулирования: практикум. – Гомель: ГГТУ им. П. О. Сухого, 2020. – 80 с. – ISBN 978‑985‑535‑439‑1
Қосымша әдебиеттер
  • Глухов Д.А. Технические измерения и приборы / Д.А. Глухов. – Воронеж: Изд-во ВГЛТА, 2009
  • Теплоэнергетика и теплотехника. В 4 кн.: справочная серия / Б. Г. Борисов [и др.]; под ред. А. В. Клименко, В. М. Зорина. - 4-е изд., стереотип. - М.: Издат. Дом МЭИ, 2007 – 630 с.
  • Хансуваров К.И. Техника измерения давления, расхода, количества и уровня жидкости, газа и пара: учебное пособие / Хансуваров К.И., Цейтлин В.Г. – М.: Изд-во стандартов, 1999. – 283с.