Қорларды есептеудің заманауи әдістері

Сипаттама: Қорларды заманауи есептеу әдістерінің мақсаты — цифрлық технологиялар мен геостатистикалық тәсілдерді қолдана отырып пайдалы қазбалардың қорын дәл сандық бағалау. Әдістерге кен денелерін үлгілеу, ГАЖ және мамандандырылған бағдарламалық қамтамасыз етуді қолдану, сондай-ақ вариограмма мен интерполяция әдістері (кригин, кері арақашықтық және т.б.) кіреді. Нәтижесінде мемлекеттік сараптама және халықаралық стандарттар талаптарына сай келетін негізделген, қайталанатын және біріздендірілген қор есептемелері алынады.

Кредиттер саны: 6

Пререквизиты:

• Математика 2

Пәннің еңбек сыйымдылығы:

Компонент: ЖОО компоненті

Цикл: Базалық пәндер

Мақсат

• Студенттерді кен денелерін контурлаудың негізгі принциптерімен, қорларды есептеу параметрлерін анықтау мәселелерімен, сондай-ақ қорларды есептеу әдістерімен таныстыру.

Міндет

• Заманауи компьютерлік технологияларды қолдана отырып, қорларды есептеудің дәстүрлі әдістерін игеру.

Оқыту нәтижесі: білу және түсіну

• Пайдалы қазбалар қорларын есептеудің негізгі принциптері мен міндеттерін білу.

Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану

• Қорларды есептеу нәтижелерін түсіндіре білу; пайдалы қазбалар қорларын есептеу үшін заманауи есептеу әдістерін қолдану; пайдалы қазбалар қорларын есептеудің дәстүрлі әдістерін қолдану.

Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру

• Кәсіби қызметтің міндеттерін шешу үшін заманауи есептеу әдістерін, сондай-ақ компьютерлік технологияларды өз бетінше пайдалану.

Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер

• Қолданбалы зерттеулер жүргізу үшін мамандандырылған кәсіби теориялық білім мен практикалық дағдыларды қолдану дағдыларына ие болу.

Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі

• Пайдалы қазбалар қорларын есептеу әдістерімен барлау міндеттерін шешу үшін пайдалы қазбалар геологиясы саласындағы білім мен дағдыларды ұдайы жетілдіру.

Оқыту әдістері

- Интерактивті дәрістер (слайдтарды көрсету, YouTube және басқа әлеуметтік желілердегі роликтердің презентациялары); - Топтық жобаларды әзірлеу.

Білім алушының білімін бағалау

Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.

Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты

Бағалау нысаны

Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:

• Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
• Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.

Қорытынды бағаны есептеу формуласы:

 

мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;

Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.

Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:

Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:

Дәріс сабақтарының тақырыптары

• Кен орындары учаскелерін барлау кезінде олардың геологиялық карталарын жасау ерекшеліктері
• Барлау принциптері
• Пайдалы қазбалар кен орындарын егжей-тегжейлі барлау жүйелері
• Барлау деректерін жүйелеу - изолиниялар жүйесі, геологиялық қималар және жоспарлар
• Пайдалы қазбалар денелерінің пішініне байланысты барлау қималары мен қазбаларды бағдарлау
• Қорларды есептеудің дәстүрлі әдістері
• Пайдалы қазбалар денелерін контурлау
• Контурлардың әртүрлі түрлері-нөлдік контур, өнеркәсіптік, сұрыптық және т
• Пайдалы қазбалар денелерінің контурын барлау қазбалары шегінде, қазбалар арасында және одан тыс жерлерде анықтау
• Пайдалы компоненттердің орташа мөлшерін анықтау
• Пайдалы компоненттің өте жоғары мөлшері бар сынамаларды анықтау және есепке алу
• Қорларды есептеудің басқа әдістері туралы жалпы түсінік
• Қорларды есептеу кезінде компьютерлік технологияны қолдану
• Қорларды есептеудің автоматтандырылған жүйелері

Негізгі әдебиет

• 1. А. Құрманғалиев - "Қорларды есептеудің қазіргі әдістері", Алматы: "Қазақ университеті" баспасы, 2015, 320 бет. 2. М. Әлімжанов - "Қорларды есептеудің теориясы мен практикасы", Нұр-Сұлтан: "Елордалық баспа", 2016, 290 бет. 3. Ж. Мұқанов - "Қорларды есептеудің математикалық моделдері", Алматы: "Білім" баспасы, 2017, 310 бет. 4. Т. Құрманбеков - "Қорларды есептеудің ғылыми-зерттеулік аспектілері", Шымкент: "Оңтүстік Қазақстан" баспасы, 2018, 280 бет. 5. С. Әлімбеков - "Қорларды есептеудің қазіргі әдістері мен қолданылымы", Ақтөбе: "Ақтөбе баспасы", 2019, 300 бет. 6. Ә. Құрманғалиев - "Қорларды есептеудің жаңа әдістері", Павлодар: "Ертіс" баспасы, 2020, 295 бет. 7. Н. Бекенов - "Қорларды есептеудің инновациялық әдістері", Тараз: "Жамбыл баспасы", 2021, 305 бет.

Қосымша әдебиеттер

• 8. Р. Әбдиров - "Қорларды есептеудің ғылыми аспектілері", Қарағанды: "Сарыарқа баспасы", 2022, 285 бет. 9. Г. Есентаев - "Қорларды есептеудің заманауи тәсілдері", Өскемен: "Шығыс Қазақстан" баспасы, 2023, 290 бет. 10. К. Сарсенбаев - "Қорларды есептеудің теориясы мен әдістері", Алматы: "Жетісу баспасы", 2024, 310 бет.