Жер қойнауын пайдалану негіздері

Сипаттама: Міндеттері: Жер қойнауын ұтымды және тұрақты пайдалануды қамтамасыз ету. Пәннің сипаттамасы: Қазақстан Республикасындағы жер қойнауын пайдаланудың заңнамалық негіздерінің негізгі ережелері. Нәтижелер: Ресурстарды басқарудың тиімді стратегияларын әзірлеу және жағымсыз әсерлерді азайту

Кредиттер саны: 6

Пререквизиты:

• Қазақстанның геологиясы және минералдық ресурстары

Пәннің еңбек сыйымдылығы:

Компонент: ЖОО компоненті

Цикл: Кәсіптік пәндер

Мақсат

• «Жер қойнауын пайдаланудың негіздері» пәнін меңгерудің мақсаты геологиялық мамандықтарды меңгеретін болашақ мамандарға жер қойнауын үнемді пайдаланудың мәселелерін Қазақстан Республикасының заңдары шегінде жеткізу болмақ.

Міндет

• студенттерді қажетті деңгейде «Жер қойнауы мен жер қойнауын пайдалану туралы», «Лицензиялау туралы», «Мұнай жайлы» ж.т.б. Қазақстан Республикасының Заңдарымен және де жер қойнауын пайдалану операцияларын реттейтін Үкімет қаулыларымен таныстыру; - жер қойнауын пайдаланудың негізгі принциптерін меңгеру, ведомствалық инструкция-лармен және жер қойнауын пайдаланудың есептемелерімен таныстыру; - алған білімді мамандық бойынша жұмыс істеген кезде практикалық іс-әрекеттерді қолдануға машақаттандыру. - пайдалы қазба байлықтардың барлық түрлерін геологиялық зерттеуде жобалау, жүргізуде туындайтын мәселелерді шешуді үйреніп, білу.

Оқыту нәтижесі: білу және түсіну

• Жер қойнауын пайдалану қатынастарын құқықтық реттеу жүйесін; жер қойнауын пайдаланудың құқықтық қатынастарын реттейтін негізгі нормативтік құқықтық актілерді, негізгі құқықтық ұғымдарды; жер қойнауын пайдаланушыларға заңнамамен қойылатын талаптарды білу. Түсіну: жер қойнауын пайдалану саласындағы заңнама негіздерін, Қазақстан Республикасында жер қойнауын пайдалану қатынастарын құқықтық реттеу жүйелерін; жер қойнауы учаскелерін пайдалану құқығын беру, тоқтата тұру, шектеу және мерзімінен бұрын тоқтату қағидасы мен тәртібін.

Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану

• Бұл білімдер жалпы мемлекеттік бағдарламаларды орындау шеңберінде ірі өңірлердің, сондай-ақ тиісті фирмалардың тапсырмасы бойынша жекелеген тау-кен өндіруші кәсіпорындардың минералдық-шикізат базасын кеңейту жөніндегі шаруашылық міндеттерді шешу үшін қажет.

Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру

• Қазақстанда және жақын және алыс шет елдерде салыстырмалы түрде геологиялық барлау жұмыстарын жүргізу сатылары туралы пайымдаулар қалыптастырылуда.

Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер

• Қатынастарды құқықтық реттеу негізінде жер қойнауын пайдалану саласында келіссөздер жүргізуге, байланыстар орнатуға, жанжалдарды реттеуге дайындық.

Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі

• статистикалық есептілікті құру, шарттар мен рұқсаттарды, жер қойнауын пайдалануға арналған лицензияларды алу, жобалық құжаттамаға мемлекеттік сараптамадан өту тәжірибесі болу; негізгі экономикалық және басқарушылық көрсеткіштерді есептеу дағдыларын меңгеру.

Оқыту әдістері

Интерактивті дәрістер (Талқылаулар және слайд-шоу, фильмдер, YouTube және басқа да әлеуметтік желілерден дәрістер); командалық жобаларды әзірлеу және нәтижелер бойынша нәтижелерді қорғау.

Дәріс сабақтарының тақырыптары

• Кіріспе
• Қазақстан Республикасындағы азаматтық құқықтық қатынастар: азаматтық құқықтың принциптері, көздері, субъектілері мен объектілері
• Пайдалы қазбалар кен орындарын игеру
• Кен орындарын бағалау және барлау кезінде геологиялық зерттеудің әдістері мен техникалық құралдары
• Кен орындарын экономикалық бағалауға әсер ететін факторлар: қорлары, минералдық шикізаттың сапасы, оның технологиялық қасиеттері, пайдаланудың тау-кен техникалық жағдайлары, кен орындары орналасқан аудандардың географиялық-экономикалық және экологиялық жағдайлары
• Қазақстандағы жер қойнауын пайдаланудың заңнамалық базасы
• Жер қойнауын мемлекеттік геологиялық зерттеуге жер қойнауын пайдалану құқығын жүзеге асыру ерекшеліктері
• Барлау мен өндіруге арналған келісім-шарттар
• Келісімшарттың жұмыс бағдарламасы және оның мазмұнына қойылатын негізгі талаптар
• Жер қойнауын және қоршаған табиғи ортаны қорғау
• Жер қойнауының мемлекеттік қоры
• Мұнай-газ кен орындарын барлау және өндіру жөніндегі операцияларды жүргізу кезіндегі құқықтық қатынастардың ерекшеліктері
• Жер асты суларын, бағалы металдар мен асыл тастарды және басқа да пайдалы қазбаларды барлау және өндіру жөніндегі операцияларды жүргізу кезіндегі құқықтық қатынастардың ерекшеліктері
• Жер қойнауын пайдаланушыларға салық салу
• Төлеушілер, төлеу тәртібі, пайдалы қазбалардың құнын айқындау

Негізгі әдебиет

• Баймаханова Г.А., Сафронова И.П. Основы недропользования. Алматы: КазНТУ. 2007 г. – 93 с.
• Шумилин М.В., Алискеров В.А., Денисов М.Н. Заверткин В.А. Бизнес в ресурсодобывающих отраслях: Справочник. – М., ООО «Недра-Бизнесцентр», 2011. – 268 с.
• Кодекс о недрах и недропользовании Республики Казахстан, 2017.

Қосымша әдебиеттер

• Стратегия Казахстан – 2050. Астана, 2014.
• Сборник нормативно-правовых актов Республики Казахстан в области недропользования / ред. совет: Е. М. Есимханов, Е. Т. Еркебуланов, Л. М. Махметова и др.; авт. идеи Т. Г. Байгабулов. – Алматы : Раритет, 2011. – 568 с.
• Конституция Республики Казахстан. Алматы. 1995.
• Сборник нормативно-правовых актов Республики Казахстан в области недропользования / ред. совет: Е. М. Есимханов, Е. Т. Еркебуланов, Л. М. Махметова и др.; авт. идеи Т. Г. Байгабулов. – Алматы : Раритет, 2011. – 568 с.
• Концепция развития геологической отрасли Республики Казахстан до 20130 года. – Астана, 2014.