Жеке және ұжымдық қорғану құралдары
Сипаттама: Пән студенттерге жеке және топтық қорғау құралдарын тиімді қолдану дағдыларын қалыптастыруға, олардың жіктелуі мен қолдану ерекшеліктерін кәсіби аурулар мен жарақаттардың қауіпін азайту мақсатында зерттеуге бағытталған. Курста қорғау құралдарын қолдануда конструктивтік, эргономикалық және техникалық шешімдерді енгізу әдістері мен тәсілдері қарастырылады. Пәнді игеру нәтижесінде студенттер еңбек қауіпсіздігін арттыруға ықпал ететін қорғау құралдарын дұрыс таңдау және қолдану дағдыларын меңгереді.
Кредиттер саны: 6
Пәннің еңбек сыйымдылығы:
| Жұмыс түрлері | сағат |
|---|---|
| Дәрістер | 30 |
| Практикалық жұмыстар | 30 |
| Зертханалық жұмыстар | |
| СӨЖО | 30 |
| СӨЖ | 90 |
| Қорытынды бақылау нысаны | емтихан |
| Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны | жазбаша емтихан |
Компонент: ЖОО компоненті
Цикл: Кәсіптік пәндер
Мақсат
- Пәнді оқытудың мақсаты - жұмыс істеушілерді жеке және ұжымдық қорғану құралдарымен қамтамасыз ету бойынша заңнамалық және нормативтік базаны білетін, сонымен қатар еңбек жағдайларын жақсартуға, жұмысшылардың жоғары еңбек өнімділігін бір уақытта қамтамасыз ете отырып, өндірістік жарақаттанудың алдын алуға бағытталған инженерлік шешімдер қабылдауды меңгерген маман дайындау.
Міндет
- - жұмыс істеушілерді ЖҚҚ қамтамасыз ету бойынша дұрыс шешімдер қабылдау; - негізгі ЖҚҚ тізімін және олардың сипаттамаларын зерттеу; - ЖҚҚ-ны есепке алу, сақтау және беру жөніндегі ғылыми-техникалық құжаттаманы жүргізу; - жұмыс істеушілерге ЖҚҚ әсерін бағалау; - өндірістегі жазатайым жағдайдың, өндірістік жарақаттанудың және кәсіптік аурулардың себептерін жою бойынша инженерлік, техникалық, технологиялық, ұйымдастырушылық және санитарлық-гигиеналық іс-шараларды әзірлеуді үйрету.
Оқыту нәтижесі: білу және түсіну
- Қазіргі кездегі жеке және ұжымдық қорғау құралдарымен қамтамасыз ету саласындағы білімді жетілдіру және өндіріс орындарда қауіпті және зиянды факторларды адам ағзасына әсер етуіне қарсы қауіпсіздік шараларымен таныстыру. Болашақ маманды үйрету: жұмысшыларды жеке және ұжымдық қорғау құралдарымен жабдықтауда дұрыс шешім қабылдау; жеке және ұжымдық қорғау құралдарын сақтау және таратып беру бойынша ғылыми – техникалық құжаттардың есебін жүргізу; жеке және ұжымдық қорғау құралдарының негізгі талаптарымен және олардың мінездемесімен танысу; жеке басты қорғау құралдарының жұмысшыларға әсерін бағалау
Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану
- Жеке және ұжымдық қорғану құралдарының мәселелерін шешуге кәсіби көзқарасты көрсететін өз білімі мен түсінігін қолдану; дәлелді әдістер мен құралдарды ұсыну және қорғау, сондай-ақ өндірістік жарақаттануды, кәсіби ауруларды болдырмау немесе төмендету, жеке және ұжымдық қорғану құралдарын сауатты қолдану міндеттерін шешу білімінде көрінетін құзыреттілікті меңгеру
Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру
- Жеке және ұжымдық қорғану құралдары саласындағы қажетті деректерді жинау және түсіндіру, өндірістік жарақаттану, кәсіби аурулар және ЖҚҚ мәселелерін шешуге байланысты тиісті ғылыми, техникалық мәселелер бойынша пікірлерді қамтитын көзқарастарды қалыптастыру.
Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер
- Жеке және ұжымдық қорғаныс құралдарын қолдану арқылы өндірістік жарақаттанушылықтан, кәсіби аурулардан жағымсыз салдарларды азайту мақсатында мамандар мен маман емес мамандардан тұратын аудиторияның оқылатын пән мәселелері бойынша ақпаратты, идеяларды, мәселелерді және шешімдерді беру.
Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі
- Жоғары дербестік дәрежесімен оқылатын "Жеке және ұжымдық қорғау құралдары" пәні бойынша одан әрі оқытуды жүзеге асыру үшін қажетті дағдылар әзірленді
Оқыту әдістері
Оқу сабақтарын өткізу кезінде мынадай білім беру технологияларын пайдалану көзделеді - интерактивті дәріс (оқытудың келесі белсенді түрлерін қолдану: атқарушы (басқарылатын) пікірталас немесе әңгімелесу; модерация; слайдтарды немесе оқу фильмдерін көрсету; ми шабуылы; мотивациялық сөйлеу); - берілген шарттар негізінде әртүрлі жағдайлардың даму сценарийлерін құру; ақпараттық-коммуникациялық (мысалы, қолданбалы бағдарламалардың кәсіби пакеттерін пайдалана отырып, компьютерлік сыныптағы сабақтар); іздеу-зерттеу (оқу үрдісінде студенттердің өзіндік зерттеу қызметі); оқу міндеттерін шешу.
Білім алушының білімін бағалау
Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.
| Кезең | Тапсырма түрі | Өлшем |
|---|---|---|
| 1 рейтинг | Тәжірбиелік жұмыстарды орындау | 0-100 |
| Тәжірбиелік жұмыстарды орындау | ||
| Өздік жұмыс тақырыптарын тапсыру | ||
| Өздік жұмыс тақырыптарын тапсыру | ||
| Аралық бақылау тесттерін орындау | ||
| 2 рейтинг | Тәжірбиелік жұмыстарды орындау | 0-100 |
| Тәжірбиелік жұмыстарды орындау | ||
| Өздік жұмыс тақырыптарын тапсыру | ||
| Өздік жұмыс тақырыптарын тапсыру | ||
| Аралық бақылау тесттерін орындау | ||
| Қорытынды бақылау | емтихан | 0-100 |
Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты
| Тапсырма түрі | 90-100 | 70-89 | 50-69 | 0-49 |
|---|---|---|---|---|
| Өте жақсы | Жақсы | Қанағаттанарлық | Қанағаттанарлықсыз | |
| Бақылау сұрақтарына жауап беруі | жүйелік теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, құбылыстар мен процестердің мәнін логикалық және дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін және нақтылау сұрақтарына тез жауап беру қабілетін көрсетеді | теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, логикалық және дәйекті түрде мәнін, құбылыстары мен процестерін түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін көрсетеді, бірақ сонымен бірге мұғалімнің өз бетінше немесе шамалы түзетуімен түзететін маңызды емес қателіктер жібереді | таяз теориялық білімді көрсетеді, құбылыстар мен процестерді талдаудың нашар қалыптасқан дағдыларын, дәлелді қорытынды жасай алмайтындығын және мысалдар келтіре алмайтындығын көрсетеді, монологиялық сөйлеуді, терминологияны, логиканы және презентация дәйектілігін жете білмейді, мұғалім түзеткен кезде ғана түзете алатын қателіктер жібереді | пәннің теориялық негіздерін білмегендігін, құбылыстар мен процестерді талдаудың қалыптаспаған дағдыларын көрсетеді, дәлелді қорытынды жасай алмайды және мысалдар келтіре алмайды, монологиялық сөйлеуді нашар меңгергендігін көрсетеді, терминологияны білмейді, презентацияның қисындылығы мен дәйектілігінің жоқтығын көрсетеді, тіпті мұғалім түзете алмайтын қателіктер жібереді, сабаққа жауап беруден бас тартады |
| Практикалық (семинарлық) сабақтарда жұмыс істеу | қажетті әрекеттер тізбегін сақтай отырып, практикалық жұмысты толық көлемде орындады; жауапта барлық жазбаларды, кестелерді, суреттерді, сызбаларды, графиктерді, есептеулерді дұрыс және ұқыпты орындайды; қателерді талдауды дұрыс орындайды. Сұрақтарға жауап беру кезінде ол сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, негізгі ұғымдарды дәл анықтайды және түсіндіреді; жауапты жаңа мысалдармен сүйемелдейді, білімді жаңа жағдайда қолдана алады; зерттелген және бұрын зерттелген материал, сондай-ақ басқа пәндерді оқу кезінде алынған материал арасында байланыс орната алады | "5" бағасына қойылатын талаптарды орындады, бірақ 2-3 кемшіліктер жіберілді. Білім алушының сұрақтарға жауабы 5-ке жауапқа қойылатын негізгі талаптарды қанағаттандырады, бірақ жаңа жағдайда білімді қолданбай, бұрын зерттелген материалмен және басқа пәндерді оқу кезінде игерілген материалмен байланысты пайдаланбай беріледі; бір қателік немесе екіден көп емес кемшіліктер жіберілді, білім алушы оларды дербес немесе оқытушының аздаған көмегі арқылы түзете алады. | жұмысты толық орындамады, бірақ практикалық жұмыс көлемінің кем дегенде 50% - ы, бұл дұрыс нәтижелер мен қорытындылар алуға мүмкіндік береді; жұмыс барысында қателіктер жіберілді. Сұрақтарға жауап беру кезінде білім алушы сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, бірақ жауапта бағдарламалық материалды одан әрі игеруге кедергі келтірмейтін курс сұрақтарын игеруде жекелеген проблемалар бар; бір өрескел қателік пен екі кемшіліктен артық емес жіберілді. | жұмысты толық орындамады немесе жұмыстың орындалған бөлігінің көлемі дұрыс қорытынды жасауға мүмкіндік бермейді. Сұрақтарға жауап беру кезінде Бағдарламаның талаптарына сәйкес негізгі білім мен дағдыларды меңгермегендігін көрсетеді; 3 бағалау үшін қажет болғаннан көп қателіктер мен кемшіліктер жіберілді немесе қойылған сұрақтардың ешқайсысына жауап бере алмайды |
Бағалау нысаны
Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:
- Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
- Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.
Қорытынды бағаны есептеу формуласы:
| И= 0,6 | Р1+Р2 | +0,4Э |
| 2 |
мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;
Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.
Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:
Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:
| Әріптік жүйе бойынша бағалар | Балдардың сандық эквиваленті | Балдар (%-тік құрамы) | Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар |
|---|---|---|---|
| A | 4.0 | 95-100 | Өте жақсы |
| A- | 3.67 | 90-94 | |
| B+ | 3.33 | 85-89 | Жақсы |
| B | 3.0 | 80-84 | |
| B- | 2.67 | 75-79 | |
| C+ | 2.33 | 70-74 | |
| C | 2.0 | 65-69 | Қанағаттанарлық |
| C- | 1.67 | 60-64 | |
| D+ | 1.33 | 55-59 | |
| D | 1.0 | 50-54 | |
| FX | 0.5 | 25-49 | Қанағаттанарлықсыз |
| F | 0 | 0-24 |
Дәріс сабақтарының тақырыптары
- Қ
- Жұмыс берушінің қаражаты есебінен қызметкерлерді арнайы киіммен, арнайы аяқ киіммен және басқа да жеке қорғану құралдарымен қамтамасыз ету тәртібі туралы
- Тыныс алу органдарын қорғайтын жеке қорғану құралдары
- Жеке қорғаныс құралдары
- Жеке қорғаныс құралдары
- Жеке қорғаныс құралдары
- Ұжымдық қорғау құралдары және олардың жіктелуі
- Иондаушы сәулеленудің жоғары деңгейінен қорғау құралдары
- Электромагниттік сәулеленудің жоғары деңгейінен қорғау құралдары
- Жоғары шу деңгейінен қорғау құралдары
- Өнеркәсіп орындарындағы санитарлық тәртіп пен еңбек гигиенасының нормасы
- Электр тогымен зақымданудан қорғау құралдары
- Өндірістік ғимараттар мен жұмыс орындарының ауа ортасын қалыпқа келтіру ұжымдық құралдары
Негізгі әдебиет
- 1 Қазақстан Республикасының Конституциясы. 1995 жылы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданды. 17.09.2022 № 142-VII өзгертулер мен толықтырулармен. 2 Қазақстан Республикасының Кодексі 2015 жылғы 23 қарашадағы № 414-V ҚРЗ. ҚР 01.07.2021 № 61-VIII өзгертулер мен толықтырулармен. 3 Азаматтық қорғау туралы. Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 11 сәуірдегі № 188-V ҚРЗ. ҚР 29.06.2021 № 58-VII өзгертулер мен толықтырулармен. 4 Сраубаев Е.Н., Белоног А.А., Руководство по санитарной экспертизе в области гигиены труда: Учебно-методическое пособие.-Караганда, САНАТ-Полиграфия, 2015г.-562с. 5 Дурановская Г.П. «Безопасность и охрана труда. Трудовое законодательство: комментарии, вопросы и ответы»; Алматы: Lem , 2017 6 Аипов А.К., Охрана труда и безопасность жизнедеятельности; Учебное пособие,-Астана: Каз.УЭФМТ, 2013 7 Букунова А.Ш. Өндірістік санитария және еңбек гигиенасы. Оқу құралы.-Өскемен: ШҚТУ, 2021.-118б. 8 Даумова Г.К. Еңбекті қорғау: оқу құралы. - Өскемен: ШҚМТУ, 2017.-134 б. 9 Букунова А.Ш., Даумова Г.К., Жаманбаева М.Қ., Кайсина М.И. Өмір тіршілігінің қауіпсіздігі негіздері.-Өскемен: ШҚТУ, 2021.-126б. 10 Бадагуев, Б.Т. Средства индивидуальной защиты. Классификация и контроль качества. Порядок выдачи и применения. Хранение и уход. Учет в СИЗ / Б.Т. Бадагуев. - М.: Альфа-Пресс, 2013. - 128 c. 11 Капелюшников Г.И. и др. Приборы и защитные средства по технике безопасности. – Москва, Машиностроение. – 2013. 12 СИЗ, применяемые при работе с радиоактивными и некоторыми агрессивными веществами. Каталог-справочник. Москва, 2015.- 99 с.
Қосымша әдебиеттер
- 1 Средства индивидуальной защиты жилищно-коммунального хозяйства: Справ. / К.М. Акопян, Ю.И. Наумов. - М. : Стройиздат, 1990. - 349 с. - 2 Охрана труда и производственная безопасность : учебник / М. В. Графкина. - М. : ТК Велби : Проспект, 2007. - 422 с. 3 Производственная санитария и гигиена труда : учеб. пособие для вузов / Е. В. Глебова. - М. : Высш. шк., 2005. - 383 с. - 4 Жұмыс берушінің қаражаты есебінен қызметкерлерді арнайы киіммен, арнайы аяқ киіммен және басқа да жеке және ұжымдық қорғану құралдарымен қамтамасыз ету ережесі. Астана, 2016. 5 Сборник законодательных, информационных, нормативных материалов по охране труда (извлечения) : законы и законодательные акты / Ассоц.специалистов охраны труда (ТОО"Поиск"). - Алматы : ТОО "Поиск", 2001. - 129 c. 6 Руководство к практическим занятиям по гигиене труда / Под ред. Проф.Шефченко А.М./. Киев , 1986.-336 с. 7 Андреева – Галанина Е.Ц.,Буркова Л.Я. Гигиена труда и промышленная санитария – Л., « Медицина», 2006 – 261 с. 8 Алексеев С.В., Усенко В.Р. Гигиена труда.-М.: Медицина, 2008.-576с. 9 Гурова А.И., Горлова О.Е. Практикум по гигиене. М., университет дружбы народов , 2008 – 168 с. 10 Глебова А.А, Гигиена труда и производственная санитария – М ., «Медицина» ; 2008-368 с. 11 Аманжолов Ж. , Охрана труда и техника безопасности; Астана : Фолиант,2011- 456с. 12 Преображенский В.Б. Роль средств индивидуальной защиты в сохранении жизни и здоровья работников // Справочник специалиста по охране труда,- 2002-325с. 13 Методы оценки эффективности и качества СИЗ работающих на производстве / С.М. Городинский, А.П. Купчин, С.Л. Калинский. – Москва: Информационно-внедренческий центр «Маркетинг» 2012. – 224 с.
