Төтенше жағдайлар кезінде су-техникалық нысандарды қорғау

Сипаттама: Пән табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар жағдайында су шаруашылығы техникалық объектілерінің тұрақты жұмыс істеуін қамтамасыз етуге қажетті кәсіби білім, білік және дағдыларды қалыптастырады. Гидротораптарды салу және пайдалану кезеңінде туындайтын төтенше жағдайлар кезінде су объектілерін қорғау жөніндегі іс-шараларды зерттейді, сондай-ақ әртүрлі аймақтарда су электр станцияларын салудың ықтимал салдарын болжауға бағытталған. Пәнді меңгеру нәтижесінде студенттер төтенше жағдайлар кезіндегі су объектілерін қорғау саласындағы нормативтік-құқықтық талаптарды ескере отырып, объектілерді инженерлік және ұйымдастырушылық тұрғыдан қорғау әдістерін іс жүзінде қолдана алады.

Кредиттер саны: 6

Пререквизиты:

• Табиғи және техногенді сипаттағы төтенше жағдайлар

Пәннің еңбек сыйымдылығы:

Компонент: Таңдау бойынша компонент

Цикл: Кәсіптік пәндер

Мақсат

• "ТЖ кезінде су техникалық объектілерін қорғау" пәнінің мақсаты - студенттерді гидротехникалық құрылыстарды пайдалану кезінде пайда болатын төтенше жағдайлар кезінде су объектілерін қорғау бойынша теориялық және практикалық дайындау: - төтенше жағдайлардағы ұйымдастыру-техникалық іс-шаралар, жұмыстарды ұйымдастыру және үйлестіру; - су тораптарының төтенше жағдайлар кезіндегі жұмыс істеу жағдайын талдау; - гидротехникалық құрылыстардың қалыпты жұмыс істеуін бақылаумен танысу

Міндет

• - төтенше жағдайлардың әсеріне ұшырайтын су объектілерінің жұмысымен танысу; - гидротехникалық құрылыстардың топталуы, жұмыс атқару жағдайлары мен ерекшеліктерін оқып үйрену; - төтенше жағдайлардан су техникалық объектілерде орын алатын апаттарды білу; - су техникалық объектілерінің төтенше жағдайлардан бұзылу жағдайлары мен себептерін білу; - гидротехникалық құрылыстардағы аварияларды жіктеу және оның себептерін оқып үйрену; - су тораптарының техникалық және технологиялық жағдайын бақылау жүйелерімен танысу.

Оқыту нәтижесі: білу және түсіну

• - төтенше жағдайлар кезінде су техникалық объектілерін қорғаудың мақсаттары мен міндеттері; - гидротехникалық құрылыстардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша құқықтық, техникалық және ұйымдастыру іс-шараларының теориялық негіздері; - гидротехникалық құрылыстар мен су тораптарының жұмыс істеу тұрақтылығын бақылау және болжау әдістері; - гидродинамикалық апаттардың қаупін төмендету.

Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану

• - төтенше жағдайлар кезіндегі су техникалық объектілеріндегі аварияларды болжау және бақылау, алдын алу әдістерін меңгеру; - мамандардың төтенше жағдайлар кезіндегі су техникалық объектілерінде құқықтық, техникалық және ұйымдастыру іс-шараларын әзірлеуге және орындауға қажеттілігін әзірлеу. - жұмысшылар мен қызметкерлерді су техникалық объектілерін инженерлік қорғау негіздерін, сондай-ақ төтенше жағдайлардағы іс-қимылдарға оқып үйрету.

Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру

• Нормативтік-техникалық және нормативтік-инженерлік құжаттаманы орындау, төтенше жағдайлар кезінде су техникалық объектілерін қорғау жүйесінің қағидаттарын әзірлеу және енгізу

Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер

• Өзінің өндірістік және қоғамдық қызметін кәсіби жүзеге асыру және төтенше жағдайлардағы апаттардың салдарларын төмендету бойынша әдістер мен бағдарламаларды әзірлеуге және іске асыруға қатысу

Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі

• - Тәжірибеде базалық білімді қолдана білу; - жаңа білім алу, соның ішінде заманауи білім беру және ақпараттық технологияларды қолдану; - еңбек қауіпсіздігі саласындағы негізгі ұғымдарды білу;

Оқыту әдістері

Оқу сабақтарын өткізу кезінде мынадай білім беру технологияларын пайдалану көзделеді - 1) дәстүрлі оқу қызметінің технологиялары (дәріс-семинар). 2) оқу-кәсіптік қызмет технологиясы. 3) проблемалық оқыту технологиясы. 4) дамыта оқыту технологиялары. 5) саралап оқыту технологиясы. 6) іскерлік ойын технологиясы.

Дәріс сабақтарының тақырыптары

• Характеристика водных объектов, подвергаемых воздействию чрезвычайных ситуаций
• Классификация, условия и особенности эксплуатации гидротехнических сооружений
• Классификация плотин и их функции
• Чрезвычайные ситуации, связанные с авариями на водотехнических объектах
• Условия и причины разрушения водных технических объектов от чрезвычайных ситуаций
• Техногенные и природные факторы, влияющие на эксплуатацию гидротехнических сооружений
• Гидрологические риски природного характера
• Защита от разрушительного воздействия наводнений

Негізгі әдебиет

• 1 Гидротехнические сооружения комплексных гидроузлов. / Под ред. П.С. Непорожного. М. «Энергия», 2018. – 138 с. 2 Ляпичев Ю.П. Гидротехнические сооружения: Учебн. пособие. – М.: РУДН, 2018. – 302 с. 3 «Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдай жіктемесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2014 жылғы 2-шілдедегі № 756 қаулысы 4 ҚР ҚНжЕ 2.03-10-2002* Су басу және су астында қалу қаупі бар аймақтардағы инженерлік қорғау 5 ҚР ҚН 3.04-01-2018 Гидротехникалық құрылыстар 6 ҚР ҚН 3.04-03-2018 Гидротехникалық құрылыстар негіздері 7 ҚР ҚН 3.04-09-2018 Өзендік гидротехникалық құрылыстар 8 Абдрахманов С.К. Қазақстан Республикасындағы төтенше жағдайдың алдын алу мен жоюдың мемлекеттік жүйесі туралы. Ақпараттық анықтамалық нұсқаулық - Алматы, 2018-375б. 9 Гришин М.М., Слисский С.М., Антипов А.И., Воробьев Г.А., Иванищев В.Ф., Орехов В.Г., Пашков Н.Н., Поспелов В.Н., Рассказов Л.Н. Гидротехнические сооружения. – М.: Высшая школа, 2015. – Ч. 1. – 615 с.

Қосымша әдебиеттер

• 10 Хамутова М.В., Кушников В.А. Математическая модель прогнозирования последствий наводнений. Вестник Астрахан. гос. техн. ун- та. Серия управление, вычисл. техн. информ., 2019. – № 3. – С. 109-114. 11 Симагин И.М., Полуян Л.В. Моделирование зон возможных затоплений при авариях на гидротехнических сооружениях. SAFETY2018. – Екатеринбург, 2018. – С. 14-21. 12 Джомартова Ш.А., Зиятбекова Г.З. К вопросу о проблемах разработки автоматизированных систем предупреждения и прогнозирования прорыва дамб // Вестник КазНТУ им. К.И. Сатпаева, 2018. – № 2(126). – С.136-139. 13 Шарипханов С.Д., Раимбеков К.Ж., Кусаинов А.Б. Чрезвычайные ситуаций техногенного характера. Основные понятия и определения / учебное пособие. – Кокшетау: Кокшетауский технический института КЧС МВД Республики Казахстан, 2015. – 102 с. 14 Альтшуль А.Д. Гидравлические расчеты водосбросных гидротехнических сооружений. Справочное пособие. – М.: Энергоатомиздат, 1988. – 624 с.