Өндірістік-радиациялық бақылау және радиациялық қауіпсіздік

Идришева Жанат Кабылбековна

Оқытушының портфолиосы

Сипаттама: Пән төмендегі сұрақтарды: ядролық-отын циклы кәсіпорындарының жаһандық радиоактивті ластануы; радиоактивті сәулеленудің биологиялық объектілермен өзара әрекеттесуі; тірі организмдермен сәулеленудің әртүрлі түрлерінің өзара әрекеттесу механизмдері; соматикалық, соматико-стохастикалық және генетикалық әсерлер; радиациялық бақылаудың әдістері мен аспаптары; иондаушы сәулеленуден қорғану; иондаушы сәулелену көздерімен жұмыс істеу кезінде радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету мен радиациялық қауіпсіздіктің құқықтық аспектілерін қарастырады.

Кредиттер саны: 5

Пререквизиты:

  • Қоршаған орта жағдайын химиялық талдау

Пәннің еңбек сыйымдылығы:

Жұмыс түрлері сағат
Дәрістер 30
Практикалық жұмыстар 15
Зертханалық жұмыстар
СӨЖО 30
СӨЖ 75
Қорытынды бақылау нысаны емтихан
Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны

Компонент: ЖОО компоненті

Цикл: Кәсіптік пәндер

Мақсат
  • Пәнінің негізгі мақсаты: Пәнді оқытудың мақсаты студенттерді радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, иондаушы сәулелену көздерімен, олардың дозиметриясымен және бақылауымен қауіпсіз жұмысты қамтамасыз ету мәселелері бойынша теориялық және практикалық дайындау болып табылады.
Міндет
  • Пәнді оқытудың негізгі міндеттері-дозиметрия мен радиобиология негіздері туралы білімді меңгеру, радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету және радиоактивті заттар мен иондаушы сәулелену көздерін пайдаланатын кәсіпорындарда дозиметриялық бақылауды ұйымдастыру болып табылады.
Оқыту нәтижесі: білу және түсіну
  • ҚР Конституциясының негізгі ережелерін, жағдайларын, радиациялық қауіпсіздікті қамтамасыз ету саласында заңдылық және нормативтік-техникалық акттерін білу, меңгеру
Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану
  • Радиациялық жағдайдың қауіпсіздігі мен залалсыздығы жағынан талдау жасай алу, қолайсыз жағдай тулыруының алдын алу мен болдырмау үшін шешімдер қабылдай алу, тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі мен қоршаған ортаны қорғау шараларын ұйымдастыру Радиациялық қауіпсіздікке қатысты нормативтік-техникалық және нормативтік-экологиялық құжаттарды әзірлей алу.
Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру
  • Радиациялық қауіпсіздік қамтамасыз етуге қатысты нормативтік-техникалық және нормативтік-экологиялық құжаттарды орындау. Радиациялық қауіпті нысаннан қорғауға байланысты әлеуметтік-экологиялық мәселелер туралы түсініктері болу.
Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер
  • Радиациялық қауіпсіздік қамтамасыз ету саласында өзінің өндірістік және қоғамдық қызметін кәсіби атқару және радиациялық қауіпсіздік қамтамасыз ету саласында әдістемелер мен бағдарламаларды әзірлеу мен іске асыруға қатысу
Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі
  • Радиациялық қауіпсіздік қамтамасыз ету кезінде қолданылатын сызбалар, құралдар, аппараттар және жүйелерді әзірлеу және жобалау әдістемесіндегі білімді, біліктілікті жетілдіру.
Оқыту әдістері

Оқу сабақтарын өткізу кезінде мынадай білім беру технологияларын пайдалану көзделеді - слайдтарды немесе оқу фильмдерін көрсету; мотивациялық сөйлеу; - берілген шарттар негізінде әртүрлі жағдайлардың даму сценарийлерін құру; - ақпараттық-коммуникациялық (мысалы, қолданбалы бағдарламалардың кәсіби пакеттерін пайдалана отырып, компьютерлік сыныптағы сабақтар); - іздестіру-зерттеу (оқу үрдісінде студенттердің өзіндік зерттеу қызметі); - практикалық жұмыстарды орындау.

Дәріс сабақтарының тақырыптары
  • 1 тақырып
Негізгі әдебиет
  • 1. «Радиациялық қауіпті объектілерге қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар» санитариялық қағидаларын бекіту туралы Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрінің 2022 жылғы 25 тамыздағы № ҚР ДСМ-90 бұйрығы. 2. Гигиенические нормативы «Санитарно-эпидемиологические требования к обеспечению радиационной безопасности» ПП РК № 201 от 03.02.2012 г. 3. Санитарные правила «Санитарно-эпидемиологические требования к обеспечению радиационной безопасности» ПП РК № 202 от 03.02.2012 г. 4. Об утверждении Правил государственного учета источников ионизирующего излучения. Приказ и.о. Министра энергетики Республики Казахстан от 2 февраля 2016 года № 59. 5. Об утверждении Правил физической защиты источников ионизирующего излучения и пунктов хранения. Приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 9 февраля 2016 года № 52. 6. Об утверждении Технического регламента «Ядерная и радиационная безопасность атомных станций». Приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года № 60. 7. Об утверждении Технического регламента «Ядерная и радиационная безопасность исследовательских ядерных установок». Приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 20 февраля 2017 года № 59. 8. Комплексное радиоэкологическое обследование Семипалатинского испытательного полигона: монография / Э. Г. Батырбеков, А. О. Айдарханов, В. А. Витюк [и др.]. - Курчатов: Институт радиационной безопасности и экология РГП НЯЦ РК, 2021. - 340 с. 9. Узденбаева Ж.К., Идришева Ж.К. Радиациялық қауіпсіздік негіздері: Оқу құралы. - Талдықорған, 2018 – 148 б. 10. Петрова О.А., Азаматова Ж.К., Бахтин Е.А., Идришева Ж.К. Радиационная безопасность и охрана труда при работе с источниками излучения: Учебное пособие. - Усть-Каменогорск: ТОО «ВКПК Арго», 2020. – 99 с. 11. Радиоэкологическая обстановка в регионах расположения предприятий Росатома. // Под общей редакцией И.И. Линге и И.И. Крышева. — М.: «САМ полиграфист», 2015. - 296 с.
Қосымша әдебиеттер
  • 12. «Халықтың радиациялық қауіпсіздігі туралы» Қазақстан Республикасының 1998 жылғы 23 сәуірдегі № 219-I Заңы (2021.25.02. берілген өзгерістер мен толықтыруларымен). 13. Об утверждении квалификационных требований и перечня документов, подтверждающих соответствие им, для деятельности в сфере использования атомной энергии. Приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 13 ноября 2014 года № 122. 14. Об утверждении Правил аттестации персонала, занятого на объектах использования атомной энергии. Приказ Министра энергетики Республики Казахстан от 20 января 2016 года № 12. 15. Асаенок И.С. Радиационная безопасность: Учеб.пособие /И.С. Асаенок, А.И. Навоша-Мн.: Бестпринт, 2004.-105 с. 16. Научный годовой отчёт АО «ГНЦ НИИАР» (отчёт об основных исследовательских работах, выполненных в 2016 г.) / под общей ред. д-ра техн.наук, проф. В.В. Калыгина.-Димитровград: АО «ГНЦ НИИАР», 2017.-230 с. 17. Машкович В.П. Панченко А.М. Основы радиационной безопасности: Учебное пособие для вузов. -М.: Энергоатомиздат, 1990-176 с. 18. Козлов В.Ф. Справочник по радиационной безопасности: справочное издание /В. Ф. Козлов. - 2-е изд., испр. и доп. - М.: Атомиздат, 1977. - 384 с. 19. Фомин Г.С. Вода. Контроль химической, бактериальной и радиационной безопасности по международным стандартам: Энциклопедический справочник /Г. С. Фомин. - 3-е изд., перераб. и доп. - М.: Протектор, 2000. - 839 с. 20. Черняев А.П. Взаимодействие ионизирующего излучения с веществом: учеб.пособие /А. П. Черняев. - М.: Физматлит, 2004. - 151 с. 21. Ахременко С.А. Управление радиационным качеством строительной продукции: учеб.пособие /С. А. Ахременко. - М.: АСВ, 2000. - 235 с. 22. Сидельникова О.П. Радиационный контроль в строительной индустрии: учеб.пособие /О. П. Сидельникова. - М.: АСВ, 2002. - 207 с. 23. Тулеубаев Б.А. Радиационная экология с основами сельскохозяйственной радиобиологии: учеб.пособие /Б. А. Тулеубаев; М-во образования РК, Науч.-исследоват.эколог.центр «Мониторинг». - Павлодар: Инновационный Евразийский ун-т, 2006. - 114 с. 24. Горелов Л. И. Средства защиты и профилактики радиационных поражений /Л.И. Горелов, В.А. Медведев. - М.: Знание, 1970. - 40 с. 25. Горицкий А.П. Приборы радиационной и химической разведки /А.П. Горицкий. - М.: ДОСААФ, 1969. - 112 с. 26. IPR SMART http://www.iprbookshop.ru 27. ScienceDirect - http://www.sciencedirect.com. 28. EBSCO Discovery Service (EDS) - http://search.ebscohost.com