Өзектілігі:

Жоба егемен Қазақстанның қалалық кеңістігінің қалыптасу тарихын зерделеуге, оның қазіргі заманғы әлеуметтік-демографиялық және әлеуметтік-мәдени жай-күйінің негізгі үрдістерін айқындауға, оның одан әрі даму перспективаларын модельдеуге бағытталған. Жүз жылдан аз уақыт ішінде қазақтар дәстүрлі номадизмнен стратегиялық басымдық ретінде "қалалық жобаны" іске асыруға дейінгі жолдан өтті. "Дәстүрден" "модернге" жедел қозғалыстың салдары қазіргі қазақстандық қалада бірге өмір сүретін өркениеттік артықшылықтардың кең ауқымын қалыптастыру болды. Жобаның негізгі мазмұны қазіргі қалалық қазақ халқының әртүрлі топтарына тән дәстүрлі құндылықтар мен әлеуметтік инновациялар арасындағы өзара іс-қимылдың әлеуметтік, экономикалық, мәдени мүмкіндіктерін анықтау болып табылады.

Жоба мақсаты:

Егемен Қазақстанның қалалық кеңістігінің қалыптасу тарихын зерделеу, оның қазіргі заманғы әлеуметтік-демографиялық және әлеуметтік-мәдени жай-күйінің негізгі үрдістерін айқындау және оның одан әрі даму перспективаларын модельдеу. 

Күтілетін нәтижелер:  

1. қалалық кеңістіктегі қазақ жастарының әртүрлі әлеуметтік-демографиялық және әлеуметтік-мәдени топтарының өзара іс-қимылының тетіктері мен векторларын зерделеу;
2. "Қазақ жастарының әлеуметтік тәжірибелері және құндылық ұстанымдары  (Шығыс Қазақстан облысы мысалында)" талдамалық есеп жариялай отырып, әлеуметтік зерттеуін жүргізу;
3. нөлдік емес импакт-факторы бар рецензияланатын шетелдік және / немесе отандық басылымда жариялау үшін бір мақала шығару (БҒСБК ұсынған).
4. Қазақстанның қазіргі заманғы қалалық кеңістігін қалыптасу кезеңдерін зерделеу;
5. ғылыми іссапарлардың нәтижелері бойынша қазақ халқының урбандалуына дереккөздік және тарихнамалық шолу; Қазақстанның урбандалу процестерінің өзекті үрдістерін анықтау. 
6. Web of Science базасындағы 1-4 квартильге кіретін және / немесе Arts and Humanities Citation Index базасына кіретін және (немесе) Scopus базасындағы CiteScore бойынша кемінде 35 (отыз бес) процентилі бар не көрсетілген басылымдарда баспасөзде орналасқан рецензияланатын ғылыми басылымда бір мақаланы жариялау.
7. қазақ жастарының құндылықтары мен әлеуметтік тәжірибелерінің болжамды моделін құрастыру;
8. жобаның алдын ала нәтижелерін халықаралық конференцияларда және / немесе басқа да ғылыми іс-шараларда таныстыру және талқылау.
9. "Қазақстанның даму перспективалары: моноэтностық және полимәдениеттілік" халықаралық ғылыми-әдіснамалық вебинарын ұйымдастыру және өткізу; жобаның қорытынды нәтижелерін таныстыру;
10. жоба бойынша есепті дайындау және тапсыру.

Қол жеткізілген нәтижелер:

В соответствии с календарным планом работ проекта были реализованы все исследовательские задачи и достигнуты следующие результаты:

1. "1920-80 жылдары Шығыс Қазақстан қалалық қазақ халқының қалыптасуы (1926, 1939, 1959, 1970, 1979 және 1989 жылдардағы Бүкілодақтық халық санағы мәліметтері бойынша) мақаласы" ҚазҰПУ Хабаршысы журналының «Тарихи және әлеуметтік-саяси ғылымдар» сериясында жарияланды (БҒСБК ұсынған),
2. "Қазақ жастарының құндылық ұстанымдары және әлеуметтік тәжірибелері (Шығыс Қазақстан облысы мысалында) "әлеуметтік зерттеуі дайындалып, өткізілді. Жүргізілген зерттеу қала кеңістігіндегі қазақ жастарының түрлі әлеуметтік-демографиялық және әлеуметтік-мәдени топтарының өзара әрекеттесу механизмдері мен векторларын анықтауға мүмкіндік берді. Әлеуметтанулық зерттеулердің деректері аналитикалық есептерде жарияланған сенімді ғылыми нәтижелер болып табылады.
3. қалалық қазақ жастарының құндылықтары мен әлеуметтік тәжірибесінің өзекті және болжамды модельдері әзірленді. Қазіргі модель әр зерттелетін топқа жеке-жеке және бір-бірімен салыстырғанда тән сананың үстемдігін көрсетеді. Болжамдық модель ШҚО статистика басқармасының облыс халқының жас–жыныстық құрылымының жағдайы туралы статистикалық деректеріне негізделеді, ол қала мен ауыл халқының арақатынасының серпінін көрсетеді және орта мерзімді перспективада (5-7 жас) қалалардағы жастардың құндылықтары мен әлеуметтік практикасына ерекше әлеуметтік топ-балалық және жасөспірім жастары негізгі әсер етеді деген болжамға негізделеді (17 жасқа дейін) ауылдық жерлерде өтті, бірақ оқу және урбанизацияланған ортада жұмыс істеген жылдары айтарлықтай бейімделу болды. Мұндай әлеуметтік топтар "бір жарым ұрпақ" деп аталды (one-Point-Five/ 1.5 generation / 1.5 G). Нәтижелері басылымда ұсынылған: "Қазақ қала жастарының құндылықтар және әлеуметтік тәжірибелер моделі (ШҚО мысалында)". Инфографикасы бар Альбом. - Өскемен: "Медиа-Альянс" Баспасы, 2021. – 25 б.
4. Қазақстанның қазіргі заманғы қалалық кеңістігін қалыптастыру кезеңдері зерделенді, қазақ халқының урбандалуына деректік және тарихнамалық шолу жасалды, урбандалудың өзекті үрдістері анықталды. Бұл жұмыстың нәтижелері "Қазіргі Қазақстанның қала халқы: қалыптасу және даму ерекшеліктері" мақаласында рецензияланған ғылыми басылымда Voprosy istorii, 2021 -№10 (№2). – Б. 61-73 (art AND HUMANITIES). DOI: 10.31166/VoprosyIstorii202110Statyi53 жарияланып, көрсетілген.
5. Жобаның нәтижелері жоба орындаушылары ұйымдастырған және жүргізген 2020 жылғы 4 желтоқсанда және 2021 жылғы 21-22 қазанда өткен "Қазақстандағы және шектес аумақтардағы этнодемографиялық процестер" ХІХ және ХІХ Халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияларда көрсетілді. Конференциялардың ғылыми еңбектерінің жинақтары жарық көрді. (https://news.myseldon.com/ru/news/index/242947364; https://www.vku.edu.kz/ru/newsitem/uchenye-altaytanu-vku-i-kazahstanskogo-instituta-obshchestvennogo-razvitiya-ruhani-zhangyru?page=2%2C0%2C0%2C3&theme=vkgu).
6. Жобаны іске асыру нәтижелері 2021 жылғы 27 мамырда "қазіргі заманғы қалалық көпмәдениетті кеңістік: көпэтностық және моноэтностық" халықаралық ғылыми-әдіснамалық вебинарында таныстырылды. (https://www.vku.edu.kz/ru/newsitem/v-vku-proshel-mezhdunarodnyy-vebinar-sovremennoe-gorodskoe-polikulturnoe-prostranstvo). 

Жоба бойынша барлығы бір жыл ішінде 12 ғылыми жарияланым, оның ішінде ART AND HUMANITIES 2 квартильіне кіретін рецензияланатын ғылыми басылымда 1 мақала, әлеуметтанулық зерттеу бойынша 2 талдамалық есеп, инфографикасы бар 1 альбом, ҚР БҒМ БҒСБК ұсынған журналдарда 3 мақала, халықаралық конференциялар жинақтарында 4 мақала, РИНЦ деректер базасына кіретін журналда 1 мақала жарияланды.

Қорытынды ғылыми есеп ҰҒК берілді, оны ҰМҒТСО сарапшылары 32,67 б. бағалады.

Зерттеу тобының мүшелері:

1. Александр Алексеенко, т.ғ.д., «Digital Social Recearch» ХҒЗО БҒҚ, ID SCOPUS: 57215212322, ID WEB OF SCIENCE: AAQ -7920-2020.
2. Жанна Аубакирова, т.ғ.к., «Digital Social Recearch» ХҒЗО директоры. ID SCOPUS: 57201672334, ID WEB OF SCIENCE: AAQ - 7920 – 2020 (https://www2.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57201672334)
3. Элеонора Столярова, әлеу.ғыл. канд, «Digital Social Recearch» ХҒЗО БҒҚ. ORCID 0000-0003-0722-1589 (https://orcid.org/my-orcid?orcid=0000-0003-0722-1589)         
4. Тамерлан Өмірзақ Ержанұлы, «Тарих» мамандығы бойынша гуманитарлық ғылымдар магистрі.

Жарияланымдар тізімі:  

1. Алексеенко А. Н., Аубакирова Ж. С., Столярова Э. О., Өмірзақ Т. Е. Городское население современного Казахстана: особенности становления и развития // Voprosy istorii, 2021. -№10 (№2). – С. 61–73.  IN SCOPUS, IN ART AND HUMANITIES: DOI: 10.31166/VoprosyIstorii202110Statyi53
2. Столярова Э. О., Аубакирова Ж. С., Алексеенко А. Н. Аналитический отчет по результатам социологического исследования «Ценностные установки и социальные практики казахской молодежи (на примере Восточно-Казахстанской области)». - Усть-Каменогорск: Издательство «Медиа-Альянс», 2020. – 120 с.
3. Столярова Э. О., Аубакирова Ж. С., Алексеенко А. Н. Аналитический отчет по результатам социологического исследования «Ценностные установки и социальные практики казахской молодежи (на примере Восточно-Казахстанской области)». Издание 2-ое, дополненное. - Усть-Каменогорск: Издательство «Медиа-Альянс», 2021. – 131 с.
4. Столярова Э. О., Аубакирова Ж. С., Алексеенко А. Н. Модель ценностей и социальных практик казахской городской молодежи (на примере ВКО). Альбом с инфографикой. - Усть-Каменогорск: Издательство «Медиа-Альянс», 2021. – 25 с.
5. Аубакирова Ж.С., Алексеенко А.Н. Формирование городского казахского населения Восточного Казахстана в 1920-80-е гг. (по данным всесоюзных переписей населения 1926, 1939, 1959, 1970, 1979 и 1989 гг.) // Вестник КазНПУ. Серия исторические и социально-политические науки. - 2020. - №4 (67).  - С.295-299. (рекомендован ККСОН МОН РК).
6. Алексеенко А. Н., Омырзак Т. Е. Эволюции рождаемости в городском пространстве суверенного Казахстана // Сборник научных трудов XIX МНПК «Этнодемографические процессы в Казахстане и сопредельных территориях».  - Усть-Каменогорск: Медиа-Альянс, 2020. - С.9-15.
7. Аубакирова Ж. С., Столярова Э. О., Нурмухамбетова А. С. Казахская семья: эволюция демографического поведения и семейных ценностей // Сборник научных трудов XIX МНПК «Этнодемографические процессы в Казахстане и сопредельных территориях».  -Усть-Каменогорск: Медиа-Альянс, 2020. - С.42-45.
8. Столярова Э. О. Профессиональная самореализация как ценность казахской городской молодежи // Мир Большого Алтая. - 2020.- №4 – С. 1200–1220. (РИНЦ).
9. Столярова Э. О. Досуговые предпочтения современной казахской молодежи // Вестник КазНПУ. Серия исторические и социально-политические науки. - 2021. - №2(69). - С. 91–97. (ККСОН МОН РК).
10. Алексеенко А. Н. Особенности формирования автохтонного пространства казахстанского города // XIV Конгресс антропологов и этнологов России: сб. материалов. Томск. – Москва, Томск: Изд-во Томского государственного университета, 2021. – С.96.
11. Аубакирова Ж. С. Городские казахи и социокультурная среда // XIV Конгресс антропологов и этнологов России: сб. материалов. – Москва, Томск: Изд-во Томского государственного университета, 2021. – С. 96.
12. Столярова Э. О. Современная казахская молодежь: влияние урбанизационного фактора на интерес к общественно-политическим событиям // Вестник КазНПУ «Серия «Исторические и социально-политические науки». - 2021. - №3 (70). - С.83-88. (рекомендован ККСОН МОН РК).

Жоба қатысушылары

• Ғылыми жетекші – Бас ғылыми қызметкер, т.ғ.д., Алексеенко Александр Николаевич.

Жоба файлдары: