Өзараауыстырымдылық негіздері

Сипаттама: Өзара алмасу ғылыми-теориялық және әдістемелік негіздерді, стандарттау және өнім сапасының бақылануын, Қазақстандағы стандарттаудың мемлекеттік жүйесін, еліміздегі өлшемдердің дәлдігі мен бірлігін қамтамасыз ететін метрологиялық бөлімдердің ұйымдарын, өнімнің сапасын басқаратын бірлескен мемлекеттік жүйені, халықаралық сауда-саттық кезінде өнімнің бәсеке қабілеттілігін қамтамасыз етуді оқытады.

Кредиттер саны: 5

Пререквизиты:

• Физика

Пәннің еңбек сыйымдылығы:

Жұмыс түрлері	сағат
Дәрістер	30
Практикалық жұмыстар	15
Зертханалық жұмыстар
СӨЖО	30
СӨЖ	75
Қорытынды бақылау нысаны	емтихан
Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны

Компонент: Таңдау бойынша компонент

Цикл: Базалық пәндер

Мақсат

• Өзара алмасушылықтың ғылыми-теориялық және әдістемелік негіздерін, өнімнің сапасын стандарттау мен бақылаудың, Қазақстандағы мемлекеттік стандарттау жүйесінің, елдегі өлшемдердің дәлдігі мен бірлігін қамтамасыз ететін метрологиялық қызметті ұйымдастырудың ғылыми-теориялық және әдістемелік негіздерін зерделеу, өнімнің сапасын басқарудың бірыңғай мемлекеттік жүйесін зерделеу, халықаралық нарықта өнімнің бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ету.

Міндет

• Пәнді оқытудың негізгі міндеттері:: - студенттердің курстың негізгі ережелерін тәжірибеде қолдана білуі, студенттердің ғылыми ойлауын қалыптастыру; - студенттерге Стандарттау, сертификаттау және метрология саласында ең аз білім беру, ол әрі қарай маманға халықаралық, аймақтық және ұлттық деңгейде техникалық шешімдерді өз бетінше қабылдауға мүмкіндік береді.; - Гостпен, Техникалық құжаттамамен танысу; - патенттік әдебиеттермен танысу, стандарттау саласындағы шетелдік тәжірибені зерттеу.
• 1. Пәнді оқытудың негізгі міндеттері:: Курстың негізгі ережелерін тәжірибеде қолдана білу, студенттердің ғылыми ойлауын қалыптастыру. 2 студенттерге ең аз білім беру. ол одан әрі жетілдіруге, өндірістік қызмет процесінде туындайтын мәселелерді өз бетінше шешуге мүмкіндік береді.

Оқыту нәтижесі: білу және түсіну

• Барлық қосылыстар үшін рұқсатнамалар мен отырғызулар жүйесін білу, оларды нақты жағдайларда есептеу. Әртүрлі механизмдер мен құрылымдарды жобалау кезінде рұқсатнамалар мен отырғызуларды оңтайлы таңдауда түсіну.

Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану

• ЕСКД, ЕСТД және т. б. басқа пәндердің әдістемелерімен және жүйелерімен механизмдер мен құрылымдарды жобалау кезінде есептеу әдістемесін үйлестіру.

Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру

• Пәннің негізгі заңдары мен әдістемелерін және заңдарын кәсіби қызметте бейімдеу, әртүрлі технологияларды, жүйелер мен бұйымдарды әзірлеуде Математикалық талдау әдістерін қолдану қабілеті.

Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер

• Өндірістік іс-әрекет барысында әртүрлі жағдайларда нақты бағдарлай білу, пайда болған мәселелерді кешенді талдай білу.

Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі

• Оқуға қабілеті оқу процесінде бағаланады (семинарлар, сынақтар, емтихандар).

Оқыту әдістері

 проблемалық және жобалық-бағдарлы оқыту технологиясы;  оқу-зерттеу қызметінің технологиясы;  коммуникативтік технологиялар (дискуссия, пресс-конференция, ми шабуылы, оқу пікірсайыстары және басқа да белсенді формалар мен әдістер));  кейс әдісі (жағдайды талдау);  білім алушылар іскерлік, рөлдік, имитациялық ойындарға қатысатын ойын технологиялары;  ақпараттық-коммуникациялық (оның ішінде қашықтықтан білім беру) технологиялар.

Дәріс сабақтарының тақырыптары

• Қысқаша тарихи мағлұмат
• Өзара ауысымдылықтың негізгі жағыдайы
• Майда цилиндрлік жалғаулардың өзара ауысымдылыңы
• Көрсетілмеген шекті өлшемдер, дәлдік класы және квалитттер, сызба белгіленуі
• Майда цилиндрлік жанасуларға арналған калибрлер
• Есептеулер мен отырғызылым таңдауы
• Айналу мойынтіректерінің шек пен отырғызылым жүйесі
• Айналу мойынтіректерінің шек пен отырғызылым жүйесі
• Өлшем тізбегі, негізгі терминдер мен анықтамалар
• Қалып ауытқуы орналасуды кедір бүдірлі және толықынды жазықтықты түзету
• Өзара ауысымдылық, әдістері және резьбалық жалғанудың бақылау құралдары
• Өзара ауысымдылық, әдістері және конустық жалғануларды бақылау әдісі
• Өзара ауымдылық, әдістері және тісті және червячных берілулер бақылау тәсілдері
• Дәлдікті метрологиялық қамтамасыз ету
• Тауар сапасын стандарттау және басқару

Негізгі әдебиет

• 1. Якушев А.И. Взаимозаменяемость, стандартизация и технические измерения. - М.: Машиностроение, 2008. 2. Дудкин М.В., Комбаев К.К., Шакаримов Ш.С., «Линейные измерения» - учебно-методическое пособие. Усть-Каменогорск, ВКГТУ, 2008г., с.96. 3. Зябрева Н.Н. и др. Лабораторные занятия по курсу "Взаимозаменяемость, стандартизация и технические измерения." - М.: Машиностроение, 2006. 4. Анухин В.И. Допуски и посадки.- М.: Машиностроение. 2009. 5. Лактионов Б.Н., Радкевич Я.М. Метрология, стандартизация и взаимозаменяемость. Кн. 1,2,3. – М.: Изд. Бауманского технического университета, 2010. 6. Издания стандартов по разделам курса.
• 1. Комбаев К.К. «Метрология стандартизация и сертификация» - учебник для технических специальностей. Алматы, «Эверо» -2015 г. 132 с. ISBN 978-601-240-784-6. 2. Дудкин М.В., Комбаев К.К. «Сызықтық өлшеулер» Өскемен қаласы, ШҚМТУ, 2012 ж. – 58 б. 3. Комбаев К.К. Метрология, стандарттау және сертификаттау. Техникалық мамандықтары бойынша оқитын студенттерге арналған оқу құралы. Алматы «Эверо» -2018 ж. 244 б. ISBN 978-601-208-536-5, 2-ші басылым, жаңартылған және толықтырылған. ШҚМТУ Ғылыми кеңесінің әдістемелік отырысында бекітілген 04 шілде 2018 ж. № 10 хаттамасы, ҚарМТУ РОӘК Ұсынылған 4. Комбаев Қ.Қ. Метрология, стандарттау және сертификаттау. Алматы, Эверо, 2015 ж. – 128

Қосымша әдебиеттер

• 1 Допуски и посадки. Справочник в двух томах / Под. ред. В.Д. Мягкова - Л.: Машиностроение, 2009. 2 Основы стандартизации и контроля качества. / Под. ред В.В. Ткаченко - М.: Издательство стандартов, 2006.
• 1. Дудкин М.В. Выбор посадок и расчет размерных цепей: Учебное пособие / ВКГТУ.- Усть-Каменогорск, 2003. –116 с. 2. Сергеев А.Г., Латышев М.В., Терегеря В.В. Метрология, стандартизация, сертификация: Учебное пособие.–М.: Логос, 2001. –536 с: ил. 3. Марков Н.Н., Осипов В.В., Шабалина М.Б. Нормирование точности в машиностроении: Учеб. для машиностроит. спец. Вузов./– 2-е изд., испр. и доп. – М.: Высш. шк.; Издательский центр «Академия», 2001. –335 с: ил.