История и философия науки

Сипаттама: Ғылым философиясы мен жаратылыстану-техникалық ғылымдар интеграциясына негізделген ғылыми білім мен зерттеу әдістері саласындағы жүретін процестерге бағдар. Танымдық іс-әрекеттің тарихи эволюциясы логикасы, қазіргі эпистемологияның мазмұны мен құрылымы және негізгі философиялық парадигмаларының мағынасы туралы түсінік қалыптастыру.

Кредиттер саны: 3

Компонент: ЖОО компоненті

Цикл: Базалық пәндер

Мақсат

• Ғылым тарихы негізінде ғылыми ойлауды дамыту, ғылымның дамуына философиялық концепциялардың ықпалын және философиялық жетістіктер мен ғылыми әдістердің қалыптасуын түсіну

Міндет

• Ғылыми білім дамуының негізгі мәселелерін мәдениет тарихына трансформациялау тұрғысынан меңгеру; - ғылыми әдістемелік әдістер мен принциптерін меңгеру және олардың потенциалын заманауи ғылым мен технологияны қолдануды дамыту үшін пайдалану; - танымдық үрдістері, ерекшеліктері мен болашағын түсінудің классикалық және постмодерндік жолдарын жүзеге асырудың теориялық мәселелерін меңгеру.

Оқыту нәтижесі: білу және түсіну

• Негізгі эпистемологиялық моделдер және рационалды ұғымдардың мәні; - негізгі ғылыми концепциялар; - ғылым әдістері мен ғылыми және ғылыми емес формалары; - білім берудің заманауи әлеуметтік-гуманитарлық формалары; - зерттеу жұмысына қажетті ғылыми-техникалық және кәсіби терең білім.

Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану

• Ғылыми-зерттеу жұмыстары барысында қалыптасатын мәселелерді шеше білулері керек; - Қажетті зерттеу әдістеріне таңдай білулері қажет; - Ғылыми білімдер методологиясының негізінде қазіргі кезеңдегі теория мен практиканың шындықтарын түсініп, талдай білулері керек.

Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру

• Магистрант өз бетінше: - ғылыми-зерттеу және ғылыми-педагогикалық жұмыстарды жүргізе біледі; - өз мамандығы бағытында өте терең білім негізін қалыптастыра алады.

Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер

• Магистрант өз бетінше; - конференцияларда, симпозиумдарда, дөңгелек столарда, пікір-таластарда, сұхбаттар жүргізуде ғылыми-методологиялық білімдерін қолдана біледі; - зерттеу тақырыбы бойынша әріптестеріне қарсы ғылыми пікір айтып, кеңес бере алады.

Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі

• Магистрант алған білімін өз мамандығы бойынша ғылыми-зерттеу және педагогикалық және тәрбие жұмыстарын жүргізуде, ғылыми мақалалар мен тезистер жазу барысында қолдану дағдысын қалыптастыра алады; - қазіргі ғылыми-техникалық прогресстің өзекті мәселелерін терең талдай алады.

Дәріс сабақтарының тақырыптары

• Тақырыбы. ҒЫЛЫМ ФИЛОСОФИЯСЫНЫҢ ПӘНІ, МАҚСАТТАРЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ. ҒЫЛЫМ ТАРИХЫ МЕН ТЕОРИЯСЫ. 1. Ғылым болмысының үш аспектісі: ғылым танымдық іс-әрекет ретінде әлеуметтік институт, мәдениеттің ерекше саласы ретінде. 2. Ғылымның қазіргі философиясы жалпы заңдылықтарды зерттеу ретінде оның тарихи дамуы мен өзгеруінің ғылыми танымы әлеуметтік-мәдени контексте. 3. Ғылымды талдау тәсілдерінің эволюциясы 4. Зерттеудің әлеуметтанулық және мәдениеттанулық тәсілдері ғылымды дамыту. 5. Механизм түсінігіндегі интернализм және экстернализм мәселесі ғылыми қызмет
• Тақырып. Тақырыбы. ҚАЗІРГІ ӨРКЕНИЕТ МӘДЕНИЕТІНДЕГІ ҒЫЛЫМ 1. Өркениетті дамудың дәстүрлі және техногендік типтері. 2. Ғылыми танымның ерекшеліктері. 3. Ғылым және философия. Ғылым және өнер. Ғылым және қарапайым таным. 4. Қазіргі білім берудегі және тұлғаны қалыптастырудағы ғылымның рөлі.
• Тақырып. Тақырыбы. ҒЫЛЫМНЫҢ ТАРИХИ ЭВОЛЮЦИЯСЫНЫҢ ПАЙДА БОЛУЫ ЖӘНЕ НЕГІЗГІ КЕЗЕҢДЕРІ. 1. Преднаука және ғылым сөздің өз мағынасында. 2. Антикалық. Теориялық ғылымның алғашқы формаларының қалыптасуы. 3. Ойлау позициясының өзгеруінде христиан теологиясының рөлі ғалым. Батыс және шығыс ортағасырлық ғылым.
• Тақырыбы. Жаңа заман дәуіріндегі ғылым. 1. Жаңа еуропалық мәдениетте тәжірибелік ғылымның қалыптасуы. Ф. Бэкон, Г.Галилей, Р. Декарт 2. Ғылымды кәсіби қызмет ретінде қалыптастыру. 3 Техникалық ғылымдардың қалыптасуы. Әлеуметтік-гуманитарлық ғылымдар
• Тақырыбы. ҒЫЛЫМИ БІЛІМНІҢ ҚҰРЫЛЫМЫ. 1. Ғылыми білім дамушы жүйе ретінде. 2. Ғылыми білім түрлерінің алуан түрлілігі. 3. Эмпирикалық білімнің құрылымы. Эксперимент және бақылау. Эмпирикалық тәуелділік және эмпирикалық фактілер. 4. Теориялық білім құрылымы. Теориялық білімдердің дедуктивтік концепциясының гипотетико шектеулілігі. 5. Ғылым негіздері. Негіз (основа) құрылымы. 6. Зерттеудің идеалдары мен нормалары. Ғылыми таным әдістері және оларды жіктелуі.
• Тақырыбы. ҒЫЛЫМ ДИНАМИКАСЫ ЖАҢА БІЛІМНІҢ ТУУ ҮРДІСІ РЕТІНДЕ. 1. Ғылыми білімнің қалыптасу механизмдерінің тарихи өзгергіштігі. 2. Ғылым мен тәжірибе негіздерінің өзара әрекеттесуі. Жіктеу мәселесі. 3. Бастапқы теориялық модельдер мен заңдарды қалыптастыру. Рөлі теориялық ізденістегі ұқсастықтар. 4. Дамыған ғылыми теорияның қалыптасуы. 5. Теорияны қалыптастырудың классикалық және классикалық емес нұсқалары.
• Тақырып. Ғылым әлеуметтік институт ретінде
• Тақырыбы. ҒЫЛЫМИ ДӘСТҮРЛЕР МЕН ҒЫЛЫМИ РЕВОЛЮЦИЯЛАР. ҒЫЛЫМИ РАЦИОНАЛДЫЛЫҚ ТИПТЕРІ. 1. Дәстүрлердің өзара әрекеттесуі және жаңа білімнің пайда болуы. Ғылыми революциялар ғылым негіздерін қайта құру ретінде. 2. Жаһандық ғылыми революциялардың әлеуметтік-мәдени алғышарттары. 3. Ғылыми революциялар ғылым негіздерін қайта құру ретінде. 4. Жаһандық революциялар және ғылыми ұтымдылық түрлері. Ғылыми ұтымдылық типтерінің Тарихи ауысуы.
• Тақырыбы. ҒЫЛЫМ ӘЛЕУМЕТТІК ИНСТИТУТ РЕТІНДЕ. 1. Әлеуметтік ғылым институтын анықтаудың әртүрлі тәсілдері. 2. Ғылыми зерттеулердің институционалдық нысандарының тарихи дамуы қызметі. Ғылыми қауымдастықтар және олардың тарихи типтері. 3. Ғылыми білімді трансляциялау тәсілдерінің тарихи дамуы. 4. Ғылыми білімді трансляциялау тәсілдерінің тарихи дамуы заманауи компьютерге дейін). 5. Ғылымды мемлекеттік реттеу мәселесі. Ғылым және билік. Ғылым және экономика.
• Тақырыбы. ҒЫЛЫМИ ЗЕРТТЕУДІ ЖҮРГІЗУ ЭЛЕМЕНТТЕРІ. 1. Тақырыпты таңдау, оның өзектілігі және зерттеу проблемасын тұжырымдау. 2. Зерттеудің мақсаты мен міндеттері, гипотезаны ұсыну. 3. Зерттеу әдістері мен міндеттерінің жаңа ақпарат сипатына әсері. Алынған ақпаратты жүйелеу және сәйкестендіру, оның арақатынасы бар ғылыми ұғымдармен. 4. Концептуализация жаңа білімді жүйелеу ретінде пәнге негізгі көзқарас, шынайылықты тексеру мүмкіндігі білім.
• Тақырып. Нақтылы ғылымдардың қазіргі философиялық мәселелері
• Тақырыбы. ҚАЗІРГІ ӘЛЕУМЕТТІК ГУМАНИТАРЛЫҚ БІЛІМНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ. 1. Зерттеудің гуманистік бағытының өсуі. 2. Әлеуметтік-гуманитарлық ғылымдарды жаратылыстану және техникалық білу. 3. Синергетика принциптерін қоғамдық процестерге қолдану. 4. Адам қызметінің мақсатты бағдарлануы, оның қоршаған әлем мен субъектінің нақты мүмкіндіктерімен арақатынасы. 5. Адам қызметінің мақсаттары мен құндылықтары мәселесі. Қазіргі әлеуметтік білімдегі Аксиологияның маңыздылығы
• Тақырыбы. ТЕХНИКА МЕН ТЕХНИКАЛЫҚ Ғылымдар. 1. Техника философиясы және техника ғылымдарының әдіснамасы. 2. Техника философиясының пәні, негізгі салалары және басты міндеті. 3. Техника жаратылыстану зерттеу пәні ретінде. 4. Жаратылыстану және техникалық ғылымдардың ерекшелігі. Инженерлік тәжірибе және жобалау. 5. Қазіргі заманғы (классикалық емес) және классикалық ғылыми-техникалық пәндер. 6. Ғылыми-техникалық саясат және қоғамның ғылыми-техникалық прогресін басқару мәселесі. Техниканың әлеуметтік, экономикалық, экологиялық және басқа да салдарын кешенді бағалау мәселесі.
• Тақырыбы. ҒЫЛЫМДЫ МАТЕМАТИЗАЦИЯЛАНДЫРУ ЖӘНЕ КОМПЬЮТЕРИЗАЦИЯЛАНДЫРУ ПРОБЛЕМАЛАРЫ. 1. Ғылымды математизациялау мәселесі. Ғылым жүйесіндегі математика орны. 2. Ғылыми білімді математикалаудың негізгі формалары. Өзара әрекеттесу математика және нақты ғылымдар. 3. Математика және ғылым идеалы. Ғылымды компьютерлендіру. Машина модельдеу. 4. Компьютерлендіру жаңа ақпараттық технологиялардың негізі ретінде, өзара іс-қимыл нысандарын жетілдіруді қамтамасыз ететін қоғамдастық
• Тақырыбы. ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ АКСИОЛОГИЯЛЫҚ МӘСЕЛЕЛЕР, ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ АДАМЗАТ БОЛАШАҒЫ. 1. Қазіргі ғылымның принциптері және олардың эволюция үшін маңызы адам өркениеті. 2. Сциентистік және гуманитарлық ХХІ ғасырдың басындағы парадигм. 3. Синергетика және өзін-өзі ұйымдастыру тұжырымдамаларының әмбебаптығы. 4. Проблема аксиологической егемендігі ғылым және ғылыми-техникалық прогресс салдарларының болжамсыздығы. 5. Ғалымдардың азаматтық жауапкершілігі. 6. Ғылымилық идеалдары және іргелі және қолданбалы зерттеулер. Мәселе техникада идеал.

Негізгі әдебиет

• Мареева Е.В. Мареев С.Н. Философия науки. Уч.пособие. М.,Инфро М 2015.-332с.
• Хрустолев Ю.М. Истории философия науки. Уч-к Р/на Д.Феникс, 2014-477с.
• Ғылым тарихы мен философиясы: магистранттарға арналған оқу құралы. / Д.Б. Тойматаев. - Қостанай: ҚР ІІМ Ш. Қабылбаев атындағы Қостанай. академиясы, 2016. – 209 б. http://kostacademy.kz/akademija/ooniirid/izdanija/2016/toymataev.pdf
• Инновации в образовательном процессе., методологические, теоретические и дисциплинарное аспекты. М., Усть-Каменогорск, 2014-540с. Ильенков Э.В. Диалектика и культура. Мат-лы XVI. Международной конференции "Ильенковские чтения" М.,2014-588с. История и философия науки. 2-ое изд.-Под ред. Крянева Ю.В., Моториной Л.Е. -М.,Инфра 2012-414с.
• Есім Ғ., Ғабитов Т., Бəйтенова Н., Алтай Ж. Ғылым тарихы мен философиясы. – Алматы, 2005. 380 б.
• Тяпин, И. Н. Философские проблемы технических наук [Электронный ресурс]: учеб. пособие /. – М.: Логос, 2014.
• Современные проблемы науки [Электронный ресурс]: Учебное пособие / Л.Н. Ясницкий, Т.В. Данилевич.- 2-е изд. - М. : БИ-НОМ. 2012
• http://www.studentlibrary.ru/book/ISBN9785996307548.html
• Методологические проблемы научного исследования. - Новосибирск.: Наука, 1984. - 317 с
• Ғылым тарихы мен философиясы / Алтаев Ж.А.: ЖОО-ның магистранттары және аспиранттарына арналған оқулық. – Алматы: Раритет, 2007 – 320 с.
• История и философия науки: общие проблемы: учебник для магистров, аспирантов и соискателей / авт.: Е. Николаева, Н. Хазиева. –Казань: Издательство Казанского университета, 2017.
• Поппер, Карл (2004). Логика научного открытия (переиздание ред.). Лондон и Нью-Йорк: классика Routledge. ISBN 978-0-415-27844-7 Впервые опубликован в 1959 году компанией Hutchinson & Co.3. Lindberg, David C. (1980). Science in the Middle Ages. University of Chicago Press. pp. 350–351.
• История и философия науки : [учеб. пособие] / [Н. В. БряИ907 ник, О. Н. Томюк, Е. П. Стародубцева, Л. Д. Ламберов] ; под общ. ред. Н. В. Бряник, О. Н. Томюк ; М-во образования и науки Рос. Ф едерации, Урал. федер. ун-т. — Екатеринбург : Изд-во Урал. ун-та, 2014. — 288 с.
• Философия познания: век XXI. – Алматы: ИФПР КН МОН РК, 2012. – 312 с.
• Сайт журнала «Философия науки». – Режим доступа: httр://philosophy.nsc.ru/journals.htm
• Институт философии РАН. – Журнал «Эпистемология и философия науки». Режим доступа: http://iph.ras.ru/journal.html

Қосымша әдебиеттер

• Feminist Philosophy of Science: Standpoint Matters.Alison Wylie - 2012 - Proceedings and Addresses of the American Philosophy Association 86 (2):47-76.
• http://znanium.com/bookread2.php
• A Critical Review for the Possibility of Science without ‘Eppue Si Muove’: From Thomas Kuhn’s Theory of Science to Psychology of Science.T. Erdem Yilmaz & Omer Faik Anli - 2019 - ViraVerita 9 (May, 2019):48-73.
• Абдильдин Ж.М., Нысанбаев А.Н. Диалектико-логические принципы построения теории. - Алма-Ата: Наука, 1973. - 420 с.
• Герменевтика: история и современность. - М.: Мысль, 1985. - 306 с.
• Данилкин В.Г. Синергетика как современная парадигма науки. // Материалы международного симпозиума, посвященного 75-летию со дня рождения академика Лукьянова А.Т. - Алматы.: КазГУ, 1997. - 206 с.
• Ильенков Э.В. Гуманизм и наука. // Наука и нравственность. - М., 1971. - 416 с.
• Нысанбаев А.Н., Курбанов Р.О. Социологические и этические проблемы современной науки. – Алматы: Ғылым, 1988.
• Современная философия науки. Хрестоматия. / Сост. Печенкин А.А. – М., 1991.
• Наука в Казахстане: история и современность (философское исследование в двух книгах). Кн. 1. Алматы, 2006.
• Нысанбаев А.Н., Косиченко А.Г., Кадыржанов Р.К. Философский анализ в контексте социокультурной трансформации общества. – Алматы, 1995.
• Кун, Т. Структура научных революций / Т. Кун. М., 1977
• Гадамер, Х. Г. Истина и метод / Х. Г. Гадамер. М., 1988. С. 419.
• Фейерабенд, П. Структура научных революций / П. Фейерабенд. М., 1977
• Ортега-и-Гассет, Х. Размышления о технике // Ортега-и-Гассет Х. Избранные труды / Х. Ортега-и-Гассет. М., 2000. С. 172.
• Новая философская энциклопедия в 4-х т. \Институт философии РАН: Нац. Общественно-научный фонд. – М.: Мысль, 2000-2001. – Интернет версия издания. Режим доступа: http: //iph.ras.ru/enc.htm
• Стёпин В.С., Горохов В.А, Розов М.А. Философия науки и техники. – М.: Гардарики, 2004 - 400с.
• Философия науки. Хрестоматия. - М.: Изд. дом Международного универси-тета, 2006, 1000 с.