Эконометрика
Сипаттама: Эконометрика математикалық және статистикалық әдістер мен модельдердің көмегімен сандық және сапалық экономикалық өзара байланыстарды зерттейді. Экономикалық модельдердің параметрлерін бағалаудың құралдары мен әдіснамасын береді. Экономикалық процестерді болжау үшін қолданылады. Модель түрлері, оларды құру кезеңдері, жұп және көпше сызықтық және сызықты емес регрессия, ең кіші квадраттар әдісі, регрессия теңдеуінің сапасын бағалау критерийлері оқытылады.
Кредиттер саны: 5
Пререквизиты:
- Экономикадағы математика
Пәннің еңбек сыйымдылығы:
Жұмыс түрлері | сағат |
---|---|
Дәрістер | 15 |
Практикалық жұмыстар | 30 |
Зертханалық жұмыстар | |
СӨЖО | 30 |
СӨЖ | 75 |
Қорытынды бақылау нысаны | емтихан |
Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны | Емтихан билеттер негізінде жазбаша түрде ұйымдастырылады. Билет өзіне 1 теориялық және 2 тәжірибелік сұрақтарды кіріктіреді. Тәжірибелік сұрақтар осы курс шеңберінде шығарған есептер негізінде құрастырылады. |
Компонент: Таңдау бойынша компонент
Цикл: Базалық пәндер
Мақсат
- «Эконометрика» пәнін оқыту мақсаты - экономикалық талдау тәжірибесінде және макро, микроэкономикалық процесстерді болжамдау барысында эконометриялық модельдеу әдістерін қолданып іске асыру болып табылады. Экономикалық теорияның негізгі нәтижелері сапалы және өте маңызды, ал эконометрия оған эмпирикалық жағынан нығайтады. Математикалық экономика экономикалық заңдарды математикалық қатынастар арқылы суреттейді, эконометрия сол заңдардың тексеруін жүргізеді. Экономикалық статистика экономикалық көрсеткіштер және бастапқы статистикалық мәліметтер арқылы, зерттеліп отырған процесстің ақпараттық негізін дайындайды, эконометрия, дәстүрлі математика-статистикалық әдістерді және арнайы құрылған әдістемелерді қолдана отырып, сол көрсеткіштердің арасындағы сандық байланыстарды талдайды.
Міндет
- − құрылған экономикалық моделді эмпирикалық талдау жүргізу үшін математикалық түрге келтіру, яғни моделді спецификациялау; − құрылған модель нақты мәліметтерге адекват болу үшін оның параметрлерін бағалау, яғни моделді параметрлеу; − құрылған моделдің параметрлерінің сапасын және моделдің сапасын тексеру, яғни моделді верификациялау; − құрылған моделді зерттелініп отырған экономикалық көрсеткіштердің өзгерісін анықтауға, экономикалық құбылыстарды болжауға, экономикалық саясатты дұрыс жүргізу үшін пайдалану.
Оқыту нәтижесі: білу және түсіну
- Қолданыстағы заңнамаға сәйкес эконометрикалық моделдеуді қолдану арқылы әлеуметтік-экономикалық процестердегі өзгерістер мен тенденцияларды түсінуге қажетті шетел және отандық статистикалық мәліметтерді өңдеу мен талдау жасау аясында базалық білімге ие
Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану
- Қоғамның әлеуметтік-экономикалық даму тенденцияларын біледі, түрлі экономикалық құбылыстарда білімін қолдана біледі, қаржылық жоспарлар мен болжаулар жасауға қажетті есептерді шығара алады, нәтижелерін негіздеп, қорытынды жасауға қабілетті.
Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру
- экономикалық көрсеткіштердің өзгерісін анықтауға, экономикалық құбылыстарды болжауға, экономикалық саясатты дұрыс жүргізу үшін экономикалық және ұйымдастырушылық шешімдерді қабылдауға машықтанған.
Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер
- кәсіби қызметімен байланысты түрлі жағдайлар мен шарттарда икемді және жылдам, өзінің кәсіби қызметіне жеңіл сіңіп кетуіне дағдыланған.
Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі
- жеке және мансаптық өсуге тырысады, магистратурада оқуға және кәсіби қызметіне қажетті жаңа білімдерді қабылдауға дағдыланған.
Оқыту әдістері
- Интерактивті дәріс – студенттердің белсенділігін арттыруға бағытталған әдістер: басқарылатын пікірталас пен сұхбат, модерация, слайдтар мен қысқа оқу бейнематериалдарын көрсету, «миға шабуыл» (brainstorming), мотивациялық кіріспе сөз. - Жағдайлық модельдеу – берілген экономикалық деректер мен шарттар негізінде түрлі сценарийлерді құру, эконометрикалық талдау нәтижелері арқылы әртүрлі даму жолдарын салыстыру. - Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар – компьютерлік сыныпта кәсіби қолданбалы бағдарламалармен (Excel, Jamovi, R және т.б.) жұмыс істеу, деректерді өңдеу және модель құру. - Ізденіс-зерттеу жұмысы – студенттердің жеке немесе шағын топпен деректер жинап, эконометрикалық әдістер арқылы дербес ғылыми-зерттеу тапсырмаларын орындауы. - Практикалық есептерді шешу – нақты экономикалық деректер негізінде есептер шығару, нәтижелерді талдау және оларды түсіндіру. Бұл технологиялар студенттердің тек теориялық білімін тереңдетіп қана қоймай, сонымен қатар эконометрикалық модельдерді құру, деректерді талдау және нәтижені интерпретациялау сияқты кәсіби дағдыларын дамытуға мүмкіндік береді.
Білім алушының білімін бағалау
Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.
Кезең | Тапсырма түрі | Өлшем |
---|---|---|
1 рейтинг | Ауызша сұрау | 0-100 |
Тақырып бойынша есептер шығару | ||
Жеке тапсырма/Өздік жұмыс | ||
Шекаралық тест | ||
Қорытынды бақылау | емтихан | 0-100 |
Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты
Тапсырма түрі | 90-100 | 70-89 | 50-69 | 0-49 |
---|---|---|---|---|
Өте жақсы | Жақсы | Қанағаттанарлық | Қанағаттанарлықсыз | |
Теориялық білім | Негізгі эконометрикалық ұғымдар мен әдістерді толық және жүйелі түсіндіреді; анықтамаларды дәл және ғылыми тілде жеткізеді; мысалдарды өз бетінше талдай алады. | Негізгі теориялық ұғымдарды дұрыс түсіндіреді, бірақ кейбір анықтамаларды жеткізуде ұсақ қателер немесе толық емес тұжырымдар кездеседі; негізгі мысалдарды түсіндіре алады. | Теориялық материалды жалпы түсінеді, бірақ анықтамаларда дәлсіздіктер бар; мысал келтіруде немесе талдау жасауда қиналады. | Негізгі ұғымдарды түсінбейді немесе қате түсіндіреді; анықтамаларды дұрыс бере алмайды, мысал келтірмейді. |
Практикалық дағдылар | Статистикалық есептерді өз бетінше дәл және толық шешеді; Excel бағдарламаларын еркін пайдаланады; нәтижелерді дұрыс интерпретациялайды. | Есептерді жалпы дұрыс шешеді, бірақ ұсақ техникалық қателер болуы мүмкін; бағдарламаларды қолдануда аздаған қиындықтар бар, негізгі нәтижелерді түсіндіреді. | Есептерді орындауда қателер кездеседі; бағдарламалық құралды қолдануда көмекті қажет етеді; нәтижелерді түсіндіруде жеткіліксіз. | Есептерді өз бетінше шығара алмайды; бағдарламаларды қолданбайды немесе дұрыс қолданбайды; нәтижелерді түсіндіре алмайды. |
Емтихан | Барлық сұрақтарға толық әрі дәл жауап береді; теория мен практиканы байланыстырып түсіндіреді; есептерді дәл шешеді. | Негізгі сұрақтарға дұрыс жауап береді, бірақ кейбір бөлшектер толық емес; есептерді жалпы дұрыс шешеді. | Сұрақтарға қысқаша және толық емес жауап береді; есептерді шешуде қателер бар; негізгі идеяны түсінеді. | Сұрақтарға жауап бере алмайды немесе көптеген қателер жібереді; есептерді шығара алмайды. |
Бағалау нысаны
Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:
- Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
- Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.
Қорытынды бағаны есептеу формуласы:
И= 0,6 | Р1+Р2 | +0,4Э |
2 |
мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;
Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.
Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:
Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:
Әріптік жүйе бойынша бағалар | Балдардың сандық эквиваленті | Балдар (%-тік құрамы) | Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар |
---|---|---|---|
A | 4.0 | 95-100 | Өте жақсы |
A- | 3.67 | 90-94 | |
B+ | 3.33 | 85-89 | Жақсы |
B | 3.0 | 80-84 | |
B- | 2.67 | 75-79 | |
C+ | 2.33 | 70-74 | |
C | 2.0 | 65-69 | Қанағаттанарлық |
C- | 1.67 | 60-64 | |
D+ | 1.33 | 55-59 | |
D | 1.0 | 50-54 | |
FX | 0.5 | 25-49 | Қанағаттанарлықсыз |
F | 0 | 0-24 |
Дәріс сабақтарының тақырыптары
- Эконометрикаға кіріспе
- Ықтималдық теориясы және статистиканың негізгі ұғымдары
- Жай сызықтық регрессия
- Регрессия теңдеуінің сапасын тексеру
- Көптік сызықтық регрессия
- Сызықтық емес регрессия
- Гетероскедастичность
- Автокорреляция
- Мультиколлинеарлық
- Регрессиялық модельдердегі фиктивті айнымалылар
- Динамикалық модельдер және болжау
- Бірмезгілдік теңдеулер жүйесі
Негізгі әдебиет
- 1) Орлов, А. И. Эконометрика : учебное пособие / А. И. Орлов. — 4-е изд. — Москва : Интернет-Университет Информационных Технологий (ИНТУИТ), Ай Пи Ар Медиа, 2024. — 676 c. — ISBN 978-5-4497-2467-0. — Текст : электронный // Цифровой образовательный ресурс IPR SMART : [сайт]. — URL: https://www.iprbookshop.ru/133992.html 2) Яковлева, А. В. Эконометрика : учебное пособие / А. В. Яковлева. — 2-е изд. — Саратов : Научная книга, 2019. — 223 c. — ISBN 978-5-9758-1820-1. — Текст : электронный // Цифровой образовательный ресурс IPR SMART : [сайт]. — URL: https://www.iprbookshop.ru/81090.html 3) Ершова, Н. А. Современная эконометрика : учебное пособие / Н. А. Ершова, С. Н. Павлов. — Москва : Российский государственный университет правосудия, 2018. — 52 c. — ISBN 978-5-93916-650-8. — Текст : электронный // Цифровой образовательный ресурс IPR SMART : [сайт]. — URL: https://www.iprbookshop.ru/78311.html 4) Ивченко, Ю. С. Эконометрика : курс лекций / Ю. С. Ивченко. — Саратов : Вузовское образование, 2018. — 121 c. — ISBN 978-5-4487-0186-3. — Текст : электронный // Цифровой образовательный ресурс IPR SMART : [сайт]. — URL: https://www.iprbookshop.ru/73609.html 5) Қосанов, Б. М. Ғылыми-әдістемелік зерттеулердегі статистикалық-математикалық әдістер : оқу құралы / Б. М. Қосанов. — Алматы : KEMEL KITAP, 2024. — 215 c. — ISBN 978-601-09-1671-5. — Текст : электронный // Цифровой образовательный ресурс IPR SMART : [сайт]. — URL: https://www.iprbookshop.ru/140729.html 6) Эконометрика : лабораторный практикум / составители Н. А. Чечерова. — 2-е изд. — Комсомольск-на-Амуре, Саратов : Амурский гуманитарно-педагогический государственный университет, Ай Пи Ар Медиа, 2019. — 176 c. — ISBN 978-5-4497-0154-1. — Текст : электронный // Цифровой образовательный ресурс IPR SMART : [сайт]. — URL: https://www.iprbookshop.ru/85837.html 7) Шаравова, О. И. Эконометрика : учебно-методическое пособие по выполнению лабораторных работ / О. И. Шаравова. — Москва : Московский технический университет связи и информатики, 2018. — 14 c. — Текст : электронный // Цифровой образовательный ресурс IPR SMART : [сайт]. — URL: https://www.iprbookshop.ru/92489.html 8) Ивченко, Ю. С. Эконометрика в MS EXCEL : лабораторный практикум / Ю. С. Ивченко. — Саратов : Ай Пи Эр Медиа, 2018. — 94 c. — ISBN 978-5-4486-0109-5. — Текст : электронный // Цифровой образовательный ресурс IPR SMART : [сайт]. — URL: https://www.iprbookshop.ru/70785.html
Қосымша әдебиеттер
- 1) Погостинская, Н. Н. Теория экономических измерений : монография / Н. Н. Погостинская, Ю. А. Погостинский. — Санкт-Петербург : Международный банковский институт имени Анатолия Собчака, 2018. — 120 c. — ISBN 978-5-4228-0093-3. — Текст : электронный // Цифровой образовательный ресурс IPR SMART : [сайт]. — URL: https://www.iprbookshop.ru/128331.html 2) Рожков, И. М. Эконометрика. Продвинутый курс для начинающих исследователей. Раздел «Случайные величины и законы их распределения. Проверка статистических гипотез» : курс лекций / И. М. Рожков, И. А. Ларионова, Н. А. Исаева. — Москва : Издательский Дом МИСиС, 2023. — 125 c. — ISBN 978-5-907560-68-0. — Текст : электронный // Первая образовательная платформа для подготовки высококвалифицированных кадров E-UNI.KZ : [сайт]. — URL: https://e-uni.kz/catalog/books/137561 3) Михайлова, С. С. Эконометрика : учебник для бакалавриата / С. С. Михайлова, Н. В. Гринева, Н. В. Концевая. — Москва : Прометей, 2024. — 512 c. — ISBN 978-5-00172-626-5. — Текст : электронный // Цифровой образовательный ресурс IPR SMART : [сайт]. — URL: https://www.iprbookshop.ru/153461.html 4) Кошевой, О. С. Эконометрика : учебное пособие / О. С. Кошевой, Н. В. Некрылова. — Москва : Ай Пи Ар Медиа, 2025. — 83 c. — ISBN 978-5-4497-3460-0. — Текст : электронный // Цифровой образовательный ресурс IPR SMART : [сайт]. — URL: https://www.iprbookshop.ru/144501.html