Мыс, никель және кобальт металлургиясы

Сипаттама: Мыс, никель және кобальт өндірісінің теориялық негіздерін, оларды өндіру технологияларының қазіргі жағдайын және саланың даму перспективаларын зерттейді. Білім алушы мыс, никель және кобальттың шикізат базасын және осы металдардың кендері мен концентраттарын өңдеудің технологиялық схемаларын білуі тиіс. Осы металдарды алу кезінде металлургиялық агрегаттарда жүретін пирометаллургиялық және гидрометаллургиялық процестердің негізгі термодинамикалық және кинетикалық заңдылықтарын біледі және түсінеді.

Кредиттер саны: 8

Пәннің еңбек сыйымдылығы:

Жұмыс түрлері	сағат
Дәрістер	30
Практикалық жұмыстар	45
Зертханалық жұмыстар
СӨЖО	45
СӨЖ	120
Қорытынды бақылау нысаны	емтихан
Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны	емтихан

Компонент: Таңдау бойынша компонент

Цикл: Кәсіптік пәндер

Мақсат

• келешек маманға металлургия саласында мыс, никель және кобальт өндірісінің теориясы мен технологиясын терең игеруге мүмкіндік беретін білімдер беру.

Міндет

• - Бақылау және курстық жұмыстардың мақсаты мыс, нкель және кобальтты алу бағытында практикалық есептерді шығару барысында «Мыс, никель және кобальт металлургиясы» пәнінің мазмұнын ашатын теориялық жағдайлар мен негізгі заңдылықтарды түсіну. Бақылау жұмысын орындау мыс, никель және кобальтты өндіріу процесін тереңірек түсінуге және металлургиялық есептеулерді жүргізуге практикалық машықтануға мүмкіндік туғызады

Оқыту нәтижесі: білу және түсіну

• Мысты-никельді өндірістің шикізат базасын. Мыс, никель және мысты-никельді концентраттарды өңдеудің технологиялық сұлбаларын. - Мысты-никельді шикізатты металлургиялық өңдеудің технологиясы мен жабдықтарын. - Шарпымалы, шахталық және электр пештерінде штейн және қож түзілудің термодинамикалық және кинетикалық заңдылықтарын. - Автогендік үрдістердің теориялық негіздері мен технологиясын. - Мыс, никель және мысты-никельді штейндерді қайта өңдеудің теориясы мен технологиясын. - Мыс және никель концентраттарын гидрометаллургиялық өңдеудің теориясы мен технологиясын. - Кобаль алудың теориялық негіздері мен технологиясын.

Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану

• Студент төмендегілерді істей алуы тиіс: - Химиялық құрамдары бойынша кендер мен концентраттардың минералдық құрамдарын есептеуді. - Технологиялық процестердің материалдық және жылу баланстарын құрастыра білуді. - Әдістемелік нұсқаулықтар бойынша зертханалық жұмыстарды орындай білу. - Орындалған зертханалық жұмыстарға қорытындылар жасай білу.

Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру

• Студент төмендегіге құзыретті болуы тиіс - Минералды шикізаттан өнімді рафинациялай бөліп алу кезінде химиялық тепе-теңдік заңдылықтарын, күйдің фазалық диаграммасын пайдалана отырып үрдістің сандық көрсеткіштерін есептей білу; - Ғылыми әрекеттің бар түрін ұйымдастырып жоспарлай білуі керек - Металлургиядағы технологиялық үрдістерді зерттеуге қажетті алдыңғы қатарлы ғылыми тәсілдерді, техникалық құрал жабдықтарды қолдана білу; - Металлургиялық үрдістерге қатысты ғылыми зерттеу және иновациялық қызметін білу.

Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер

• - инженерлік есептерді шешу үшін теорияны, практиканы және әдістерді біріктіре білу және олардың қолдану аясын түсіну. - өз жұмысын жоспарлай білу; - міндеттер жүйесін нақты белгілеу, олардың ішіндегі негізгілерін анықтау; - есептерді шешудің ең жылдам және үнемді жолдарын шебер таңдау; - тапсырманың орындалуын шебер және жедел бақылау; - өзіндік жұмысқа тез түзетулер енгізу мүмкіндігі; - жеке орындаушылар тобын, оның ішінде пәнаралық жобаларда жетекшілік ету дағдыларын көрсете отырып, жеке және топ мүшесі ретінде тиімді жұмыс істеу қабілеті; - жеке жауапкершілікті, кәсіби этика мен кәсіби қызмет стандарттарына адалдығын көрсете білу. - инженерлік қауымдастықпен және жалпы қоғаммен тиімді ақпарат, идеялар, мәселелер және шешімдер алмасу мүмкіндігі.

Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі

• - толеранттылық (басқаларға төзімділік ретінде), басқаның позициясын түсінуге және қажет болған жағдайда оны қабылдауға ұмтылу және ұмтылу; - алдын ала ойлау, болжау және нәтижені болжау қабілеті; - үздіксіз кәсіби бағдарланған өзін-өзі дамытуға ұмтылу. - қажеттілікті мойындау және өмір бойы өз бетінше білім алуға қатысу қабілеті; - ғылым мен техника саласындағы жаңалықтарды қадағалау мүмкіндігі;

Оқыту әдістері

- интерактивті оқыту технологиялары - компьютерлік оқыту технологиялары; - тәрбие мәселелерін шешу; - оқу үрдісі кезіндегі студенттердің өзіндік зерттеу жұмыстары.

Білім алушының білімін бағалау

Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.

Кезең	Тапсырма түрі	Өлшем
1  рейтинг	Есептер, ауызша сұрақтар	0-100
	Бақылау сұрақтары
	Тест
2  рейтинг	Есептер, ауызша сұрақтар	0-100
	Бақылау сұрақтары
	Тест
Қорытынды бақылау	емтихан	0-100

Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты

Тапсырма түрі	90-100	70-89	50-69	0-49
	Өте жақсы	Жақсы	Қанағаттанарлық	Қанағаттанарлықсыз
Бақылау мәселелері бойынша сұхбаттасу )	Жүйелік теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, құбылыстар мен процестердің мәнін логикалық және дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін және нақтылау сұрақтарына тез жауап беру қабілетін көрсетеді	Студент күшті теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, логикалық және дәйекті түрде мәнін, құбылыстары мен процестерін түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін көрсетеді, бірақ сонымен бірге мұғалімнің өз бетінше немесе шамалы түзетуімен түзететін маңызды емес қателіктер жетеді	Төмен теориялық білімді көрсетеді, құбылыстар мен процестерді талдаудың нашар қалыптасқан дағдыларын, дәлелді қорытынды жасай алмайтындығын және мысалдар келтіре алмайтындығын көрсетеді, монологиялық сөйлеуді, терминологияны, логиканы және презентация дәйектілігін жете білмейді, мұғалім түзеткен кезде ғана түзете алатын қателіктер жетеді	Пәннің теориялық негіздерін білмегендігін, құбылыстар мен процестерді талдаудың қалыптаспаған дағдыларын көрсетеді, дәлелді қорытынды жасай алмайды және мысалдар келтіре алмайды, монологиялық сөйлеуді нашар меңгергендігін көрсетеді, терминологияны білмейді, презентацияның қисындылығы мен дәйектілігінің жоқтығын көрсетеді, тіпті мұғалім алмайтын қателіктер жібереді, сабаққа жауап беруден бас тартады
Практикалық (семинарлық) сабақтарда жұмыс істеу	Қажетті әрекеттер тізбегін сақтай отырып, практикалық жұмысты толық көлемде орындады; жауапта барлық жазбаларды, кестелерді, суреттерді, сызбаларды, графиктерді, есептеулерді дұрыс және ұқыпты орындайды; қателерді талдауды дұрыс орындайды. Сұрақтарға жауап беру кезінде ол сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, негізгі ұғымдарды дәл анықтайды және түсіндіреді; жауапты жаңа мысалдармен сүйемелдейді, білімді жаңа жағдайда қолдана алады; зерттелген және бұрын зерттелген материал, сондай ақ басқа пәндерді оқу кезінде алынған материал арасында байланыс орната алады.	"5" бағасына қойылатын талаптарды орындады, бірақ 2 3 кемшіліктер жіберілді. Білім алушының сұрақтарға жауабы 5-ке жауапқа қойылатын негізгі талаптарды қанағаттандырады, бірақ жаңа жағдайда білімді қолданбай, бұрын зерттелген материалмен және басқа пәндерді оқу кезінде игерілген материалмен байланысты пайдаланбай беріледі; бір қателік немесе екіден көп емес кемшілік жіберілді, білім алушы оларды дербес немесе оқытушының аздаған көмегі арқылы түзете алады.	Жұмысты толық орындамады немесе жұмыстың орындалған бөлігінің көлемі дұрыс қорытынды жасауға мүмкіндік бермейді. Сұрақтарға жауап беру кезінде Бағдарламаның талаптарына сәйкес негізгі білім мен дағдыларды меңгермегендігін көрсетеді; 3 бағалау үшін қажет болғаннан көп қателіктер мен кемшіліктер жіберілді немесе қойылған сұрақтардың ешқайсысына жауап бере алмайды.50% - ы, бұл дұрыс нәтижелер мен қорытындылар алуға мүмкіндік береді; жұмыс барысында қателіктер жіберілді. Сұрақтарға жауап беру кезінде білім алушы сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, бірақ жауапта бағдарламалық материалды одан әрі игеруге кедергікелтірмейтін курс сұрақтарын игеруде жекелеген проблемалар бар; бір өрескел қателік пен екі кемшіліктен артық емес жіберілді.	Жұмысты толық орындамады немесе жұмыстың орындалған бөлігінің көлемі дұрыс қорытынды жасауға мүмкіндік бермейді. Сұрақтарға жауап беру кезінде Бағдарламаның талаптарына сәйкес негізгі білім мен дағдыларды меңгермегендігін көрсетеді; 3 бағалау үшін қажет болғаннан көп қателіктер мен кемшіліктер жіберілді немесе қойылған сұрақтардың ешқайсысына жауап бере алмайды.

Бағалау нысаны

Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:

• Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
• Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.

Қорытынды бағаны есептеу формуласы:

И= 0,6	Р1+Р2	+0,4Э
	2

 

мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;

Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.

Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:

Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:

Әріптік жүйе бойынша бағалар	Балдардың сандық эквиваленті	Балдар (%-тік құрамы)	Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар
A	4.0	95-100	Өте жақсы
A-	3.67	90-94
B+	3.33	85-89	Жақсы
B	3.0	80-84
B-	2.67	75-79
C+	2.33	70-74
C	2.0	65-69	Қанағаттанарлық
C-	1.67	60-64
D+	1.33	55-59
D	1.0	50-54
FX	0.5	25-49	Қанағаттанарлықсыз
F	0	0-24

Дәріс сабақтарының тақырыптары

• Мыстың кендері
• Сульфидті мыс концентраттарын штейнге балқыту
• Автогендік процестер Оттықта балқыту
• Автогендік процестер
• Мыс штейндерін конвертерлеу
• Мысты электролиттік рафинирлеу
• Никелдің кендері мен минералдары
• Тотықсыздандыра-сульфидтей штейнге балқыту
• Ферроникель ала балқыту
• Никель штейндерін конвертерлеу
• Сульфидту никелель кендерін қорыту
• Мысты-никелді штейндерді конвертерлеу Никельді лектролиттік рафинирлеу
• Никель гидрометаллургиясы
• Кобальттың кендері мен минералдары
• Конвертер қождарынан кобальт алу

Негізгі әдебиет

• 1. Романтеев Ю.П. Быстров В.П. Металлургия тяжелых цветных металлов/ Изд.дом МИСиС, 2010 2. Марченко Н.В., Вершинина Е.П., Гильдербрандт Э.М., Металлургия тяжёлых цветных металлов// - Красноярск, СФУ, 2009. 3. Бурухин А.Н. Общие основы получения цветных металлов /Издательская группа «АРБОР» 2005. 4. Уткин Н.И., Производство цветных металлов//-М., «Интернет инжиниринг», 2002. 5 М.З.Тоғызов, В.С.Жаглов, З.В. Шерегеда, Мыс, никель және кобальт металлургиясы. Өздік жұмыстардың тапсырмалары және оны орындау нұсқаулықтары. //- Өскемен, ШҚМТУ, 2010 6 Тоғызов М.З. Мыс, никель және кобальт металлургиясы. Курстық жұмыстың тақырыптары және оны орындаудың әдістемелік нұсқаулықтары.// -Өскемен, ШҚМТУ,2009.

Қосымша әдебиеттер

• http://www.lib.ektu.kz/cgi/irbis64r_15/cgiirbis_64.exe?LNG=&C21COM=F&I21DBN=BOOCU&P21DBN=POLN
• https://www.ektu.kz/researchlibrary/newarrival.aspx,