Тау-кен ісіндегі геоақпараттық жүйелер
Сипаттама: Бұл пән кеңістіктік деректерді жинауды, сақтауды, өңдеуді, талдауды және бейнелеуді қамтамасыз ететін географиялық ақпараттық жүйелерге қатысты сұрақтардың үлкен спектрін қамтиды. Геоинформатика беретін картография, кеңістіктік талдау және модельдеу мүмкіндіктерін зерттейді. Тау-кен өнеркәсібі кешендерінде геоақпараттық жүйелерді қолдану ерекшелігін қарастырады.
Кредиттер саны: 6
Пререквизиты:
- Тау-кен кәсіпорындарының құрылысы
Пәннің еңбек сыйымдылығы:
| Жұмыс түрлері | сағат |
|---|---|
| Дәрістер | 30 |
| Практикалық жұмыстар | 30 |
| Зертханалық жұмыстар | |
| СӨЖО | 30 |
| СӨЖ | 90 |
| Қорытынды бақылау нысаны | емтихан |
| Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны | Қорытынды бақылау (экзамен) |
Компонент: Таңдау бойынша компонент
Цикл: Базалық пәндер
Мақсат
- Оқу курсың мақсаты негізгі ұжымдарждың тәсілдері болады, берілген аймағын моделдеу және сақтау, әр түрлі жеографиялық ақпаратын жүйесін және практикалық әрекет әдістерін қолдану.
Міндет
- Негізгі міндет курсы - Облыс бойынша автоматандырылған геоақпараттық тау-кен ісі технологиясын практикалық қызметін білу жәнеоқитындардың деңгейін қалыптасу.
Оқыту нәтижесі: білу және түсіну
- Оқитындар оқып және білу керек: -қзіргі әдістер ГАЖ автоматандырылумен жұмыс; -ГАЖ көмек бойынша тау-кен өндіріс моделдеу негіздірі.
Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану
- Оқитындар лайқты дағдыға ие болу керек: - компьютерлік графикамен жұмыс; - AutoCad, Micromine бағдармалы пакет негіздерімен жұмыс; -ақпараттық кәсіби сфера техникалық қызметінде қолданып білу, қазіргі техниканы қолдану.
Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру
- автоматандырылғаг ГАЖ қолдану арқылы ғылыми-зерттеу дағдысын қолға алу,өндірістік және зерттеу жұмыстар барысындағы ГАЖ арқылы мәселелердін тиімді жолдарын шешімдерін шығару.
Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер
- ақпараттың маңызын және мазмұнын түсіну, негізгі әдістерін қолдану, алу тәсілдермен , сақтау, ақпаратты өңдеу; ақпараттық технологиялардың және қазіргі техникалық міндететерін коммуникативтік шешімдері үшін қолдану.
Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі
- -ғылыми,техникалық және әлеуметтік компонентергеі ие болу.
Оқыту әдістері
Оқу жұмысы дәстүрлі технологиялармен қатар қазіргі заманғы интерактивті технологияларды қолдану арқылы жүзеге асырылады. Дәрістер дәстүрлі түрде өткізіледі. Практикалық сабақтар оқытушыға студенттермен жеке қарым-қатынас жасауға мүмкіндік береді және оқытудың интерактивті әдістеріне қолайлы.
Білім алушының білімін бағалау
Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.
| Кезең | Тапсырма түрі | Өлшем |
|---|---|---|
| 1 рейтинг | Студенттің өздік жұмысы | 0-100 |
| ПБ бойынша практикалық тапсырмалар | ||
| Ауызша сұраұтарға жауап беру | ||
| 1-ші межелік тест | ||
| 2 рейтинг | ПБ бойынша практикалық тапсырмалар | 0-100 |
| Реферат | ||
| Студенттің өздік жұмысы | ||
| Ауызша сұрақтарға жауап беру | ||
| 2-ші межелік тест | ||
| Қорытынды бақылау | емтихан | 0-100 |
Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты
| Тапсырма түрі | 90-100 | 70-89 | 50-69 | 0-49 |
|---|---|---|---|---|
| Өте жақсы | Жақсы | Қанағаттанарлық | Қанағаттанарлықсыз | |
| Бақылау мәселе- лері бойынша сұхбаттасу | жүйелік теориялық білімді кӛрсетеді, терминологияны біледі, құбылыстар мен процестердің мәнін логикалық және дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін және нақтылау сұрақтарына тез жауап беру қабілетін көрсетеді | ол күшті теориялық білімді кӛрсетеді, терминологияны біледі, логикалық және дәйекті түрде мәнін, құбылыстары мен процестерін түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін көрсетеді, бірақ сонымен бірге мұғалімнің өз бетінше немесе шамалы түзетуімен түзететін маңызды емес қателіктер жібереді | ол таяз теориялық білімді көрсетеді, құбылыстар мен процестерді талдаудың нашар қалыптасқан дағдыларын, дәлелді қорытынды жасай алмайтындығын және мысалдар келтіре алмайтындығын көрсетеді, монологиялық сөйлеуді, терминологияны, логиканы және презентация дәйектілігін жете білмейді, мұғалім түзеткен кезде ғана түзете алатын қателіктер жібереді. | пәннің теориялық негіздерін білмегендігін, құбылыстар мен процестерді талдаудың қалыптаспаған дағдыларын көрсетеді, дәлелді қорытынды жасай алмайды және мысалдар келтіре алмайды, монологиялық сөйлеуді нашар меңгергендігін көрсетеді, терминологияны білмейді, презентацияның қисындылығы мен дәйектілігінің жоқтығын көрсетеді, тіпті мұғалім түзете алмайтын қателіктер жібереді, сабаққа жауап беруден бас тартады |
| Практикалық (семинарлық) сабақтарда жұмыс істеу | қажетті әрекеттер тізбегін сақтай отырып, практикалық жұмысты толық көлемде орындады; жауапта барлық жазбаларды, кестелерді, суреттерді, сызбаларды, графиктерді, есептеулерді дұрыс және ұқыпты орындайды; қателерді талдауды дұрыс орындайды. Сұрақтарға жауап беру кезінде ол сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, негізгі ұғымдарды дәл анықтайды және түсіндіреді; жауапты жаңа мысалдармен сүйемелдейді, білімді жаңа жағдайда қолдана алады; зерттелген және бұрын зерттелген материал, сондай-ақ басқа пәндерді оқу кезінде алынған материал арасында байланыс орната алады. | "5" бағасына қойылатын талаптарды орындады, бірақ 2-3 кемшіліктер жіберілді. Білім алушының сұрақтарға жауабы 5-ке жауапқа қойылатын негізгі талаптарды қанағаттандырады, бірақ жаңа жағдайда білімді қолданбай, бұрын зерттелген материалмен және басқа пәндерді оқу кезінде игерілген материалмен байланысты пайдаланбай беріледі; бір қателік немесе екіден көп емес кемшілік жіберілді, білім алушы оларды дербес немесе оқытушының аздаған көмегі арқылы түзете алады. | жұмысты толық орындамады, бірақ практикалық жұмыс көлемінің кем дегенде 50% - ы, бұл дұрыс нәтижелер мен қорытындылар алуға мүмкіндік береді; жұмыс барысында қателіктер жіберілді. Сұрақтарға жауап беру кезінде білім алушы сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, бірақ жауапта бағдарламалық материалды одан әрі игеруге кедергі келтірмейтін курс сұрақтарын иге- руде жекелеген проблемалар бар; бір өрескел қателік пен екі кемшіліктен артық емес жіберілді. | жұмысты толық орындамады немесе жұмыстың орындалған бөлігінің көлемі дұрыс қорытынды жасауға мүмкіндік бермейді. Сұрақтарға жауап беру кезінде Бағдарламаның талаптарына сәйкес негізгі білім мен дағдыларды меңгермегендігін көрсетеді; 3 бағалау үшін қажет болғаннан көп қателіктер мен кемшіліктер жіберілді немесе қойылған сұрақтардың ешқайсысына жауап бере алмайды. |
| Білім алушының өзіндік жұмысында берілген тақырыптар бойынша тапсырмаларды дайындау және қорғау | Өз жұмысында берілген тақырыптар бойынша тапсырмаларды дайындауда және қорғауда жүйелі теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергенін және нақтылау сұрақтарына тез жауап беру қабілетін көрсетеді | Өз жұмысында ол берілген тақырыптар бойынша тапсырмалардың теориялық білімін көрсетеді, терминологияны біледі, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергенін көрсетеді, бірақ сонымен бірге мұғалім түзететін кішігірім қателіктер жібереді | Жұмысты орындауда үстірт теориялық білімді көрсетеді, құбылыстар мен процестерді талдауда нашар қалыптасқан дағдыларды, дәлелді қорытынды жасай алмауды және мысалдар келтіре алмауды көрсетеді және презентацияның реттілігін білмейді, мұғалім тек түзету кезінде түзете алатын қателіктер жібереді | Пәннің теориялық негіздерін білмегендігін, құбылыстар мен процестерді талдаудың қалыптаспаған дағдыларын көрсетеді, дәлелді қорытынды жасай алмайды және мысалдар келтіре алмайды, монологиялық сөйлеуді нашар меңгергендігін көрсетеді, терминологияны білмейді, қателіктер жібереді, сабақтарға жауап беруден бас тартады |
| Дәріс материалымен жұмыс жасау және сұрақтарға жауаптар беру (ауызша және жазбаша) | Жүйелік теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, құбылыстар мен процестердің мәнін логикалық және дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін және нақтылау сұрақтарына тез жауап беру қабілетін көрсетеді | Теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, мәнін, құбылыстары мен процестерін логикалық және дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін көрсетеді, бірақ сонымен бірге мұғалім өз бетінше немесе кішкене түзетумен түзететін маңызды емес қателіктер жібереді | Үстірт теориялық білімді көрсетеді, құбылыстар мен процестерді талдаудың нашар қалыптасқан дағдыларын көрсетеді, дәлелді қорытынды жасай алмайды және мысалдар келтіре алмайды, монологиялық сөйлеуді, терминологияны, логиканы және презентацияның реттілігін білмейді, мұғалім түзеткен кезде ғана түзете алатын қателіктер жібереді | Пәннің теориялық негіздерін білмегендігін, құбылыстар мен процестерді талдаудың қалыптаспаған дағдыларын көрсетеді, дәлелді қорытынды жасай алмайды және мысалдар келтіре алмайды, монологиялық сөйлеуді нашар меңгергендігін көрсетеді, терминологияны білмейді, тіпті мұғалім түзете алмайтын қателіктер жібереді, сабақтарға жауап беруден бас тартады. |
| Аралық бақылау тапсырмаларына жауап | Теориялық материалдың мазмұны бойынша құрастырылған бақылау сынақтарының 90-100 пайызына дұрыс жауап беру арқылы материалды толық меңгеру демонстрациясы максималды білім сапасына жақын ұпайлар санында бағаланды | Алайда курстың теориялық мазмұны толығымен игерілгенімен, олқылықтарсыз, кейбір тесттер қателіктермен орындалады, дұрыс жауаптардың пайызы 70-89 орындалады | Теориялық материалдың мазмұны ішінара игерілген, олқылықтар бар, оқу бағдарламасында қарастырылған оқу тапсырмаларының көпшілігі орындалады, орындалған тапсырмаларда дұрыс жауаптар 50-69 пайыз болуы мүмкін | Курстың теориялық мазмұны игерілмеген, тест тапсырмаларының сапасы төмен, осы тестілер бойынша дұрыс жауаптардың пайызы 49-дан төмен. |
| Қорытынды бақылау | Бақылау сынақтарының 90-100 пайызына немесе теориялық материалдың мазмұны бойынша құрастырылған сұрақтарға дұрыс жауап беру арқылы материалды толық меңгеру демонстрациясы максималды білім сапасына жақын ұпайлар санында бағаланды | Алайда курстың теориялық мазмұны толығымен игерілгенімен, олқылықсыз, кейбір тесттер немесе сұрақтар қателіктермен орындалады, дұрыс жауаптардың пайызы 70-89 құрайды | Теориялық материалдың мазмұны ішінара игерілген, олқылықтар бар, оқу бағдарламасында қарастырылған оқу тапсырмаларының көпшілігі орындалады, орындалған тапсырмаларда дұрыс жауаптар 50-69 пайыз болуы мүмкін | Курстың теориялық мазмұны игерілмеген, тест тапсырмаларының немесе сұрақтардың сапасы төмен, осы тестілер бойынша дұрыс жауаптардың пайызы 49-дан төмен. |
Бағалау нысаны
Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:
- Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
- Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.
Қорытынды бағаны есептеу формуласы:
| И= 0,6 | Р1+Р2 | +0,4Э |
| 2 |
мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;
Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.
Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:
Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:
| Әріптік жүйе бойынша бағалар | Балдардың сандық эквиваленті | Балдар (%-тік құрамы) | Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар |
|---|---|---|---|
| A | 4.0 | 95-100 | Өте жақсы |
| A- | 3.67 | 90-94 | |
| B+ | 3.33 | 85-89 | Жақсы |
| B | 3.0 | 80-84 | |
| B- | 2.67 | 75-79 | |
| C+ | 2.33 | 70-74 | |
| C | 2.0 | 65-69 | Қанағаттанарлық |
| C- | 1.67 | 60-64 | |
| D+ | 1.33 | 55-59 | |
| D | 1.0 | 50-54 | |
| FX | 0.5 | 25-49 | Қанағаттанарлықсыз |
| F | 0 | 0-24 |
Дәріс сабақтарының тақырыптары
- Географиялық ақпараттық жүйелер туралы жалпы мәліметтер
- ГАЖ негізгі компоненттері
- Мәліметтер құрылымы және үлгілері
- Мәліметтерді енгізу технологиясы
- Кеңістіктік мәліметтерді талдау
- Беттерді үлгілеу
- AutoCAD бағдарламалық кешені
- AutoCAD жүйесінде сызбаларды жасау тәсілдері
- AutoCAD платформасындағы арнайы бағдарламалар
- Деректер қорын басқару жүйесі
- Векторлық, растрлық және фракталдық графика ұғымдары
- Жер бедерінің сандық үлгілерін салу технологиясы
- Визуализация тәсілдері және құралдары
- ГАЖ жобалау кезеңдері және ережелері
- Қазақстанда қолданылатын бағдарламалық құралдарға қысқаша шолу
Негізгі әдебиет
- Казак О.О., Латышев О.Г. Математические методы в горном деле. Инфра-Инженерия, Москва-Вологда, 2022 г., 172 стр.
- Электронный учебно-методический комплекс, Геоинформационные системы в горном деле, А.Ю. Сайчик, г. Минск, 2023.
- Бильдюк Е.В., Нарыжнова Е.Ю., Оника С.Г. Геоинформационные системы в горном деле, БНТУ, Минск, 2023 г.
- Макшанов, А. В. Большие данные. Big Data [Электронный ресурс] : учебник для вузов / А. В. Макшанов, А. Е. Журавлев, Л. Н. Тындыкарь. - Электрон. дан. -Санкт-Петербург : Лань, 2021. - 188 с.
- Введение в ГИС. Знакомство с Региональной геоинформационной системой Санкт-Петербурга: Методические указания к лабораторным работам для студентов бакалавриата направления 21.03.02 / Санкт-Петербургский Горный университет. Сост.: О.А. Колесник, П.М. Демидова, СПб, 2020. – 26 с.
- Введение в геоинформационные системы (Пространственный анализ данных): Методические указания к лабораторным работам для студентов специальности 21.05.01/ Санкт-Петербургский горный университет. – СПб. - 2021. – 35 с. Сост.: О.А. Колесник, П.М. Демидова, В.А. Киселёв
- Сапронова, Н. П. Геометрия недр. Решение геолого-маркшейдерских задач в среде ГГИС Micromine : учебное пособие / Н. П. Сапронова, В. В. Мосейкин, Г. С. Федотов. — Москва: МИСИС, 2019. — 89 с. — Текст: электронный // Лань: электронно-библиотечная система.
Қосымша әдебиеттер
- Н.В.Коновалова, Е.Г.Капралов. ГАЖ-ға кіріспе: Оқулық – М.: ГИС-Ассоциация, 1997. – 160б.
- Геоинформатика негіздері: 2 кітап: ЖОО арналған оқулық /Е.Г.Капралов, А.В. Кошкарев, В.С. Тикунов және басқалар – М.: Академия, 2004.
- Демерс, Н.Майкл. Географиялық ақпараттық жүйелер: ағылшын тілінен ауд. – М.: Дата +, 1999.
- А.Трифонова, Н.В.Мищенко, А.Н.Краснощеков. Геоақпараттық жүйелер және экологиялық зерттеулердегі қашықтан алдын ала тексеру – М.:, УМО РФ, 2005. – 349б.
- А.П.Карпик. Аумақтардың геоақпараттық қамсыздандырылуының әдістемелік және технологиялық негіздері: Монография. – Новосибирск: СГГА, 2004. – 260 б.
- Игнатов Ю.М.Геоинформационные системы в горном деле. КузГТУ им. Т.Ф.Горбачева, Кемерово, 2012 г., 204 стр.
- Оганесян А. С., Агафонов В. В. Интегрированные системы и комплексы геоинформационных систем в горном деле. Горный информационно-аналитический бюллетень (научно-технический журнал), 2011 г.
- Клюшниченко В.Н., Тимофеева Н. В.Геоинформационные системы: (назначение, функции, классификация) : монография, СГГА, 2008
- Шек В. М. Перспективы использования геоинформационных систем в горном деле. Горный информационно-аналитический бюллетень (научно-технический журнал) издательство: общество с ограниченной ответственностью "Горная книга" (Москва), 2013г.
- Панишев С.В., Ермаков С.А. Мониторинг производительности драглайна с использованием тепловизионной съемки забоя и системы лазерного сканирования в условиях пластового месторождения криолитозоны. М.: ГИАБ - 2014, №4, с.117-122
