Орман шаруашылығындағы ГАЖ технологиясы
Сипаттама: Пән тұрақты даму мақсаттарын ескере отырып, орман ресурстарын басқаруда геоақпараттық жүйелерді (ГАЖ) және геодезиялық жұмыстарды қолдануды зерттейді. Студенттер геодеректерді жинау мен талдау әдістерін (жерсеріктік суреттер, аэрофототүсірілім, БПЛА материалдары, геодезиялық өлшеулер) және заманауи ГАЖ-платформалармен жұмыс істеуді меңгереді. Курс карталар құру, орман экожүйелерін модельдеу, ағаш қорының көлемін бағалау және табиғи үдерістерді мониторингтеу дағдыларын қалыптастырады. Арнайы көңіл жер экожүйелерін қорғау және қалпына келтіру, ормандарды ұтымды пайдалану, шөлейттенуге қарсы күрес, жердің тозу үдерістерін тоқтату және биоалуантүрлілікті сақтау мәселелеріне бөлінеді.
Кредиттер саны: 5
Пәннің еңбек сыйымдылығы:
| Жұмыс түрлері | сағат |
|---|---|
| Дәрістер | 15 |
| Практикалық жұмыстар | 30 |
| Зертханалық жұмыстар | |
| СӨЖО | 30 |
| СӨЖ | 75 |
| Қорытынды бақылау нысаны | емтихан |
| Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны | Жазбаша емтихан |
Компонент: ЖОО компоненті
Цикл: Кәсіптік пәндер
Мақсат
- «Орман шаруашылығындағы ГАЖ-технологиялар» пәнін оқытудың мақсаты – студенттердің орман ресурстарын басқаруды оңтайландыру үшін геоақпараттық жүйелерді қолданудың қағидалары мен әдістерін меңгеруіне жағдай жасау. Курс студенттердің басқару тиімділігін арттыруға және орман шаруашылығындағы процестерді оңтайландыруға, орнықты орман экожүйелерін қалыптастыруға, сондай-ақ заманауи технологиялар мен бағдарламалық қамтамасыз етуді пайдалану бойынша кәсіби дағдыларын дамытуға бағытталған. Пәнді меңгеру түлектердің орман шаруашылығы мен экология саласындағы еңбек нарығында бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз етеді.
Міндет
- «Орман шаруашылығындағы ГАЖ-технологиялар» пәнінің міндеттері – студенттерді орман шаруашылығын жүргізу барысында алынатын кеңістіктік деректерді геоақпараттық жүйелерде ұйымдастыру, сақтау, талдау және модельдеу ерекшеліктерімен таныстыру; таксация, ормандардың жағдайын мониторингтеу, оларды ұтымды пайдалану және биоалуантүрлілікті қорғау міндеттерін шешуге арналған заманауи аспаптық жүйелер мен ГАЖ-платформалардың мүмкіндіктерін қарастыру; геоинформатика мен орман шаруашылығы саласындағы ғылыми және әдістемелік әдебиеттермен жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру болып табылады.
Оқыту нәтижесі: білу және түсіну
- ГАЖ-технологиялардың негізгі түсініктері мен ұғымдарын – орман шаруашылығында қолдану салаларын меңгереді.
- ГАЖ-тің теориялық негіздері, құрылымы мен компоненттерін – жүйенің жұмыс принципін түсінеді.
- Орман ресурстарын басқарудағы, мониторинг пен талдаудағы ГАЖ-тің рөлін – орман шаруашылығы міндеттерін шешуде кәсіптік саласында қолдана біледі.
- Кеңістіктік деректердің түрлері мен оларды жинау, сақтау және өңдеу әдістерін – мәліметтерді жүйелеу және талдау қабілетін қалыптастырады.
- Орман шаруашылығында картографиялық материалдарды құру және пайдаланудың ғылыми-әдістемелік негіздерін – карталар арқылы шешім қабылдау тәсілдерін меңгереді.
- Студент ұшқышсыз ұшу аппараттары мен спутниктік материалдардан алынған мәліметтерді шұғыл жағдайларда орман мониторингінде қолдануды меңгереді.
- ГАЖ-технологиялардың экологиялық, экономикалық және әлеуметтік аспектілердегі маңызын – кешенді түрде бағалай алады.
Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану
- Орман шаруашылығында кеңістіктік деректерді талдау үшін ГАЖ құралдарын қолдану;
- Орман карталарын құру, орман қорының жағдайын бақылау және жаңарту үшін геоақпараттық технологияларды пайдалану;
- Жергілікті жағдайды бағалау мақсатында қашықтықтан зондтау деректерін ГАЖ жүйесіне енгізіп өңдеу;
- Орман ресурстарын басқаруда ГАЖ негізінде шешім қабылдау әдістерін қолдану;
- ГАЖ бағдарламалық жасақтамасында практикалық тапсырмаларды орындау арқылы теориялық білімін бекіту;
- Орман шаруашылығындағы нақты мәселелерді шешуде (орман өрті, кесу жоспары, биоалуантүрлілікті қорғау) ГИС-технологияларды қолдана алу.
Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру
- Геодезиялық өлшеулердің әртүрлі түрлерін орындау тәсілдері мен олардың қолдану жағдайлары туралы ақпаратты талдап, ғылыми негізделген талдаулар мен қорытындылар жасай білу қабілеті;
- Орман шаруашылығы мониторингінің негізгі бағыттары (орман өрттері, заңсыз кесу, зиянкестер, биоалуантүрлілік, орман қорының есебі) бойынша ҰҰА мен спутниктік түсірістерден алынған деректерді бағалап, кәсіби тұжырымдар қалыптастыру қабілеті;
- Геодезиялық және ГАЖ технологиялары негізінде экологиялық және экономикалық шешімдер қабылдау үшін сыни тұрғыдан ойлау және дәлелді пікір айту қабілеті.
Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер
- Ұжымда ұйымдастыру-басқару функцияларын орындау қабілеті;
- Ұжымда кәсіби пікір алмасуға және бірлескен шешімдер қабылдауға қабілеттілігі.
- Орман шаруашылығындағы геодезиялық және ГАЖ жобаларын жүзеге асыруда түрлі мамандармен тиімді коммуникация орната білу қабілеті.
Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі
- Геодезиялық аспаптармен, заманауи өлшеу құралдарымен, ҰҰА және орман шаруашылығындағы әртүрлі кеңістіктік мониторингте қолданылатын спутниктік мәліметтерді жинау және оларды өңдеу дағдылары;
- Орман шаруашылығында жүргізілетін геодезиялық өлшеулер мен кеңістіктік мониторинг нәтижелеріне сәйкес картографиялық материалдар, жоспарлар және есептік құжаттар жасай алу қабілеті;
- ГАЖ бағдарламалық жасақтамасында практикалық дағдыларды жетілдіру және жаңа технологияларды өздігінен меңгеру қабілеті.
Оқыту әдістері
Интерактивті лекция (оқытудың белсенді формалары: басқарылатын дискуссия немесе әңгіме; модерация; слайдтар немесе оқу фильмдерін көрсету; миға шабуыл; мотивациялық баяндама);
Берілген шарттар негізінде әртүрлі жағдайлардың даму сценарийлерін құрастыру;
Ақпараттық-коммуникациялық технологияларды пайдалану (мысалы, компьютерлік сыныпта кәсіби қолданбалы бағдарламалық пакеттермен жұмыс);
Ізденіс-зерттеу технологиясы (оқу процесінде студенттердің өздігінен ғылыми-зерттеу жұмысы);
Жасанды интеллект технологияларын рұқсат етілген шеңберде пайдалану (геодезиялық өлшеулерді өңдеу, спутниктік деректерді талдау, ГИС-бағдарламалардағы автоматтандырылған шешімдер және оқу процесінде интеллектуалды көмекші құралдарды қолдану);
Оқу міндеттерін шешу.
Білім алушының білімін бағалау
Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.
| Кезең | Тапсырма түрі | Өлшем |
|---|---|---|
| 1 рейтинг | Дәрістік сабақтар (презентация) | 0-100 |
| Практикалық сабақтар | ||
| Студенттің өздік жұмысы | ||
| Аралық бақылау №1 | ||
| 2 рейтинг | Дәрістік сабақтар (презентация) | 0-100 |
| Практикалық сабақтар | ||
| Студенттің өздік жұмысы | ||
| Аралық бақылау №2 | ||
| Қорытынды бақылау | емтихан | 0-100 |
Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты
| Тапсырма түрі | 90-100 | 70-89 | 50-69 | 0-49 |
|---|---|---|---|---|
| Өте жақсы | Жақсы | Қанағаттанарлық | Қанағаттанарлықсыз | |
| Дәріс сабақтары | Егер білім алушы бағдарламада көзделген көлемде материалдың мазмұнын ашса, материалды белгілі бір логикалық ретпен сауатты тілде баяндаса, осы пәннің терминологиясын оқу пәні ретінде дәл қолдана отырып, мұғалімнің жетекші сұрақтарынсыз дербес жауап берсе, тест тапсырмаларына сәтті жауап берсе, ситуациялық тапсырмаларды дұрыс және негізді шешсе қойылады. Екінші сұрақтарды немесе есептеулерді жариялау кезінде бір немесе екі дәлсіздік болуы мүмкін, оны білім алушы мұғалімнің ескертуі бойынша оңай түзетеді. | Егер білім алушының жауабы негізінен "өте жақсы" деген белгіге қойылатын талаптарды қанағаттандырса, бірақ бұл ретте кемшіліктердің бірі орын алса: оқытушының ескертуі бойынша түзетілген жауаптың негізгі мазмұнын жарықтандыру кезінде бір - екі дәлсіздікке жол берілсе; екінші сұрақтарды жарықтандыру кезінде немесе есептеулерде қате немесе екіден көп дәлсіздіктер жіберілсе, оқытушының ескертуі бойынша оңай түзетілсе қойылады. | Ол келесі жағдайларда қойылады: материалдың мазмұны толық емес немесе дәйекті түрде ашылған, тесттерге жауап беруде қателіктер, ситуациялық есептерді шешуде дәлсіздіктер бар, бірақ мәселені жалпы түсіну көрсетілген және пәннің оқу бағдарламасында анықталған материалды одан әрі игеру үшін жеткілікті дағдылар көрсетілген. | Егер оқу материалының негізгі мазмұны ашылмаған, білім алушылардың оқу материалының үлкен немесе маңызды бөлігін білмеуі немесе толық түсінбеуі анықталған, әңгімелесу сұрақтарына жауап беру кезінде өрескел қателіктер жіберілген, ситуациялық міндеттер дұрыс шешілмеген, тесттерге жауаптарда қателіктер жіберілген, суреттерде, схемаларда арнайы терминологияны пайдалану кезінде ұғымдарды анықтауда қателіктер жіберілген жағдайларда қойылады, мұғалімнің бірнеше жетекші сұрақтарынан кейін түзетілмеген есептер. |
| Практикалық сабақтар | Егер студент Зертханалық сабақ барысында белсенді жұмыс істесе, Зертханалық сабақ жоспарына сәйкес оқытушының сұрақтарына толық жауап берсе және сонымен бірге дәріс материалын терең меңгергенін, тиісті әдебиеттерді білетінін көрсетсе, осы мәселеге өз көзқарасын білдіре алса, материалды өз бетінше және дәлелді түрде жеткізе алса, құбылыстар мен құбылыстарды талдай алса, "өте жақсы" баға қойылады фактілер, тәуелсіз жалпылау және қорытынды жасау, 1-2 арифметикалық қателіктерден немесе сипаттамалардан аспайтын оқу тапсырмаларын дұрыс орындайды. | "Жақсы" баға келесі талаптарды сақтаған жағдайда қойылады: студент Зертханалық сабақ барысында белсенді жұмыс істейді, сұрақтар толық қамтылған, материалдың презентациясы логикалық, фактілермен негізделген, тиісті әдеби көздерге сілтемелермен, сұрақтарды жариялау қорытындылармен аяқталды, студент фактілер мен оқиғаларды талдай білді, сонымен қатар оқу тапсырмаларын орындай алды. Бірақ жауаптарда дәлсіздіктер, кейбір кішігірім қателіктер жіберілді, Материалды ұсыну кезінде дәлелдің жеткіліксіздігі, студенттің фактілер мен оқиғаларға нақты қатынасы немесе ГАЖ есептерін шешуде 1-2 арифметикалық және 1-2 логикалық қателіктер жіберілді. | "Қанағаттанарлық" баға студент жалпы осы тақырып бойынша сұрақтардың мәнін игеріп, дәріс материалы мен оқу әдебиеті туралы білімді анықтап, фактілер мен оқиғаларды талдауға,қорытынды жасауға және мәселелерді шешуге тырысқанда қойылады. Бірақ сабақта ол пассивті әрекет етеді, тек мұғалімнің шақыруы бойынша жауап береді, сұрақтарға толық емес жауап береді, практикалық материалды жарықтандыруда өрескел қателіктер жібереді немесе арнайы мәселелерді шешуде 3-4 логикалық қателіктер жібереді. | "Қанағаттанарлықсыз" деген баға студент сұрақ қоюдың сәтсіздігін анықтаған жағдайда қойылады, сұрақтар дұрыс емес, жүйесіз, өрескел қателіктермен жарықтандырылады, мәселелердің негізгі мәнін түсінбейді, қорытындылар, жалпылау, оқу мәселелерін шеше алмау анықталды. |
| Реферат (СӨЖ) | Егер эссе жазуға және қорғауға қойылатын барлық талаптар орындалса: мәселе белгіленіп, оның өзектілігі негізделсе, қарастырылып отырған мәселеге қатысты әртүрлі көзқарастарға қысқаша талдау жасалса және өз ұстанымы қисынды түрде баяндалса, тұжырымдар тұжырымдалса, тақырып толығымен ашылса, көлемі сақталса, сыртқы дизайнға қойылатын талаптар сақталса, қосымша сұрақтарға дұрыс жауаптар берілсе қойылады. | Егер рефератқа және оны қорғауға қойылатын негізгі талаптар орындалса, бірақ бұл ретте кемшіліктер жіберілсе; атап айтқанда, материалды баяндауда дәлсіздіктер болса; пайымдауларда логикалық реттілік болмаса; реферат көлемі сақталмаса; ресімдеуде олқылықтар болса; қорғау кезінде қосымша сұрақтарға толық емес жауаптар берілсе қойылады. | Егер рефераттауға қойылатын талаптардан айтарлықтай ауытқулар болса, қойылады; атап айтқанда: тақырып тек ішінара қамтылған; эссе мазмұнында немесе қосымша сұрақтарға жауап беру кезінде нақты қателіктер жіберілген; қорғау кезінде қорытынды жоқ. | Егер реферат тақырыбы ашылмаса, мәселенің елеулі түсінбеушілігі анықталса немесе эссе мүлдем ұсынылмаса қойылады. |
| Семестр бойынша білімді бақылау | Оқу-бағдарламалық материалды жан-жақты, жүйелі және терең білетін, бағдарламада қарастырылған тапсырмаларды еркін орындай алатын, негізгі және қосымша әдебиеттермен таныс, ұсынылған бағдарламамен таныс студентке қойылады, әдетте, "өте жақсы" баға пәннің негізгі ұғымдарының өзара байланысын және олардың алған кәсібі үшін маңыздылығын игерген,түсіністікпен шығармашылық қабілеттерін көрсеткен студентке қойылады, оқу-бағдарламалық материалды ұсыну және пайдалану. сондай ақ тест тапсырмасында дұрыс жауаптар кем дегенде 90% | Бағдарламада ұсынылған негізгі әдебиеттерді меңгерген, бағдарламада көзделген тапсырмаларды сәтті орындайтын оқу-бағдарламалық материал туралы толық білімді тапқан студентке қойылады. Әдетте, "жақсы" баға пән бойынша білімнің жүйелі сипатын көрсеткен және одан әрі оқу жұмысы мен кәсіби қызмет барысында оларды өз бетінше толықтыруға және жаңартуға қабілетті студенттерге қойылады. | Бағдарламада көзделген тапсырмаларды орындаумен айналысатын, бағдарламада ұсынылған негізгі әдебиеттермен таныс мамандық бойынша әрі қарай оқу және алдағы жұмыс үшін қажетті көлемде негізгі оқу-бағдарламалық материал туралы білімін тапқан студентке қойылады. Әдетте, бағалау сынаққа жауап беруде және емтихан тапсырмаларын орындау кезінде қателіктер жіберген, бірақ оқытушының басшылығымен оларды жою үшін қажетті білімі бар студенттерге" қанағаттанарлық " қойылады. | Бағдарламада көзделген тапсырмаларды орындауда түбегейлі қателіктер жіберген негізгі оқу-бағдарламалық материалды білудегі олқылықтарды анықтаған студентке қойылады. Әдетте, "қанағаттанарлықсыз" баға тиісті пән бойынша қосымша сабақтарсыз оқуды жалғастыра алмайтын немесе жоғары оқу орнын бітіргеннен кейін кәсіби қызметке кірісе алмайтын студенттерге қойылады. |
Бағалау нысаны
Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:
- Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
- Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.
Қорытынды бағаны есептеу формуласы:
| И= 0,6 | Р1+Р2 | +0,4Э |
| 2 |
мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;
Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.
Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:
Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:
| Әріптік жүйе бойынша бағалар | Балдардың сандық эквиваленті | Балдар (%-тік құрамы) | Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар |
|---|---|---|---|
| A | 4.0 | 95-100 | Өте жақсы |
| A- | 3.67 | 90-94 | |
| B+ | 3.33 | 85-89 | Жақсы |
| B | 3.0 | 80-84 | |
| B- | 2.67 | 75-79 | |
| C+ | 2.33 | 70-74 | |
| C | 2.0 | 65-69 | Қанағаттанарлық |
| C- | 1.67 | 60-64 | |
| D+ | 1.33 | 55-59 | |
| D | 1.0 | 50-54 | |
| FX | 0.5 | 25-49 | Қанағаттанарлықсыз |
| F | 0 | 0-24 |
Дәріс сабақтарының тақырыптары
- Геоақпараттық жүйелерге кіріспе және олардың орман шаруашылығындағы рөлі Қысқаша мазмұны: ГИС-тің негізгі ұғымдары мен анықтамалары, олардың даму тарихы және орман шаруашылығында қолдану ерекшеліктері қарастырылады
- Геодезия негіздері және олардың орман шаруашылығында қолданылуы Қысқаша мазмұны: Геодезиялық өлшеулердің принциптері, координат жүйелері және далалық жұмыстардың әдістері қарастырылады
- Кеңістіктік деректер: түрлері, көздері және сипаттамалары Қысқаша мазмұны: Кеңістіктік деректердің негізгі түрлері (векторлық, растрлық), оларды алу көздері (топографиялық түсірістер, ҰҰА, спутниктер) және негізгі қасиеттері (масштаб, рұқсаттылық, дәлдік) қарастырылады
- Геодезиялық аспаптар, ҰҰА және олардың орман мониторингінде қолданылуы Қысқаша мазмұны: Орман қорының есебін жүргізуде, екпелердің жай-күйін бақылауда және заң бұзушылықтарды анықтауда қолданылатын заманауи геодезиялық құралдар мен ұшқышсыз ұшу аппараттары қарастырылады
- Спутниктік суреттер және қашықтықтан зондтаудың негіздері Қысқаша мазмұны: Спутниктік деректердің негізгі түрлері, оларды алу және өңдеу әдістері қарастырылады
- Орман картографиясы және топографиялық жоспарлау Қысқаша мазмұны: Орман карталарын және топографиялық жоспарларды құру негіздері қарастырылады
- Геоақпараттық бағдарламалық жасақтама: ArcGIS, QGIS және басқа құралдар Қысқаша мазмұны: Қазіргі заманғы ГИС-платформалардың мүмкіндіктері, олардың орман шаруашылығындағы кеңістіктік деректерді талдау үшін функционалы қарастырылады
- Орман ресурстарын есепке алу және мониторинг жүргізу әдістері Қысқаша мазмұны: Орман қорының есебін жүргізудің дәстүрлі және заманауи тәсілдері қарастырылады
- Орман өрттерін мониторингтеу және картографиялау Қысқаша мазмұны: ГАЖ және спутниктік деректерді пайдалана отырып, орман өрттерін анықтау мен мониторингтеудің заманауи әдістері қарастырылады
- Заңсыз кесуді және орман пайдалануды бақылау Қысқаша мазмұны: Орман пайдалануды мониторингтеу технологиялары, БПЛА және спутниктік суреттер арқылы заңсыз кесулерді анықтау әдістері қарастырылады
- Ормандағы зиянкестер мен ауруларды мониторингтеу Қысқаша мазмұны: Орман екпелерінің зиянкестер мен ауру ошақтарын анықтау және талдау әдістері қарастырылады
- Биоалуантүрлілікті сақтау және ГИС негізінде бағалау Қысқаша мазмұны: Биологиялық алуан түрлілікті сақтау тәсілдері қарастырылады
- Орман шаруашылығында деректерді басқару және мәліметтер базасы Қысқаша мазмұны: Орман шаруашылығында мәліметтер базасын ұйымдастырудың негізгі қағидалары қарастырылады
- ГИС-технологияларды қолдану арқылы орман шаруашылығында шешім қабылдау Қысқаша мазмұны: Кеңістіктік талдау негізінде шешім қабылдауды қолдау әдістері қарастырылады
- Орман шаруашылығында ГИС-технологиялардың болашағы және жасанды интеллект Қысқаша мазмұны: ГИС-технологиялардың даму болашағы және олардың жасанды интеллектпен интеграциясы қарастырылады
Негізгі әдебиет
- Мониторинг лесных экосистем: учебное пособие /С. С. Зубова, С. С. Постникова ; Министерство науки и высшего образования Российской Федерации, Уральский государственный лесотехнический университет. – Екатеринбург : УГЛТУ, 2020. –89 с. жүктеу: https://elar.usfeu.ru/bitstream/123456789/10267/1/Zubova.pdf
- Черниховский, Д. М. Геоинформационные системы в лесном деле : учебное пособие для студентов / Д. М. Черниховский. — Санкт-Петербург : СПбГЛТУ, 2022. — 88 с. — ISBN 978-5-9239-1311-8. — Текст : электронный // Лань : электронно-библиотечная система. — URL: https://e.lanbook.com/book/257822 (дата обращения: 02.09.2025). — Режим доступа: для авториз. пользователей.
- Толкач, И. В. Информационные системы и технологии в лесном хозяйстве. Лабораторный практикум : учебно-методическое пособие для студентов вузов по спец. 1-75 01 01 "Лесное хозяйство", магистрантов по спец. 1-75 80 01 "Многофункциональное лесопользование", слушателей ИПКиП по спец. переподготовки 1-75 01 71 "Лесоведение и лесоводство" / И. В. Толкач, О. С. Ожич, В. В. Коцан. - Минск : БГТУ, 2023. - 82 с. Жүктеу: https://elib.belstu.by/handle/123456789/60352
- Якимович С.Б. Информационное обеспечение в лесном комплексе (Электронный ресурс): учеб. пособие / С.Б. Якимович, М.А. Быковский, С.С. Якимович. Екатеринбург: Урал. гос. лесотехн. ун-т, 2018. 206 с. Жүктеу: https://elar.usfeu.ru/bitstream/123456789/8397/1/Yakimovich.pdf
- Толеубекова Ж.З. Жерді қашықтықтан зондтау, Photomod GeoMosaic бағдарламасында өңдеу: Оқу құралы / Ж.З. Толеубекова, Ә.С. Тұяқбай, А.Р. Естаева; Қарағанды мемлекеттік техникалық университеті. - Қарағанды: ҚарМТУ баспасы, 2016. – 101б. Жүктеу: https://elib.kstu.kz/fulltext/Uchebnye%20posobiya/MDiG/2017/Toleubekova%20i%20dr.pdf
- Шубина, М. А. Использование ГИС-технологий для анализа материалов дистанционного зондирования природных объектов: учебное пособие для студентов, обучающихся по направлениям подготовки 09.03.02 «Информационные системы и технологии» направленность (профиль) «Инфокоммуникационные системы и технологии» и 05.03.03 «Картография и геоинформатика» направленность (профиль) «Геоинформатика» / М. А. Шубина. – Санкт-Петербург: СПбГЛТУ, 2023. – 104 с. Жүктеу: https://isitspbftu.ru/public/pdf/Шубина_ГИС.pdf
- Красиков И.И. Геоинформационные системы в лесном хозяйстве : учебное пособие / Красиков И.И.. — Красноярск : Сибирский государственный университет науки и технологий имени академика М.Ф. Решетнева, 2018. — 86 c. — Текст : электронный // Цифровой образовательный ресурс IPR SMART : [сайт]. — URL: https://www.iprbookshop.ru/94877.html (дата обращения: 02.09.2025). — Режим доступа: для авторизир. пользователей
- Нестерёнок, В. Ф. Геодезия в лесном хозяйстве : учебное пособие / В. Ф. Нестерёнок, М. С. Нестерёнок, В. А. Кухарчик. — Минск : Республиканский институт профессионального образования (РИПО), 2015. — 280 c. — ISBN 978-985-503-479-8. — Текст : электронный // Цифровой образовательный ресурс IPR SMART : [сайт]. — URL: https://www.iprbookshop.ru/67622.html — Режим доступа: для авторизир. пользователей
- Матушкин, А. С. Картографирование и анализ пространственных данных с использованием геоинформационной системы QGIS : учебное пособие / А. С. Матушкин. – Киров: ВятГУ, 2018. – 100 с. доступ: https://iweb.vyatsu.ru/document/Documents/OOP_Document/3-07.03.04.01/Учебное%20пособие%20Картографирование%20и%20анализ%20пространственных%20данных.pdf
Қосымша әдебиеттер
- Ахметов, Ермек. Геоақпараттық жүйе негіздері : оқу құралы / Е. Ахметов, М. С. Кунаев. - Алматы : Арыс баспасы, 2008. - 205 с. : ил. - Библиогр.: б.201 . - ISBN 9965-17-536-5 : 910 т.
- Географические информационные системы : Метод.указания по выполнению лаб.работ для студ.спец. 4313,4404,4603,4602 / Е.А.Таныгина. - Усть-Каменогорск : ВКГТУ, 2002. - 36 c. - Библиогр.: с. 36. - 70.00 т.
- Коновалов А.А. Курс лекций по «Геодезии» для специальности 554 201 01 Лесное хозяйство. / ИГУ им. К.Тыныстанова. –Каракол: 2013 г. – с 108. доступ: https://nbisu.moy.su/_ld/26/2662_IGUKONOVALOV201.pdf
- Жуковский О. И.Геоинформационная система QGIS: Учебно-методическое пособие / О.И. Жуковский. –Томск, 2018. – 81 с. доступ: https://edu.study.tusur.ru/publications/8317/download
- Ерунова М.Г. ГЕОГРАФИЧЕСКИЕ И ЗЕМЕЛЬНО-ИНФОРМАЦИОННЫЕ СИСТЕМЫ. Ч. 2. Картографирование средствами инструментальной ГИС MapInfo: Метод. указания / М.Г. Ерунова, А.А. Гостева; Краснояр. гос. аграр. ун – т. – Красноярск, 2004. – 84 с. доступ: https://www.geokniga.org/bookfiles/geokniga-erunovamggeograficheskieizemelno-informacionnyesistemych2.pdf
- Руководство пользователя MapInfo Professional с. 726, доступ: https://akt-mp.ru/help/mapinfo/mapinfo-pro-v12-5-0-user-guide-ru.pdf
- Сухих В.И. Аэрокосмические методы в лесном хозяйстве и ландшафтном строительстве, 2005, Учебник. — Йошкар-Ола: Маргту, 2005. — 392 с. доступ: https://vk.com/doc639173498_605595655?hash=GywbqfQ2ISfSnx4yfDuNXRxj3IZzfyLU5lmfKWT7u6z
- Чермошенцев, А. Ю.Ч-489 Технология обработки данных дистанционного зондирования [Текст] : учеб.-метод. пособие / А. Ю. Чермошенцев. – Новосибирск: СГУГиТ, 2020. – 80 с. доступ: https://lib.sgugit.ru/irbisfulltext/2020/16.10.20/Учебные%20пособия/Чермошенцев/Чермошенцев_макети%20обложка.pdf
- Мазуров, Б. Т. Современные проблемы геодезии и дистанционного зондирования [Текст] : учеб. пособие / Б. Т. Мазуров. – Новосибирск : СГУГиТ, 2018. – 137 с. жүктеу: https://lib.sgugit.ru/irbisfulltext/2018/18.10.2018/Учебные%20пособия/Мазуров/Мазуров_макет.pdf
- Руководство пользователя геоинформационной системой QGIS для сельскохозяйственных товаропроизводителей г. Челябинск, 2020. https://uralgis.ru/sites/default/files/rukovodstvo_polzovatelya_sh_4.0_a5.pdf
- MapInfo Professional, Руководство пользователя.https://geoid.ucoz.com/_ld/0/95_MapInfo_6.0-.pdf
- https://www.qgis.org/
- https://mapinfo.ru/
