Экология негіздері және өмір тіршілігінің қауіпсіздігі
Сипаттама: Экологиялық және өндірістік орта мен олардың қауіпсіздігі арасындағы өзара байланыс, оларды сәйкестендіру тәсілдері мен өлшемдері, экологиялық және өндірістік сферадағы жағымсыз элементтердің әсерін төмендету мен алдын-алудың негізгі әдістері, өмір тіршілігінің факторларын бақылау мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жағдайларды нормалау, сонымен бірге төтенше жағдайлардың мониторингі мен болжау және жою шараларын әзірлеу ұғымдарын қалыптастыру
Кредиттер саны: 5
Пререквизиты:
- Химия. Мектеп курсы
Пәннің еңбек сыйымдылығы:
| Жұмыс түрлері | сағат |
|---|---|
| Дәрістер | 15 |
| Практикалық жұмыстар | 30 |
| Зертханалық жұмыстар | |
| СӨЖО | 30 |
| СӨЖ | 75 |
| Қорытынды бақылау нысаны | емтихан |
| Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны |
Компонент: Таңдау бойынша компонент
Цикл: Жалпы білімдік пәндер
Мақсат
- «Экология және өмір тіршілігінің қауіпсіздігі негіздері» курсының мақсаты барлық табиғатты қорғау іс-шараларының теориялық негізі болып табылатын экологиялық білімнің негізін қалыптастыру, оның ішінде адамның экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету, оның денсаулығын сақтау бойынша іс-шаралар, болашақ маманға экологиялық және өмір тіршілігінің қауіпсіздігі бойынша білімдерін пайдалануға мүмкіндік беретін сананы экологияландыру мен экологиялық мәдениетке тәрбиелеу
Міндет
- тірі организмдердің тіршілік ортасымен өзара әрекеттесуін анықтайтын негізгі заңдылықтар; - тірі жүйелер мен заттардың айналымы арқылы энергия ағынының заңдылықтары, экологиялық жүйелер мен жалпы биосфераның қызмет етуі; - табиғатты қорғау мен табиғатты ұтымды пайдаланудың негізгі принциптері; - антропогендік қызметтің әлеуметтік-экологиялық салдары; - концепция, стратегиялар, тұрақты даму мәселелері және оларды жаһандық, аймақтық және жергілікті деңгейлерде шешудің практикалық тәсілдері. - негізгі техносфералық және проиродтық қауіптер, олардың қасиеттері мен сипаттамалары; - өндірістің зиянды және қауіпті факторларының адамға және табиғи ортаға әсер ету сипаты, олардан қорғау әдістері; - тіршілік қауіпсіздігі саласындағы заңнамалық және құқықтық актілер, төтенше жағдайларда қорғау тәсілдері мен технологиялары; - өндірістік объектілердің, техникалық құралдар мен технологиялық процестердің қауіпсіздігі мен тұрақтылығын арттыру құралдары мен әдістері.
Оқыту нәтижесі: білу және түсіну
- табиғи және антропогендік экологиялық процестерді және оларды реттеудің мүмкін жолдарын анықтау және талдау; - биосфераның тұрақтылығын сақтау және апатты дағдарыстарсыз социумды дамыту мақсатында шаруашылық жүргізудің дәстүрлі нысандары мен адамдардың өмір сүру салтын жоспарлы түрде өзгертуге бағытталған адамзаттың тұрақты дамуының қазіргі тұжырымдамалары мен стратегияларында бағдарлау; - тұрақты дамуды сақтау үшін практикалық қызметте тірі организмдер мен қоршаған ортаның өзара әрекеттесуінің заңдылықтары туралы алған білімдерін қолдану. - құтқару жұмыстарын жоспарлау; - табиғи және техногендік сипаттағы ТЖ жағдайын бағалау; - қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша еңбек жағдайларын бағалау: - қоршаған ортаға антропогендік әсерді бағалау бойынша, сондай-ақ табиғи және техногендік төтенше жағдайлардың адамға және қоршаған ортаға әсерін бағалау бойынша қарапайым есептеулерді, олардың теріс әсерінен қорғау әдістері мен тәсілдерін жүзеге асыру.
Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану
- Қазіргі маман табиғат апаттарының, авариялар мен апаттардың салдарын жою бойынша жұмысшылардың, өндірістік персоналдың және халықтың тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі мен экологиялық қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша туындаған міндеттерді табысты шешуге дайын болуы тиіс.
Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру
- Адамның тіршілік ету ортасымен (өндірістік, тұрмыстық, қалалық, табиғи) қауіпсіз өзара іс-қимыл жасау тәсілдерін, төтенше жағдайлар жағдайында шаруашылық жүргізу объектілерінің (ұйымдардың) тұрақты жұмыс істеуін, келеңсіз факторлардан қорғау, табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлардың алдын алу және зардаптарын жою және қазіргі заманғы зақымдау құралдарын қолданудан қорғау мәселелерін зерттеуге бағытталған ("Экология және өмір тіршілігінің қауіпсіздігі негіздері" курсын оқу кезінде). қалыптастыру
Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер
- Оқыту нәтижелері мен коммуникативтік қабілеттер: - тұрақты дамуды сақтау үшін практикалық қызметте тірі организмдер мен қоршаған ортаның өзара әрекеттесуінің заңдылықтары туралы алған білімдерін қолдану. - құтқару жұмыстарын жоспарлау; - табиғи және техногендік сипаттағы ТЖ жағдайын бағалау; - қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша еңбек жағдайларын бағалау: - қоршаған ортаға антропогендік әсерді бағалау бойынша, сондай-ақ табиғи және техногендік төтенше жағдайлардың адамға және қоршаған ортаға әсерін бағалау бойынша қарапайым есептеулерді, олардың теріс әсерінен қорғау әдістері мен тәсілдерін жүзеге асыру.
Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі
- оқыту дағдылары мен оқуға қабілеттілігінің көрсеткіштері: - экологиялық факторларды, қоршаған ортаның қауіпті және зиянды факторларын талдау және жалпылау; - экологиялық, өндірістік қауіпсіздік, ТЖ кезіндегі қауіпсіздік бойынша міндеттерді тұжырымдай білу және қоғам мен табиғаттың тұрақты дамуының негізгі заңдылықтарын кәсіби қызметке бейімдеу.; - ТЖ кезіндегі экологиялық, өндірістік қауіпсіздік және қауіпсіздік бойынша заңнамалық және құқықтық құжаттарды білу; - өнеркәсіптік ластанудың әсерінен және ТЖ кезінде қоршаған ортаны қорғаудың өнеркәсіптік тәсілдері мен техникалық құралдарын практикада қолдану. - экономика объектілерінде, тұрмыста, қоршаған ортада төтенше жағдайларда қауіпсіздікті ұйымдастыру бойынша білімді пайдалану.
Оқыту әдістері
Контекстік оқыту технологиясы-мамандық контекстінде оқыту (дайындық бағыты мен бейінінің ерекшелігін ескеретін оқу тапсырмаларында іске асырылады). Интерактивті оқыту технологиясы (білім алушылардың өзара әрекеттесуін, кері байланыстың белсенді түрлерін қолдануды көздейтін оқу тапсырмалары түрінде іске асырылады). Электронды оқыту технологиясы (ШҚМТУ-дың электронды білім беру ортасының көмегімен электронды-кітапханалық жүйе ресурстарын пайдалану кезінде, автоматтандырылған тестілеу жүргізу кезінде іске асырылады).
Білім алушының білімін бағалау
Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.
| Кезең | Тапсырма түрі | Өлшем |
|---|---|---|
| 1 рейтинг | Практикалық семинарлық сабақтарда жұмыс істеу. Практикалық жұмыс тапсырмаларын орындау оқып түсіну, бақылау сұрақтарына жауап беру | 0-100 |
| Практикалық сабақтарда жұмыс істеу. Практикалық жұмыс тапсырмаларын орындап, есептерін шығарып, бақылау сұрақтарына жауап беру | ||
| Практикалық сабақтарда жұмыс істеу. Практикалық жұмыс тапсырмаларын орындап, есептерін шығарып, бақылау сұрақтарына жауап беру | ||
| СӨЖ тақырыптары бойынша тапсырманы орындау, тапсыру | ||
| Дәріс материалдары бойынша, қысқаша тезистер орындау, тест тапсырмаларын орындау | ||
| 2 рейтинг | Практикалық семинарлық сабақтарда жұмыс істеу. Практикалық жұмыс тапсырмаларын орындау оқып түсіну, бақылау сұрақтарына жауап беру | 0-100 |
| Практикалық сабақтарда жұмыс істеу. Практикалық жұмыс тапсырмаларын орындап, есептерін шығарып, бақылау сұрақтарына жауап беру | ||
| СӨЖ тақырыптары бойынша тапсырманы орындау, тапсыру | ||
| Дәріс материалдары бойынша, қысқаша тезистер орындау, тест тапсырмаларын орындау | ||
| Қорытынды бақылау | емтихан | 0-100 |
Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты
| Тапсырма түрі | 90-100 | 70-89 | 50-69 | 0-49 |
|---|---|---|---|---|
| Өте жақсы | Жақсы | Қанағаттанарлық | Қанағаттанарлықсыз | |
| Бақылау сұрақтарына жауап беруі | жүйелік теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, құбылыстар мен процестердің мәнін логикалық және дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін және нақтылау сұрақтарына тез жауап беру қабілетін көрсетеді | теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, логикалық және дәйекті түрде мәнін, құбылыстары мен процестерін түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін көрсетеді, бірақ сонымен бірге мұғалімнің өз бетінше немесе шамалы түзетуімен түзететін маңызды емес қателіктер жібереді | таяз теориялық білімді көрсетеді, құбылыстар мен процестерді талдаудың нашар қалыптасқан дағдыларын, дәлелді қорытынды жасай алмайтындығын және мысалдар келтіре алмайтындығын көрсетеді, монологиялық сөйлеуді, терминологияны, логиканы және презентация дәйектілігін жете білмейді, мұғалім түзеткен кезде ғана түзете алатын қателіктер жібереді | пәннің теориялық негіздерін білмегендігін, құбылыстар мен процестерді талдаудың қалыптаспаған дағдыларын көрсетеді, дәлелді қорытынды жасай алмайды және мысалдар келтіре алмайды, монологиялық сөйлеуді нашар меңгергендігін көрсетеді, терминологияны білмейді, презентацияның қисындылығы мен дәйектілігінің жоқтығын көрсетеді, тіпті мұғалім түзете алмайтын қателіктер жібереді, сабаққа жауап беруден бас тартады |
| Практикалық (семинарлық) сабақтарда жұмыс істеу | қажетті әрекеттер тізбегін сақтай отырып, практикалық жұмысты толық көлемде орындады; жауапта барлық жазбаларды, кестелерді, суреттерді, сызбаларды, графиктерді, есептеулерді дұрыс және ұқыпты орындайды; қателерді талдауды дұрыс орындайды. Сұрақтарға жауап беру кезінде ол сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, негізгі ұғымдарды дәл анықтайды және түсіндіреді; жауапты жаңа мысалдармен сүйемелдейді, білімді жаңа жағдайда қолдана алады; зерттелген және бұрын зерттелген материал, сондай-ақ басқа пәндерді оқу кезінде алынған материал арасында байланыс орната алады | "5" бағасына қойылатын талаптарды орындады, бірақ 2-3 кемшіліктер жіберілді. Білім алушының сұрақтарға жауабы 5-ке жауапқа қойылатын негізгі талаптарды қанағаттандырады, бірақ жаңа жағдайда білімді қолданбай, бұрын зерттелген материалмен және басқа пәндерді оқу кезінде игерілген материалмен байланысты пайдаланбай беріледі; бір қателік немесе екіден көп емес кемшіліктер жіберілді, білім алушы оларды дербес немесе оқытушының аздаған көмегі арқылы түзете алады. | жұмысты толық орындамады, бірақ практикалық жұмыс көлемінің кем дегенде 50% - ы, бұл дұрыс нәтижелер мен қорытындылар алуға мүмкіндік береді; жұмыс барысында қателіктер жіберілді. Сұрақтарға жауап беру кезінде білім алушы сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, бірақ жауапта бағдарламалық материалды одан әрі игеруге кедергі келтірмейтін курс сұрақтарын игеруде жекелеген проблемалар бар; бір өрескел қателік пен екі кемшіліктен артық емес жіберілді. | жұмысты толық орындамады немесе жұмыстың орындалған бөлігінің көлемі дұрыс қорытынды жасауға мүмкіндік бермейді. Сұрақтарға жауап беру кезінде Бағдарламаның талаптарына сәйкес негізгі білім мен дағдыларды меңгермегендігін көрсетеді; 3 бағалау үшін қажет болғаннан көп қателіктер мен кемшіліктер жіберілді немесе қойылған сұрақтардың ешқайсысына жауап бере алмайды |
| Ответ на тесты рубежного контроля | Теориялық материалдар мазмұны бойынша құрастырлған бақылау тесттерінің 90-100 пайызына дұрыс жауап беру арқылы материалды толық иегергенін көрсетуі білім сапасы максимумға жақын балл санымен бағаланды | Хотя теоретическое содержание курса освоено полностью, без пробелов, некоторые контрольные тесты выполнены с ошибками, процент правильных ответов выполнен 70-89 | Содержание теоретического материала частично усвоено, имеются пробелы, выполняется большинство учебных заданий, предусмотренных учебной программой, в выполненных заданиях правильные ответы могут быть в 50-69 процентах | Теоретическое содержание курса не освоено, качество выполнения тестовых заданий низкое, процент правильных ответов по данным тестам ниже 49. |
| Итоговый контроль | Демонстрация полного усвоения материала путем полного анализа контрольных вопросов, составленных по содержанию теоретического материала и правильного ответа на 90-100 процентов контрольных вопросов оценивается количеством баллов, качество знаний которых близко к максимальному | Хотя теоретическое содержание курса освоено полностью, без пробелов, некоторые контрольные вопросы выполнены с ошибками, процент правильных ответов выполнен 70-89 | Содержание теоретического материала частично усвоено, имеются пробелы, выполняются контрольные вопросы, предусмотренные учебной программой, в выполненных заданиях правильные ответы могут быть в 50-69 процентах | Теоретическое содержание курса не освоено, качество выполнения ответов на контрольные вопросы низкое,процент правильных ответов на заданные вопросы ниже 49. |
Бағалау нысаны
Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:
- Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
- Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.
Қорытынды бағаны есептеу формуласы:
| И= 0,6 | Р1+Р2 | +0,4Э |
| 2 |
мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;
Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.
Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:
Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:
| Әріптік жүйе бойынша бағалар | Балдардың сандық эквиваленті | Балдар (%-тік құрамы) | Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар |
|---|---|---|---|
| A | 4.0 | 95-100 | Өте жақсы |
| A- | 3.67 | 90-94 | |
| B+ | 3.33 | 85-89 | Жақсы |
| B | 3.0 | 80-84 | |
| B- | 2.67 | 75-79 | |
| C+ | 2.33 | 70-74 | |
| C | 2.0 | 65-69 | Қанағаттанарлық |
| C- | 1.67 | 60-64 | |
| D+ | 1.33 | 55-59 | |
| D | 1.0 | 50-54 | |
| FX | 0.5 | 25-49 | Қанағаттанарлықсыз |
| F | 0 | 0-24 |
Дәріс сабақтарының тақырыптары
- Ағзаның тіршілік ортасымен өзара әрекеттесуі
- Экологиялық жүйелер, олардың тұрақтылық факторлары
- Биосфера және ноосфера туралы ілім, биосфераның тұрақтылық факторлары
- Атмосфера және оның қазіргі экологиялық тұрақтылық мәселелері
- Пайдалану, ластану және қорғау
- Жер ресурстары, оларды тиімді пайдалану және тұрақтылық мәселелері
- Табиғатты ұтымды пайдалану және қоршаған ортаны қорғау негіздері
- Курстың негізгі ұғымдары, терминдері және анықтамалары
- Төтенше жағдайларда қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі бірыңғай мемлекеттік жүйені ұйымдастыру
- Қатты әсер ететін улы заттар
- Жарылыс түрлері
- Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар кезінде қорғаудың негізгі тәсілдері мен принциптері
- Халық шаруашылығы өнімінің тұрақтылығы
- Жеке қорғану құралдары
Негізгі әдебиет
- 1 ҚР заңы «Қазақстан Республикасының Конституциясы» 1995 жылы 30 тамызда республикалық референдумда қабылданған. 17.09.2022 № 142-VII толықтырулар мен өзгертулер енгізілген. 2 Қазақстан Республикасының экология кодексі. Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI ҚРЗ Кодексі 3 Азаматтық қорғау туралы Қазақстан Республикасының Заңы 2014 жылғы 11 сәуірдегі №188-V ҚРЗ. ҚР 29.06.2021 № 58-VII өзгертулер мен түзетулермен. 4 Букунова А. Ш., Кайсина М. И., Жаманбаева М.Қ., Идришева Ж.Қ., Оразова С.С. Жалпы және қолданбалы экология негіздері: Оқу құралы.-Өскемен: С.Аманжолов атындағы «ШҚМУ» «Берел» баспасы, 2020. – 161б. 5 Андреева, Н. Д. Теория и методика обучения экологии : учебник для СПО / Н. Д. Андреева, В. П. Соломин, Т. В. Васильева ; под ред. Н. Д. Андреевой. — 2-е изд., испр. и доп. — М. : Издательство Юрайт, 2017. — 190 с. 6 Астафьева, О. Е. Экологические основы природопользования : учебник для СПО / О. Е. Астафьева, А. А. Авраменко, А. В. Питрюк. — М. : Издательство Юрайт, 2017. — 354 с. 7 Букунова А.Ш., Даумова Г.К., Жаманбаева М.Қ., Кайсина М.И. Өмір тіршілігінің қауіпсіздігі негіздері: Оқу құралы.-Өскемен: ЖШС: «ШҚТУ» баспаханасы, 2021. – 126б. 8 Аипов А.К., Охрана труда и безопасность жизнедеятельности; Учебное пособие,-Астана: Каз.УЭФМТ, 2013.- 305с. 9 Сулейменов Р.Қ. Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туралы. Алматы: Lem , 2016. 460б. 10 Өмір-тіршілік қауіпсіздігі: оқулық / Құраст. С. Арпабеков.- Алматы, 2014.320б. 11 Сычев Ю. Н. Безопасность жизнедеятельности в чрезвычайных ситуациях: учебное пособие / Сычев Ю. Н., 2014, Финансы и статистика. – 224 с. 12 Вишняков, Я.Д. безопасность жизнедеятельности. теория и практика 4-е изд., пер. и доп. учебник для бакалавров / Я.Д. Вишняков. — Люберцы: Юрайт, 2015. — 543 c.
Қосымша әдебиеттер
- 1 Егорина А.В., Соколов В.М., Лагутин Л.А., Перемитина С.В., Кайсина М.И. - Экология и устойчивое развитие- Усть-Каменогорск, 2011 г, 124 с. 2 Гигиена и экология человека : Учеб. пособие / Л. Ю. Трушкина, А. Г. Трушкин, Л. М. Демьянова ; под ред. Р. Ф. Морозовой, под ред. А. Г. Трушкина. - 3-е изд., перераб. и доп. - Ростов н/Д : Феникс, 2003. - 447 с. 3 Экология кузнечно-штамповочного производства : производственно-практическое издание / Ю. А. Зимин. - М. : Интермет Инжиниринг, 2005. - 199 с. 4 Практикум по экологии и охране окружающей среды : Учеб. пособие для ВУЗов / А.И.Федорова, А.Н.Никольская. - М. : ВЛАДОС, 2001. - 286 c. 5 Экологиядан оқу - әдістемелік құрал: оқу құралы / Г.С.Оспанова, Г.Т.Бозшатаева ; ҚР білім және ғылым министрлігі, М. Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті. - Алматы : Экономика, 2000. - 136 б. 6 Экология : оқулық / Г.С.Оспанова, Г.Т.Бозшатаева ; Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі, Т.Рысқұлов атындағы ҚазЭУ. - Алматы : Экономика, 2002. - 399 б. 7 Геоэкология негіздері : Оқу құралы / Ә.Б.Байбатша ; Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі, ҚазҰТУ. - Алматы : Қаз ҰТУ, 2001. - 129 б. 8 Байбатша Ә.Б. Геоэкология негіздері [Текст] : Оқу құралы / Ә.Б.Байбатша, 2001. - 129 б. 9 Основы экологического права и проблемы экологии : учебное пособие / А.В.Николаев ; СПбИВЭСЭП, О-во "Знание" С-Пб и Ленинград. обл. - СПб. : ИВЭСЭП, 2001. - 74 c. 10 Экология және табиғат қорғау : 4000-га жуық термин. Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі. / ҚР білім және ғылым министрлігі, ҚР мәдениет, ақпарат және қоғамдық келісім министрлігі. - Алматы : Мектеп, 2002. - 391 б. 11 Экология және бүгінгі әлем : Экология жөніндегі әдебиеттерді орта мектеп және арнаулы орта оқу орындарының кітапханаларында насихаттауға арналған әдістеме-библиографиялық құрал / ҚР білім және ғылым министрлігі, Республикалық ғылыми-педагогикалық кітапхана ; Ред. А. Насырова . - Алматы : [б. и.], 2001. - 30 б. 12 Вернадский В.И. Научная мысль как планетное явление. - М., 1991 13 Лосев К.С. На пути к устойчивому развитию // Зеленый мир. - 1995 14 Аипов А.К., Тіршілік; Оқу құралы,-Астана: Каз.УЭФМТ, 2009. -290б. 15 Технология машиностроения. Введение в специальность : учеб. пособие / В. М. Виноградов. - М. : Академия, 2006. - 175 с. 16 Безопасность жизнедеятельности : учебник для вузов / Л. А. Михайлов [и др.] ; под ред. Л. А. Михайлова. - 2-е изд. - СПб. : Питер, 2008. - 460 с. - (Учебник для вузов). - Библиогр.: с. 456-460. 17 Приходько В.Г. Безопасность жизнедеятельности.- Алматы, 2006. -365с. 18 Суровцев А.А.,Мельников Е.Н., и др. Безопасность жизнедеятельности. Книга 1,2/ Учебное пособие для ВУЗов, Алматы, 2006. 160с. 19 Графкина, М.В. Безопасность жизнедеятельности: Учебник / М.В. Графкина, Б.Н. Нюнин, В.А. Михайлов. — М.: Форум, НИЦ ИНФРА-М, 2013. — 416 c. 20 Евсеев, В.О. Безопасность жизнедеятельности: Учебник для бакалавров / В.О. Евсеев, В.В. Кастерин, Т.А. Коржинек; Под ред. Е.И. Холостова, О.Г. Прохорова. — М.: Дашков и К, 2013. — 456 c. 21 Арустамов, Э.А. Безопасность жизнедеятельности: Учебник для бакалавров. 19-е изд., пер. и доп. / Э.А. Арустамов. — М.: Дашков и К, 2016. — 448 c. 22 Белов, С.В. Безопасность жизнедеятельности и защита окружающей среды (Техносферная Безопасность): Учебник. 5-н изд., пер. и доп. / С.В. Белов. — Люберцы: Юрайт, 2016. — 702 c.
