Өнеркәсіптік экология

Сипаттама: Ластаушы заттарды жеке, сондай-ақ өнеркәсіптік өндіріс кешені бойынша жіктеу, ластаушы заттардың биосфераның әр түрлі компоненттеріне әсері, қолданыстағы өндірістердің қоршаған ортаға теріс салдарларының деңгейін төмендету жолдары мен әдістері бойынша теориялық және практикалық дағдыларды береді. Ластану деңгейінің нормативтік көрсеткіштерін, өнеркәсіптің әртүрлі салаларының техногенді әсерін, шаң бөлуді, электромагниттік ластану көздерін, қалдықсыз өндіріс тұжырымдамасын, өнеркәсіптік кәсіпорынның экологиялық паспортын қарастырады.

Кредиттер саны: 6

Пререквизиты:

• Химиялық талдау

Пәннің еңбек сыйымдылығы:

Компонент: Таңдау бойынша компонент

Цикл: Базалық пәндер

Мақсат

• Өндірістік өнеркәсіп орындарының қоршаған ортаға техногендік әсерінің теориялық және практикалық дағдыларын қалыптастыру. Студенттерде негізгі ластаушы көздер, сандық бағалаудағы зиянды заттардың құрамы, өндірістік ресурстарды пайдаланудың негізгі бағыттарын оқытуды қалыптастыру болып табылады

Міндет

• курстың теориялық көлемін окыту - студенттерге қоршаған ортаның экологиялық жағдайын, оның ішінде қоршаған ортаның, өнеркәсіптік шығарындылардың және көмілген өнеркәсіп қалдықтарының ықпалын диагностикалауға үйрету - нақты материалждарды сараптауға дағды мен білімді қалыптастыру - инженерлік шешімдер қабылдауға үйрету

Оқыту нәтижесі: білу және түсіну

• Ойлау мәдениеті жоғары және дүнеиетанымы кең жоғары білімді тұлғаның қалыптасуына ықпал ететін жалпы білім беретін және базалық цикл пәндерінің математика, жаратылыстану, гуманитарлық және экономикалық ғылымдар саласында базалық білімі мен түсінігінің болуы.

Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану

• Заманауи техниканы қолдану дағдысының болуы, кәсіптік қызметте ақпараттық технологияларды қолдана білуі.

Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру

• Кәсіптік қызметке байланысты түрлі жағдайларда икемді де ұтқыр болу және белгісіздіктер мен қауіп -қатер жағдайында экономикалық және ұйымдастыру сипатындағы шешімдер қабылдау дағдыларының болуы

Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер

• Командада жұмыс істеуге қабілетті болу, өзінің көзқарасын дәлелдей алу, жаңа шешімдер ұсына білу

Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі

• Кәсіби және тұлғалық тұрғыдан өсуге ұмтылу

Оқыту әдістері

Оқу сабақтарын өткізу кезінде мынадай білім беру технологияларын пайдалану көзделеді - интерактивті дәріс (оқытудың келесі белсенді түрлерін қолдану: атқарушы (басқарылатын) пікірталас немесе әңгімелесу; модерация; слайдтарды немесе оқу фильмдерін көрсету; ми шабуылы; мотивациялық сөйлеу); - берілген шарттар негізінде әртүрлі жағдайлардың даму сценарийлерін құру; - ақпараттық-коммуникациялық (мысалы, қолданбалы бағдарламалардың кәсіби пакеттерін пайдалана отырып, компьютерлік сыныптағы сабақтар); - іздеу-зерттеу (оқу үрдісінде студенттердің өзіндік зерттеу қызметі); - оқу міндеттерін шешу.

Білім алушының білімін бағалау

Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.

Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты

Бағалау нысаны

Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:

• Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
• Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.

Қорытынды бағаны есептеу формуласы:

 

мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;

Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.

Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:

Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:

Дәріс сабақтарының тақырыптары

• Өнеркәсіптік экологияға кіріспе
• Жалпы экологияның дамуының қазіргі құрылымы мен негізгі бағыттары
• Өнеркәсіптік экожүйелер
• Экологиялық факторлар және олардың классификациясы
• Өнеркәсіптік әрекеттерге байланысты биосфера сипаттамаларының өзгеруі
• Жекелеген өндірістік салалардың экологиялық проблемалары
• Кәсіпорындардың қоршаған ортаға әсері
• Қоршаған ортаға әсерді бағалау
• Көлік және қоршаған орта
• Темір жол көлігінің қоршаған ортаға әсері
• Энергетика және қоршаған орта
• Қоршаған ортаға әсерді бағалау
• Табиғи және техногендік сипаттағы қатерлерге қарсы тұру
• Экологиялық қауіпсіздік
• Өнеркәсіптің экологиялық қүжаты

Негізгі әдебиет

• 1. Қазақстан Республикасының 2021 жылғы 2 қаңтардағы № 400-VI ҚРЗ Кодексі. 2. Жалпы және қолданбалы экология негіздері. Оқу құралы./Букунова А.Ш., Кайсина М.И., Жаманбаева М.К., Идришева Ж.К. Өскемен: С. Аманжолов ат. ШҚМУ «Берел» баспасы, 2020. – 160 б. 3. Экология және тіршілік қауіпсіздігі: Оқулық / Атикеева С. Н., Каражанова М.Х., Оспанова А.Е. - Нұр-Сұлтан: «ТұранАстана» университеті 2022-235б. 4.Промышленная экология: учебник и практикум для СПО / Н. М. Ларионов, А. С. Рябышенков. — 2-е изд., перераб. и доп. — М. : Издательство Юрайт, 2018. — 382 с. 5.Охрана окружающей среды: процессы и аппараты защиты гидросферы: учебник для СПО / А.И. Родионов, В.Н. Клушин, В.Г. Систер. — 5-е изд., испр. и доп. — М. : Издательство Юрайт, 2018 — 283 с. 6. Калыгин В.Г. Промышленная экология – М.: МНЭПУ, 2017 3. Медведев В.Т. (ред.) Инженерная экология Учебник. - М.: Гардарики, 20016. — 687 с. 7. Исмаилова, А. А. Промышленная экология : учебник / А. А. Исмаилова, Н. А. Нурбаева. — Астана : Казахский агротехнический университет им. С. Сейфуллина, 2018. — 263 c. — ISBN 978-9965-799-15-0. 8. Серікбаева А. Өнеркәсіптік экология. Оқу құралы. – Изд. Foliant2015. - 224 с.

Қосымша әдебиеттер

• 9. А.Т.Қуатбаев Жалпы экология Алматы. ЖШС РПБК «Дәуір»,2012 10. Г.С.Оспанова, Г.Т.Бозшатаева. Экология. Алматы.Экономика, 2012 11. Дорожко С., Малькевич Н., Морзак Г. Технические основы охраны окружающей среды. - Минск: БНТУ, 2012 г.- 1197с. 12. М.С.Тонкопий, Г.С.Сатбаева, Н.П.Ишкулова, Н.М.Анисимова Экология және тұрақты даму. Алматы. ЖШС РПБК «Дәуір»,2011 13. М.Ш. Әлинов. Экология және тұрақты даму. Оқу құралы. – Алматы «Бастау», 2012 14. Ә.С.Бейсенова, Ж.Б.Шілдебаев, Г.З.Саутбаева. Экология. Алматы, 2010 15. Семенова И.В. Промышленная экология Учебник для студ. высш. учеб. заведений / И.В.Семенова. — М.: Издательский центр «Академия», 2009. — 528 с 16. Экология. Оқу құралы. /Ж.Е.Дәрібаев, Ә.Б.Баешов, С.С.Сермаңызов. - Астана. Дәнекер, 2005 17. Певзнер В.И. Горное производство и окружающая среда. - М.: Высшая школа,2005 18. Сапега В.А. Практикум по экологии – Тюмень, ТГУ, 2002 19. В.М.Гарин, И.А.Клёнова, В.И.Колесников. Экология для технических вузов. Феникс, 2001 20. Акимова Т.А., Кузьмин А.П., Хаскин В.В. Экология – М.: ЮНИТИ- ДАНА, 2001 21. Луканин В.М., Трофименко Ю.В. Промышленно-транспортная экология- М.: Высшая школа, 2001 22. Экология для инженера: учеб.-справ. пособие / В.Ф.Панин, А.И.Сечин, В.Д.Федосова. - М.: Издат. дом "Ноосфера", 2001. - 282 c. - Библиогр.: с. 272-277. 23. Практикум по экологии и охране окружающей среды: учеб. пособие для ВУЗов / А.И.Федорова, А.Н.Никольская. - М. : ВЛАДОС, 2001. - 286 c. 3. Инженерная экология и экологический менеджмент: Учеб. / Ред. Н.И.Иванов, Ред. И.М.Фадин. - М.: Логос, 2002. - 527 c. 24.Реймерс Н.Ф. Природопользование – М.: Мысль, 1990 25.Предельно-допустимые концентрации (ПДК) загрязняющих веществ в атмосферном воздухе населенных мест ГН 2.1.6.695 – 98 РК 3.02.036 99 26.Ориентировочные безопасные уровни воздействия (ОБУВ) загрязняющих веществ в атмосферном воздухе населенных мест - ГН 2.1.6.695 – 98 РК 3.02.037 99