Экологиядағы және ТЖ-дағы геоақпараттық жүйелер

Кайсина Макпал Исатаевна

Оқытушының портфолиосы

Сипаттама: Бұл пән геоақпараттық жүйелерді (ГАЖ) экология және төтенше жағдайларды басқаруда қолданудың теориялық негіздері мен практикалық әдістерін зерттеуге бағытталған. Студенттер кеңістіктік деректерді жинау және өңдеу технологияларын меңгереді, карталар мен модельдер құрады, қоршаған ортаның жағдайын бағалау және төтенше жағдайларды алдын алу мен жою саласындағы шешім қабылдау үшін ГЖЖ құралдарын пайдаланады.

Кредиттер саны: 8

Пререквизиты:

  • Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

Пәннің еңбек сыйымдылығы:

Жұмыс түрлері сағат
Дәрістер 60
Практикалық жұмыстар 30
Зертханалық жұмыстар
СӨЖО 30
СӨЖ 120
Қорытынды бақылау нысаны емтихан
Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны Ауызша емтихан

Компонент: ЖОО компоненті

Цикл: Кәсіптік пәндер

Мақсат
  • студенттерге экология және төтенше жағдайлар саласында геоақпараттық жүйелерді (ГАЖ) қолдану арқылы экологиялық процестерді және төтенше жағдайларды бақылау, талдау және басқару бойынша теориялық білім мен практикалық дағдыларды қалыптастыру, сондай-ақ кеңістіктік талдау және картографияның заманауи әдістерін қоршаған ортаны қорғау және төтенше жағдайларды болдырмау мәселелерін шешуде пайдалану қабілетін дамыту.
Міндет
  • - экология және төтенше жағдайлар саласындағы геоинформациялық жүйелердің негіздері мен жұмыс істеу принциптерін зерттеу. - қоршаған ортаның жағдайын бағалау және төтенше жағдайлар тәуекелдерін басқару үшін кеңістіктік деректерді жинау, өңдеу және талдау әдістерін меңгеру. - экологиялық және төтенше жағдайларды модельдеу және визуализациялау үшін ГЖЖ бағдарламаларын қолдану дағдыларын алу. - қоршаған ортаны қорғау және төтенше жағдайларды алдын алу бойынша негізделген шешімдер қабылдау үшін ГЖЖ технологияларын пайдалану қабілетін қалыптастыру.
Оқыту нәтижесі: білу және түсіну
  • ГАЖ құрлымы және оның құрамбөліктері туралы, ГАЖ-дің негізгі қыземт ету принциптері туралы, қазіргі заман ГАЖ-нің аналитикалық мүмкіндігі туралы теориялық білім алу
Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану
  • Замануи техниканы қолдана білу дағдысы, төтенше жағдайлар мен қоршаған орта жағдайын бағалау мен талдаудағы ақпараттық технологияларды қолдану дағдысы
Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру
  • ГАЖ идеологиясын және оның басқа да оқытылатын пәндер арасындағы орнын түсіну
Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер
  • Өзінің өндірістік және қоғамдық қызметі мен тіршілік әрекетінің қауіпсіздігі, қоршаған ортаны қорғау, төтенше жағдайлардың алдын алу салаларындағы әдістер мен бағдарламаларды әзірлеу мен қолдануды кәсіптік жүзеге асыруға қатысу
Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі
  • Әртүрлі бағдарламалық құралдар (ГАЖ) қолдану, нақты ГАЖ-не қажетті деректер базасын құру, қоршаған ортаны қорғау мәселелері бойынша нормативтік-техникалық және құқықтық құжаттармен қолдану, қоршаған ортаға антропогенді әсер ету қауіпінің дәрежесін талдау және бағалау, тіршілік ету ортасындағы жағымсыз жағдайдың өрбуін болжау, территория қоршаған ортасына жағымсыз әсерді азайту бойынша шаралар әзірлеу, ГАЖ-технологиясын қолданып арнаулы мазмұндағы сандық карталарды құру дағдысы
Оқыту әдістері

Оқу сабақтарын өткізу кезінде мынадай білім беру технологияларын пайдалану көзделеді - интерактивті дәріс (оқытудың келесі белсенді түрлерін қолдану: атқарушы (басқарылатын) пікірталас немесе әңгімелесу; модерация; слайдтарды немесе оқу фильмдерін көрсету; ми шабуылы; мотивациялық сөйлеу); - берілген шарттар негізінде әртүрлі жағдайлардың даму сценарийлерін құру; - ақпараттық-коммуникациялық (мысалы, қолданбалы бағдарламалардың кәсіби пакеттерін пайдалана отырып, компьютерлік сыныптағы сабақтар); - іздеу-зерттеу (оқу үрдісінде студенттердің өзіндік зерттеу қызметі); - оқу міндеттерін шешу.

Білім алушының білімін бағалау

Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.

Кезең Тапсырма түрі Өлшем
1  рейтинг Дәріс конспектісі 0-100
Аралық бақылау
Тәжірибелік жұмыстар
2  рейтинг Дәріс конспектісі 0-100
Аралық бақылау
Тәжірибелік жұмыстар
Қорытынды бақылау емтихан 0-100
Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты
Тапсырма түрі 90-100 70-89 50-69 0-49
Өте жақсы Жақсы Қанағаттанарлық Қанағаттанарлықсыз
Бақылау сұрақтары бойынша әңгімелесу жүйелік теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, құбылыстар мен процестердің мәнін логикалық және дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін және нақтылау сұрақтарына тез жауап беру қабілетін көрсетеді ол таяз теориялық білімді көрсетеді, құбылыстар мен үрдістерді талдаудың нашар қалыптасқан дағдыларын, дәлелді қорытынды жасай алмайтындығын және мысалдар келтіре алмайтындығын көрсетеді, монологиялық сөйлеуді, терминологияны, логиканы және презентация дәйектілігін жете білмейді, мұғалім түзеткен кезде ғана түзете алатын қателіктер жібереді. пәннің теориялық негіздерін білмегендігін, құбылыстар мен үрдістерді талдаудың қалыптасқан дағдыларын көрсетеді, дәлелді қорытынды жасай алмайды және мысалдар келтіре алмайды, монологиялық сөйлеуді нашар меңгергендігін көрсетеді, терминологияны білмейді, презентацияның қисындылығы мен дәйектілігінің жоқтығын көрсетеді, тіпті мұғалім түзете алмайтын қателіктер жібереді, сабаққа жауап беруден бас тартады пәннің теориялық негіздерін білмегендігін, құбылыстар мен үрдістерді талдаудың қалыптасқан дағдыларын көрсетеді, дәлелді қорытынды жасай алмайды және мысалдар келтіре алмайды, монологиялық сөйлеуді нашар меңгергендігін көрсетеді, терминологияны білмейді, презентацияның қисындылығы мен дәйектілігінің жоқтығын көрсетеді, тіпті мұғалім түзете алмайтын қателіктер жібереді, сабаққа жауап беруден бас тартады
Практикалық (семинар) сабақтардағы жұмыстарды орындауы "5" бағасына қойылатын талаптарды орындады, бірақ 2-3 кемшіліктер жіберілді. Білім алушының сұрақтарға жауабы 5-ке жауапқа қойылатын негізгі талаптарды қанағаттандырады, бірақ білімді жаңа жағдайда қолданбай, бұрын байланыстарды пайдаланбай берілген басқа пәндерді оқу кезінде игерілген материалмен және материалмен; бір қателік немесе екіден көп емес кемшіліктер жіберілді, білім алушы оларды дербес немесе оқытушының аздаған көмегі арқылы шеше алады. ол жұмысты толық орындамады, бірақ практикалық жұмыс көлемінің кем дегенде 50%, бұл дұрыс нәтижелер мен қорытындылар алуға мүмкіндік береді; жұмыс барысында қателіктер жіберілді. Сұрақтарға жауап беру кезінде білім алушы сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, бірақ жауапта бағдарламалық материалды одан әрі игеруге кедергі келтірмейтін курс сұрақтарын игеруде жекелеген проблемалар бар; бір өрескел қателік пен екі кемшіліктен артық емес жіберілді. жұмысты толық орындамаған немесе жұмыстың орындалған бөлігінің көлемі дұрыс қорытынды жасауға мүмкіндік бермейді. Сұрақтарға жауап беру кезінде бағдарламаның талаптарына сәйкес негізгі білім мен дағдыларды меңгермегендігін көрсетеді; 3 бағалау үшін қажет болғаннан көп қателіктер мен кемшіліктер жіберілді немесе қойылған сұрақтардың ешқайсысына жауап бере алмайды. жұмысты толық орындамаған немесе жұмыстың орындалған бөлігінің көлемі дұрыс қорытынды жасауға мүмкіндік бермейді. Сұрақтарға жауап беру кезінде бағдарламаның талаптарына сәйкес негізгі білім мен дағдыларды меңгермегендігін көрсетеді; 3 бағалау үшін қажет болғаннан көп қателіктер мен кемшіліктер жіберілді немесе қойылған сұрақтардың ешқайсысына жауап бере алмайды.
Білім алушының өздік жұмысында берілген тақырыптар бойынша тапсырмаларды дайындап, қорғау Өздік жұмысында берілген тақырыптар бойынша тапсырмаларды толық дайындап, қорғауда жүйелік теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін және нақтылау сұрақтарына тез жауап беру қабілетін көрсетеді Өздік жұмысында берілген тақырыптар бойынша тапсырмаларды теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін көрсетеді, бірақ сонымен бірге оқытушы тарапынан түзететін маңызды емес қателіктер жібереді Жұмысты орындауда таяз теориялық білімді көрсетеді, құбылыстар мен процестерді талдаудың нашар қалыптасқан дағдыларын, дәлелді қорытынды жасай алмайтындығын және мысалдар келтіре алмайтындығын көрсетеді, және презентация дәйектілігін жете білмейді, оқытушы түзеткен кезде ғана түзете алатын қателіктер жібереді Пәннің теориялық негіздерін білмегендігін, құбылыстар мен үрдістерді талдаудың қалыптаспаған дағдыларын көрсетеді, дәлелді қорытынды жасай алмайды және мысалдар келтіре алмайды, монологиялық сөйлеуді нашар меңгергендігін көрсетеді, терминологияны білмейді, қателіктер жібереді, сабаққа жауап беруден бас тартады
Дәріс мәліметтерімен жұмыс жасап, сұрақтарға жауап беру Жүйелік теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, құбылыстар мен үрдістердің мәнін логикалық және дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін және нақтылау сұрақтарына тез жауап беру қабілетін көрсетеді Теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, логикалық және дәйекті түрде мәнін, құбылыстары мен процестерін түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін көрсетеді, бірақ сонымен бірге мұғалімнің өз бетінше немесе шамалы түзетуімен түзететін маңызды емес қателіктер жібереді Таяз теориялық білімді көрсетеді, құбылыстар мен процестерді талдаудың нашар қалыптасқан дағдыларын, дәлелді қорытынды жасай алмайтындығын және мысалдар келтіре алмайтындығын көрсетеді, монологиялық сөйлеуді, терминологияны, логиканы және презентация дәйектілігін жете білмейді, мұғалім түзеткен кезде ғана түзете алатын қателіктер жібереді Пәннің теориялық негіздерін білмегендігін, құбылыстар мен процестерді талдаудың қалыптаспаған дағдыларын көрсетеді, дәлелді қорытынды жасай алмайды және мысалдар келтіре алмайды, монологиялық сөйлеуді нашар меңгергендігін көрсетеді, терминологияны білмейді, тіпті мұғалім түзете алмайтын қателіктер жібереді, сабаққа жауап беруден бас тартады
Аралық бақылау тесттеріне жауап беру Теориялық материалдар мазмұны бойынша құрастырлған бақылау тесттерінің 90-100 пайызына дұрыс жауап беру арқылы материалды толық иегергенін көрсетуі білім сапасы максимумға жақын балл санымен бағаланды Курстық теориялық мазмұны толығымен, олқылықтарсыз игерілгенімен, кейбір бақылау тесттері қателіктермен орындалды, дұрыс жауаптар пайызы 70-89 орындалды Теориялық материалдар мазмұны ішінара игерілді, олқылықтар бар, оқу бағдарламасында қарастырылған оқу тапсырмаларының көпшілігі орындалады, орындалған тапсырмаларда дұрыс жауаптар 50-69 пайызында болуы мүмкін Курстың теориялық мазмұны игерілмеген, тест тапсырмаларын орындау сапасы төмен, берілген тесттердің дұрыс жауаптар пайызы 49 дан төмен болуы.
Қорытынды бақылау Теориялық материалдар мазмұны бойынша құрастырылған бақылау сұрақтарын толық талдап, бақылау сұрақтарының 90-100 пайызына дұрыс жауап беру арқылы материалды толық иегергенін көрсетуі білім сапасы максимумға жақын балл санымен бағаланады Курстық теориялық мазмұны толығымен, олқылықтарсыз игерілгенімен, кейбір бақылау сұрақтары қателіктермен орындалды, дұрыс жауаптар пайызы 70-89 орындалды Теориялық материалдар мазмұны ішінара игерілді, олқылықтар бар, оқу бағдарламасында қарастырылған бақылау сұрақтары орындалады, орындалған тапсырмаларда дұрыс жауаптар 50-69 пайызында болуы мүмкін. Курстың теориялық мазмұны игерілмеген, бақылау сұрақтарына жауап беруді орындау сапасы төмен, берілген сұрақтардың дұрыс жауаптар пайызы 49 дан төмен болуы.
Бағалау нысаны

Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:

  • Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
  • Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.

Қорытынды бағаны есептеу формуласы:

И= 0,6 Р1+Р2 +0,4Э
2

 

мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;

Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.

Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:

Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:

Әріптік жүйе бойынша бағалар Балдардың сандық эквиваленті Балдар (%-тік құрамы) Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар
A 4.0 95-100 Өте жақсы
A- 3.67 90-94
B+ 3.33 85-89 Жақсы
B 3.0 80-84
B- 2.67 75-79
C+ 2.33 70-74
C 2.0 65-69 Қанағаттанарлық
C- 1.67 60-64
D+ 1.33 55-59
D 1.0 50-54
FX 0.5 25-49 Қанағаттанарлықсыз
F 0 0-24
Дәріс сабақтарының тақырыптары
  • Жалпы геоинформатиканың негізгі ұғымдары
  • ГАЖ жіктелуі
  • Кеңістіктік элементтер
  • Деректер базасы мен ДББЖ
  • Енгізу жүйесі
  • Дәстүрлік емес картографиялық қорытынды
  • Геоақпараттық талдау мен үлгілеу
  • Деректер базасымен жұмыс істеу
  • Беттік үлгі жасау мен растрлық деректерді талдау
Негізгі әдебиет
  • 1. Яроцкая, Е. В. Географиялық ақпараттық жүйелер : оқу құралы / Е. В. Яроцкая, А. В. Матвеева, А. А. Дьяченко. — Алматы, Москва : EDP Hub (Идипи Хаб), Ай Пи Ар Медиа, 2024. — 111 c. — ISBN 978-5-4497-2643-8. — Текст : электронный // Цифровой образовательный ресурс IPR SMART : [сайт]. — URL: https://www.iprbookshop.ru/135269.html 2. Трифонова, Т. А. Геоинформационные системы и дистанционное зондирование в экологических исследованиях: учебное пособие для вузов / Т. А. Трифонова, Н. В. Мищенко, А. Н. Краснощеков. — Москва: Академический проект, 2020. — 349 c. — ISBN 978-5-8291-2999-6. — Текст: электронный // Цифровой образовательный ресурс IPR SMART: [сайт]. — URL: https://www.iprbookshop.ru/110100.html 3. Геоинформационные системы: лабораторный практикум /. — Ставрополь: Северо-Кавказский федеральный университет, 2017. — 159 c. — Текст: электронный // Цифровой образовательный ресурс IPR SMART: [сайт]. — URL: https://www.iprbookshop.ru/75569.html 4. Введение в геоинформационные системы: Учебное пособие / Блиновская Я.Ю., Задоя Д.С., - 2-е изд. - М.:Форум, НИЦ ИНФРА-М, 2016. - 112 с. 5. Геоинформационные системы: методы пространственного анализа: учеб. пособие / А.Н. Шихов, Е.С. Черепанова, С.В. Пьянков. Перм. гос. нац. исслед. ун-т. – Пермь, 2017. – 88 с. 6. Информатика с основами геоинформатики. Ч. 2: Основы геоинформатики / И.К. Лурье, Т.Е. Самсонов // Учеб. пособие. – М.: МГУ, 2016. 200 с. 7. Кулибекова Р.Д. «Географические информационные системы» (курс лекций) – Махачкала, 2017. - 94 с.
Қосымша әдебиеттер
  • 8. Сүлейменов Ж.Т. Өндіріс қалдықтары және жергілікті шикізат негізіндегі заманауи құрылыс материалдары : оқұ құралы / Сүлейменов Ж.Т., Сағындықов А.Ә.. — Тараз : Таразский региональный университет имени М.Х. Дулати, 2019. — 253 c. — Текст : электронный // Цифровой образовательный ресурс IPR SMART : [сайт]. — URL: https://www.iprbookshop.ru/127442.html 9. Тикунов В.Н. Геоинформатика. В 2 книгах. Книга 1,2. – М.: Академия, 2010. – 416с. 10. Заварзин А.В., Капралов Е.Г., Тикунов В.С.Сборник задач и упражнений по геоинформатике. - М.: Академия, 2011. – 512 с. 11. Гидрография. Создание цифровых моделей рельефа для определения гидрографических характеристик рек и их бассейнов: учеб. пособие / С.В. Пьянков, В.Г. Калинин // Ч. 1. Перм. гос. нац. исслед. ун-т. Пермь, 2014. 62 с 12. IPR SMART http://www.iprbookshop.ru 13. ScienceDirect - http://www.sciencedirect.com. 14. EBSCO Discovery Service (EDS) - http://search.ebscohost.com