Геодезиялық торлардың дәлдігін бағалау
Сипаттама: Геодезиялық желілердің дәлдігін бағалау теориялық және практикалық маңызы зор. Ол жобалау сатысында да, желіні құру мен теңестіруден кейін де, сондай-ақ теңдестірілген есептеулердің қорытынды кезеңінде де орындалады, бұл геодезиялық әдістермен тиісті ғылыми және халық шаруашылық міндеттерді шешу кезінде геодезиялық желілерді дұрыс пайдалану үшін қажет.
Кредиттер саны: 5
Пререквизиты:
- Инженерлік геодезия
Пәннің еңбек сыйымдылығы:
| Жұмыс түрлері | сағат |
|---|---|
| Дәрістер | 15 |
| Практикалық жұмыстар | 30 |
| Зертханалық жұмыстар | |
| СӨЖО | 30 |
| СӨЖ | 75 |
| Қорытынды бақылау нысаны | емтихан |
| Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны | Емтихан |
Компонент: Таңдау бойынша компонент
Цикл: Базалық пәндер
Мақсат
- Пәнді оқытудың мақсаты геодезиялық өлшеулер мен нәтижелердің дәлдігін бағалау және қамтамасыз ету үшін қажетті білім мен дағдыларды қалыптастыру болып табылады. Бұл геодезиялық деректерді талдау және өңдеу әдістерін теориялық және практикалық меңгеруді, сондай-ақ қателіктердің геодезиялық желілердің дәлдігіне әсерін түсінуді қамтиды.
Міндет
- Геодезиялық желілермен тиімді жұмыс істеу, оларды қазіргі заманғы стандарттар мен дәлдік талаптарына сәйкес бағалау және оңтайландыру үшін қажетті білім мен практикалық дағдылармен қамтамасыз ету.
Оқыту нәтижесі: білу және түсіну
- техника және технология саласындағы шешім қабылдаудың негізгі дағдыларын пайдалану және қолдану дайындығы
Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану
- геодезия, геодинамикасы және қашықтықтан зондтау саласындағы жоғары дәлдіктегі өлшеулерді жүргізуге дайындығы
Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру
- әдістері мен техникалық бақылауды дамыту қабілеті, топографиялық-геодезиялық, аэроғарыштық және фотограмметриялық өнімнің сапасын басқару
Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер
- дамыған техникалық шешімдер мен жобаларды іске асыруды басшылыққа ұсыну қабілеттілігі
Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі
- зерттеу және үдерістер мен құбылыстарды геодезия саласында, геодинамикасы және қашықтықтан зондтау, модельдер мен процестерді қатынастардың математикалық түсіндіру, пайдаланылатын модельдер шекарасын анықтау және жорамалдарды модельдеу дайындығы
Оқыту әдістері
Оқу сабақтарын өткізу кезінде мынадай білім беру технологияларын пайдалану көзделеді - интерактивті дәріс (оқытудың келесі белсенді түрлерін қолдану: атқарушы (басқарылатын) пікірталас немесе әңгімелесу; модерация; слайдтарды немесе оқу фильмдерін көрсету; ми шабуылы; мотивациялық сөйлеу); - берілген шарттар негізінде әртүрлі жағдайлардың даму сценарийлерін құру; - ақпараттық-коммуникациялық (мысалы, қолданбалы бағдарламалардың кәсіби пакеттерін пайдалана отырып, компьютерлік сыныптағы сабақтар); - іздеу-зерттеу (оқу үрдісінде студенттердің өзіндік зерттеу қызметі); - оқу міндеттерін шешу.
Білім алушының білімін бағалау
Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.
| Кезең | Тапсырма түрі | Өлшем |
|---|---|---|
| 1 рейтинг | Дәрістік сабақтар | 0-100 |
| Практикалық сабақтар | ||
| Студенттің өздік жұмыстары | ||
| №1 аралық бақылау | ||
| 2 рейтинг | Дәрістік сабақтар | 0-100 |
| Практикалық сабақтар | ||
| Студенттің өздік жұмыстары | ||
| №2 аралық бақылау | ||
| Қорытынды бақылау | емтихан | 0-100 |
Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты
| Тапсырма түрі | 90-100 | 70-89 | 50-69 | 0-49 |
|---|---|---|---|---|
| Өте жақсы | Жақсы | Қанағаттанарлық | Қанағаттанарлықсыз | |
| Дәріс сабақтары | Егер білім алушы бағдарламада көзделген көлемде материалдың мазмұнын ашса, материалды белгілі бір логикалық ретпен сауатты тілде баяндаса, осы пәннің терминологиясын оқу пәні ретінде дәл қолдана отырып, мұғалімнің жетекші сұрақтарынсыз дербес жауап берсе, тест тапсырмаларына сәтті жауап берсе, ситуациялық тапсырмаларды дұрыс және негізді шешсе қойылады. Екінші сұрақтарды немесе есептеулерді жариялау кезінде бір немесе екі дәлсіздік болуы мүмкін, оны білім алушы мұғалімнің ескертуі бойынша оңай түзетеді. | Егер білім алушының жауабы негізінен "өте жақсы" деген белгіге қойылатын талаптарды қанағаттандырса, бірақ бұл ретте кемшіліктердің бірі орын алса: оқытушының ескертуі бойынша түзетілген жауаптың негізгі мазмұнын жарықтандыру кезінде бір - екі дәлсіздікке жол берілсе; екінші сұрақтарды жарықтандыру кезінде немесе есептеулерде қате немесе екіден көп дәлсіздіктер жіберілсе, оқытушының ескертуі бойынша оңай түзетілсе қойылады. | Ол келесі жағдайларда қойылады: материалдың мазмұны толық емес немесе дәйекті түрде ашылған, тесттерге жауап беруде қателіктер, ситуациялық есептерді шешуде дәлсіздіктер бар, бірақ мәселені жалпы түсіну көрсетілген және пәннің оқу бағдарламасында анықталған материалды одан әрі игеру үшін жеткілікті дағдылар көрсетілген. | Егер оқу материалының негізгі мазмұны ашылмаған, білім алушылардың оқу материалының үлкен немесе маңызды бөлігін білмеуі немесе толық түсінбеуі анықталған, әңгімелесу сұрақтарына жауап беру кезінде өрескел қателіктер жіберілген, ситуациялық міндеттер дұрыс шешілмеген, тесттерге жауаптарда қателіктер жіберілген, суреттерде, схемаларда арнайы терминологияны пайдалану кезінде ұғымдарды анықтауда қателіктер жіберілген жағдайларда қойылады, мұғалімнің бірнеше жетекші сұрақтарынан кейін түзетілмеген есептер. |
| Практикалық (семинарлық) сабақтарда жұмыс істеу | Қажетті әрекеттер тізбегін сақтай отырып, практикалық жұмысты толық көлемде орындады; жауапта барлық жазбаларды, кестелерді, суреттерді, сызбаларды, графиктерді, есептеулерді дұрыс және ұқыпты орындайды; қателерді талдауды дұрыс орындайды. Сұрақтарға жауап беру кезінде ол сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, негізгі ұғымдарды дәл анықтайды және түсіндіреді; жауапты жаңа мысалдармен сүйемелдейді, білімді жаңа жағдайда қолдана алады; зерттелген және бұрын зерттелген материал, сондай-ақ басқа пәндерді оқу кезінде алынған материал арасында байланыс орната алады. | "5" бағасына қойылатын талаптарды орындайды, бірақ 2-3 кемшіліктер жібереді. Білім алушының сұрақтарға жауабы 5-ке жауапқа қойылатын негізгі талаптарды қанағаттандырады, бірақ жаңа жағдайда білімді қолданбай, бұрын зерттелген материалмен және басқа пәндерді оқу кезінде игерілген материалмен байланысты пайдаланбай беріледі; бір қателік немесе екіден көп емес кемшілік жіберілді, білім алушы оларды дербес немесе оқытушының аздаған көмегі арқылы түзете алады. | Жұмысты толық орындамады, бірақ практикалық жұмыс көлемінің кемінде 50%, бұл дұрыс нәтижелер мен қорытындылар алуға мүмкіндік береді; жұмыс барысында қателіктер жіберілді. Сұрақтарға жауап беру кезінде білім алушы сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, бірақ жауапта бағдарламалық материалды одан әрі игеруге кедергі келтірмейтін курс сұрақтарын игеруде жекелеген проблемалар бар; бір өрескел қателік пен екі кемшіліктен артық емес жіберілді. | Жұмысты толық орындамады немесе жұмыстың орындалған бөлігінің көлемі дұрыс қорытынды жасауға мүмкіндік бермейді. Сұрақтарға жауап беру кезінде бағдарламаның талаптарына сәйкес негізгі білім мен дағдыларды меңгермегендігін көрсетеді; 3 бағалау үшін қажет болғаннан көп қателіктер мен кемшіліктер жіберілді немесе қойылған сұрақтардың ешқайсысына жауап бере алмайды. |
| Өздік жұмыстары (Реферат) | Егер эссе жазуға және қорғауға қойылатын барлық талаптар орындалса: мәселе белгіленіп, оның өзектілігі негізделсе, қарастырылып отырған мәселеге қатысты әртүрлі көзқарастарға қысқаша талдау жасалса және өз ұстанымы қисынды түрде баяндалса, тұжырымдар тұжырымдалса, тақырып толығымен ашылса, көлемі сақталса, сыртқы дизайнға қойылатын талаптар сақталса, қосымша сұрақтарға дұрыс жауаптар берілсе қойылады. | Егер рефератқа және оны қорғауға қойылатын негізгі талаптар орындалса, бірақ бұл ретте кемшіліктер жіберілсе; атап айтқанда, материалды баяндауда дәлсіздіктер болса; пайымдауларда логикалық реттілік болмаса; реферат көлемі сақталмаса; ресімдеуде олқылықтар болса; қорғау кезінде қосымша сұрақтарға толық емес жауаптар берілсе қойылады. | Егер рефераттауға қойылатын талаптардан айтарлықтай ауытқулар болса, қойылады; атап айтқанда: тақырып тек ішінара қамтылған; эссе мазмұнында немесе қосымша сұрақтарға жауап беру кезінде нақты қателіктер жіберілген; қорғау кезінде қорытынды жоқ. | Егер эссе тақырыбы ашылмаса, мәселенің елеулі түсінбеушілігі анықталса немесе эссе мүлдем ұсынылмаса қойылады. |
| Білімін аралық бақылау (РБ) | Жүйелік теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, құбылыстар мен процестердің мәнін логикалық және дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін және нақтылау сұрақтарына тез жауап беру қабілетін көрсетеді | Күшті теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, мәнін, құбылыстары мен процестерін логикалық және дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін көрсетеді, бірақ сонымен бірге мұғалімнің өз бетінше немесе шамалы түзетуімен түзететін маңызды емес қателіктер жібереді | Таяз теориялық білімді көрсетеді, құбылыстар мен процестерді талдаудың нашар қалыптасқан дағдыларын, дәлелді қорытынды жасай алмайтындығын және мысалдар келтіре алмайтындығын көрсетеді, монологиялық сөйлеуді, терминологияны, логиканы және презентация дәйектілігін жете білмейді, мұғалім түзеткен кезде ғана түзете алатын қателіктер жібереді | Пәннің теориялық негіздерін білмегендігін, құбылыстар мен процестерді талдаудың қалыптаспаған дағдыларын көрсетеді, дәлелді қорытынды жасай алмайды және мысалдар келтіре алмайды, монологиялық сөйлеуді нашар меңгергендігін көрсетеді, терминологияны білмейді, презентацияның қисындылығы мен дәйектілігінің жоқтығын көрсетеді, тіпті мұғалім түзете алмайтын қателіктер жібереді, сабаққа жауап беруден бас тартады |
Бағалау нысаны
Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:
- Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
- Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.
Қорытынды бағаны есептеу формуласы:
| И= 0,6 | Р1+Р2 | +0,4Э |
| 2 |
мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;
Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.
Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:
Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:
| Әріптік жүйе бойынша бағалар | Балдардың сандық эквиваленті | Балдар (%-тік құрамы) | Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар |
|---|---|---|---|
| A | 4.0 | 95-100 | Өте жақсы |
| A- | 3.67 | 90-94 | |
| B+ | 3.33 | 85-89 | Жақсы |
| B | 3.0 | 80-84 | |
| B- | 2.67 | 75-79 | |
| C+ | 2.33 | 70-74 | |
| C | 2.0 | 65-69 | Қанағаттанарлық |
| C- | 1.67 | 60-64 | |
| D+ | 1.33 | 55-59 | |
| D | 1.0 | 50-54 | |
| FX | 0.5 | 25-49 | Қанағаттанарлықсыз |
| F | 0 | 0-24 |
Дәріс сабақтарының тақырыптары
- Геодезиялық өлшеулердің дәлдігін бағалаудың теориялық негіздері
- Геодезиялық желілердің дәлдігін бағалаудың статистикалық әдістері
- Горизонталь және тік өлшемдердегі геодезиялық желілердің дәлдігін бағалау
- Қателерді түзету және қателерді азайту
- Геодезиялық желілердің дәлдігін жақсарту үшін оңтайландыру әдістерін қолдану
- Үлкен бақылау желілерін есептеу
- Сызықтық теңдеулердің итеративті шешімі
- Дисперсия әдісі
- Дөңгелектеу қателері
- Геодезиялық желіні оңтайлы жобалау
- Спутниктік геодезиялық жүйелердегі дәлдікті бағалау (GNSS, GPS, ГЛОНАСС)
- Геодезиялық деректерді өңдеуге және дәлдікті бағалауға арналған бағдарламалық құралдар
- Геодезиялық желілердің дәлдігін бағалау нәтижелерін талдау және түсіндіру
- Дәлдікті есептеу модельдері мен алгоритмдері
- Дәлдікті бағалауды практикалық қолдану
Негізгі әдебиет
- Голубев В.В. Геодезия. Теория математической обработки геодезических измерений: учебник для вузов. –М.: Изд-во МИИГАиК, 2016. – 422 с.: ил. Режим доступа: https://www.geokniga.org/bookfiles/geokniga-teoriya-matematicheskoy-obrabotki-geodezicheskih izmereniy.pdf
- Составитель: Е.А. Русяева Теория математической обработки геодезических измерений: учебное пособие Часть I. Теория ошибок измерений. — M.: МИИГАиК, 2016.— 56 с.
- Электронный учебник: "Теория математической обработки геодезических измерений (ТМОГИ)" В.Д.Большаков, П.А.Гайдаев. 2017 г. Источник: http://4du.ru/books/prikladnaya_geodezy/tmogi_gaidaev_bolshakov.html Пароль: TmoGI
- Маркузе, Ю. И. Теория математической обработки геодезических измерений: учебное пособие для вузов / Под общ. ред. Маркузе Ю. И. - Москва : Академический Проект, 2020. - 247 с. (Серия "Фундаментальный учебник") - ISBN 978-5-8291-2981-1. - Текст: электронный//ЭБС "Консультант студента": [сайт]. - URL: https://www.studentlibrary.ru/book/ISBN9785829129811.html (дата обращения: 27.09.2022). - Режим доступа : по подписке.
- Кочетова, Э.Ф. Инженерная геодезия [Текст]: учебное пособие / Э.Ф. Кочетова, И.И. Акрицкая, Л.Р. Тюльникова, А.Б. Гордеев. Под ред. Э.Ф. Кочетовой. Нижегор. гос. архитектур.-строит. ун-т; 2-е изд. – Н. Новгород: ННГАСУ, 2017 – 158 с. ISBN 978-5-528 00236-1 https://bibl.nngasu.ru/electronicresources/uch-metod/geodesy/868564.pdf
- Попело В.Д. Теория математической обработки геодезических измерений. Часть 2. Оценивание результатов геодезических измерений и их погрешностей на основе вероятностных представлений: учебное пособие / В.Д. Попело, М.В. Ванеева. – Воронеж: ВГАУ, 2015. – 138 с. Режим доступа: https://www.geokniga.org/bookfiles/geokniga popeloteoriyamatematicheskoyobrabotki.pdf
- Кочетова Э.Ф. Инженерная геодезия в автодорожном строительстве [Текст]: учебн. пос. 2-е изд. переработанное и дополненное. / Э.Ф. Кочетова; Нижегор. гос. архитектур.-строит. – Н. Новгород: ННГАСУ, https://bibl.nngasu.ru/electronicresources/uch-metod/geodesy/863146.pdf
Қосымша әдебиеттер
- Учебник по геодезии в 2-х частях. Автор: д-р.тех.наук, профессор кафедры инженерной геодезии и маркшейдерского дела СГУГиТ Уставич Г. А. Доступ: https://vk.com/wall-200482080_6
- Г.А. Нефѐдова В.А. Ащеулов, «Теория математической обработки геодезических измерений в конспективном изложении», Учебное пособие, Новосибирск, СГГА, 2009.
- http://www.geokniga.org/books/18752
- http://basemine.ru/07/teoriya-matematicheskoj-obrabotki-geodezicheskix-izmerenij/
- http://www.studentlibrary.ru/book/ISBN9785829129811.html
- Лесных, Н.Б. Теория математической обработки геодезических измерений. Теория ошибок измерений [Текст]: учеб. пособие / Н.Б. Лесных. –Новосибирск.: СГГА, 2010 – 43 с.
- Теория математической обработки геодезических измерений: Учебное пособие для вузов / Под общ. ред. Ю.И.Маркузе. - М.: Академический Проект; Альма Матер. 2010 - 247 с.
- Большаков В.Д., Маркузе Ю.И. Практикум по теории математической обработки геодезических измерений: Учебное пособие для вузов. - М.: Недра, 1984. - 352 с.
- IPR SMART http://www.iprbookshop.ru ScienceDirect - http://www.sciencedirect.com. EBSCO Discovery Service (EDS) - http://search.ebscohost.com
