Заманауи көтергіш-тасымалдағыш машиналары
Сипаттама: Пән ауылдық, өнеркәсіптік және құрылыс өндірісінде әртүрлі жүктерді көтеруге, жылжытуға және тасымалдауға арналған машиналардың конструкцияларын, жұмыс принципін зерттейді. Крандар, көтергіштер, конвейерлер, экскаваторлар және басқа құрылғылар сияқты көтеру және тасымалдау машиналарының әртүрлі түрлерін, сондай-ақ оларды пайдалану және техникалық қызмет көрсету әдістерін қарастырады.
Кредиттер саны: 5
Пәннің еңбек сыйымдылығы:
| Жұмыс түрлері | сағат |
|---|---|
| Дәрістер | 15 |
| Практикалық жұмыстар | 30 |
| Зертханалық жұмыстар | |
| СӨЖО | 30 |
| СӨЖ | 75 |
| Қорытынды бақылау нысаны | емтихан |
| Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны | Емтихан |
Компонент: Таңдау бойынша компонент
Цикл: Кәсіптік пәндер
Мақсат
- Студенттерге өнеркәсіпте, құрылыс саласында, логистикада және аграрлық секторда қолданылатын заманауи көтергіш-тасымалдау машиналарының құрылысы, жұмыс принциптері, есептеу әдістері, таңдау критерийлері және қауіпсіз пайдаланылуы жөнінде теориялық білім мен практикалық дағдылар қалыптастыру. Груздарды көтеру, жылжыту және қоймалау процестерінде қолданылатын механизмдер мен жүйелердің тиімді және қауіпсіз жұмысын ұйымдастыруды меңгерту.
Міндет
- Көтергіш-тасымалдау машиналарының классификациясын, қызметтік мақсатын және қолданылу салаларын зерттеу.Крандар, тельферлер, лебёдкалар, жүк көтергіштер, конвейерлер, штабелёрлар және басқа да жабдық түрлерінің конструктивтік ерекшеліктерін қарастыру. • Груздарды көтеру, жылжыту, бекіту және орналастыру механизмдерінің жұмыс принциптерін меңгеру. • Негізгі параметрлерді есептеу дағдыларын қалыптастыру: жүк көтергіштік, жылдамдық, қуат, орнықтылық және өнімділік. • Көтергіш-тасымалдау машиналарының басқару және автоматтандыру жүйелерін зерттеу. • Жабдыққа техникалық қызмет көрсету, диагностика жүргізу және істен шығулардың алдын алу әдістерін меңгеру. • Қауіпсіздік талаптары, нормативтік құжаттар және пайдалану стандарттарымен таныстыру. • Өндіріс, қойма немесе құрылыс алаңы жағдайына сәйкес оңтайлы жабдықты таңдау қабілетін қалыптастыру. • Жүк өңдеу және логистикалық операциялардың тиімділігін талдау дағдыларын дамыту.
Оқыту нәтижесі: білу және түсіну
- Студент заманауи көтергіш-тасымалдау машиналарының классификациясын, олардың қолданылу салаларын және функционалдық мүмкіндіктерін біледі. Крандардың, тельферлердің, лебёдкалардың, жүк тиегіштердің, конвейерлердің, штабелёрлардың және басқа да жабдық түрлерінің конструктивтік ерекшеліктерін түсінеді. Жүктерді көтеруге, жылжытуға, бекітуге және орналастыруға арналған механизмдердің жұмыс принциптерін меңгереді. Көтергіш-тасымалдау жабдықтарының негізгі техникалық параметрлерін — жүк көтергіштік, жылдамдық, қуат, орнықтылық және өнімділік көрсеткіштерін түсінеді. Автоматтандыру және басқару жүйелерінің құрылымын, датчиктердің және атқарушы механизмдердің рөлін біледі. Көтергіш-тасымалдау машиналарын пайдалану кезінде қауіпсіздік талаптарын, нормативтік құжаттарды және стандарттаудың негізгі қағидаттарын түсінеді. Әр түрлі өндірістік жағдайларда жүк ағымдарын ұйымдастырудың теориялық негіздерін меңгереді.
Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану
- Студент көтергіш-тасымалдау машиналарының құрылысы мен жұмыс принциптері туралы алған білімін инженерлік-практикалық міндеттерді шешуде қолдана алады. Жабдықтың негізгі параметрлерін — жүк көтергіштік, қуат, момент, жылжу жылдамдығы, орнықтылық және өнімділікті — есептей алады. Өндірістік жағдайлар, жүк сипаттамалары және логистикалық талаптарға сәйкес келетін көтергіш-тасымалдау машинасының оңтайлы түрін таңдай алады. Жүк өңдеу схемаларын талдап, жүк көтеру, жылжыту және қоймалау үдерістерін тиімді ұйымдастыруға бағытталған оңтайландыру жұмыстарын жүргізе алады. Механизмдерге бастапқы диагностика, реттеу және техникалық қызмет көрсету жұмыстарын орындай алады. Көтергіш-тасымалдау жабдықтарымен жұмыс барысында қауіпсіздік талаптары мен нормативтік құжаттарды дұрыс қолдана алады. Машиналарды тиімді пайдалануды арттыру мақсатында заманауи цифрлық құралдарды, басқару және автоматтандыру жүйелерін қолдана алады. Жүк ағындарын ұйымдастыруға және логистикалық процестерді жақсартуға бағытталған практикалық міндеттерді шешуде алған білімін пайдалана алады.
Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру
- Студент көтергіш-тасымалдау машиналарының конструктивтік шешімдерін сыни тұрғыдан бағалап, ең тиімді жабдық нұсқасын негіздеп таңдай алады. Жүк көтеру, жылжыту және қоймалау үдерістерін талдап, проблемалық тұстарын анықтап, оларды техникалық тұрғыдан негізделген әдістермен оңтайландыра алады. Машиналардың техникалық параметрлері, жұмыс режимдері және пайдалану жағдайларының жабдықтың қауіпсіздігі мен сенімділігіне әсерін бағалай алады. Әртүрлі көтергіш-тасымалдау механизмдерін техникалық, экономикалық және пайдалану көрсеткіштері бойынша салыстырып, дәлелді инженерлік шешімдер қабылдай алады. Жабдықты пайдалану кезіндегі ықтимал тәуекелдерді анықтап, нормативтік талаптар мен стандарттарға сүйене отырып, оларды төмендетуге арналған ұсыныстар әзірлей алады. Техникалық құжаттаманы, стандарттарды, диагностика нәтижелерін және заманауи инженерлік тәсілдерді талдау негізінде қорытынды жасай алады. Кәсіби шешімдер қабылдауда жүк өңдеу, автоматтандыру және цифрландыру бағыттарындағы қазіргі заманғы тенденциялармен санаса алады.
Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер
- Студент көтергіш-тасымалдау машиналарының құрылысы, жұмыс принциптері және техникалық параметрлері жөніндегі ақпаратты ауызша және жазбаша түрде анық әрі сауатты жеткізе алады. Жүк көтеру және жылжыту механизмдерінің жұмыс ерекшеліктерін мамандарға да, техникалық білімі жоқ тұлғаларға да түсінікті тілмен түсіндіре алады, ақпарат мазмұнын аудитория деңгейіне қарай бейімдей алады. Инженерлермен, технологтармен, жабдық операторларымен және өндірістік үдерістің басқа қатысушыларымен тиімді түрде өзара әрекеттесе алады. Техникалық есептерді, есептеу жазбаларын, пайдалану сипаттамаларын, нұсқаулықтарды және презентацияларды құрылымды және техникалық тұрғыдан дұрыс дайындай алады. Көтергіш-тасымалдау жабдықтарын таңдау, модернизациялау және пайдалану бойынша ұсынылған инженерлік шешімдерді дәлелді түрде қорғай алады. Техникалық ақпарат алмасу және өндірістік міндеттерді талқылау үшін заманауи цифрлық коммуникация құралдарын (CAD жүйелері, инженерлік платформалар, онлайн-сервистер) тиімді қолдана алады.
Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі
- Студент жаңа көтергіш-тасымалдау жабдықтарын өз бетінше зерттеп, олардың конструктивтік ерекшеліктері мен жұмыс принциптерін талдай алады. Техникалық құжаттамаларды, стандарттарды, пайдалану нұсқаулықтарын және кәсіби ақпарат көздерін таба алады, оларды түсіндіре алады және сыни тұрғыдан бағалай алады. Өзінің жеке оқу траекториясын жоспарлап, оқу мақсаттарын қоя алады және сол мақсаттарға жетудің тиімді әдістерін таңдай алады. Көтергіш-тасымалдау машиналарына арналған заманауи цифрлық басқару жүйелеріне, автоматтандыру құралдарына және бағдарламалық қамтамасыз етуге тез бейімделе алады. Өзінің білім және дағды деңгейін объективті бағалап, бар кемшіліктерді анықтай алады және оларды қосымша оқыту арқылы өздігінен толықтыра алады. Жүк өңдеудің жаңа технологияларын, автоматтандыру жүйелерін, крандардың, тиегіштердің және конвейерлік жабдықтардың заманауи түрлерін меңгеруде бастамашылдық таныта алады. Көтергіш-тасымалдау машиналары саласындағы инженерлік құзыреттерін үздіксіз дамытуға және кәсіби өсуге қабілетті.
Оқыту әдістері
Интерактивті оқыту әдістері – пікірталас, кейс-стади, іскерлік ойындар, топтық жұмыс, жобалық оқыту. • Цифрлық білім беру технологиялары – LMS платформалары (Moodle, Platonus, Canvas), онлайн-тесттер, виртуалды зертханалар, мультимедиалық материалдар. • Қашықтықтан және аралас оқыту – онлайн дәрістер, вебинарлар, сандық ресурстар мен офлайн сабақтардың біріктірілуі. • «Төңкерілген сынып» технологиясы – теорияны үйде меңгеру, ал аудиторияда практикалық тапсырмалар орындау. • Ком petенттікке негізделген оқыту – студенттің кәсіби және әмбебап дағдыларын қалыптастыруға бағытталған тәсіл. • Адаптивті және инклюзивті технологиялар – білім алушының жеке ерекшеліктеріне қарай материалдарды бейімдеу. • Жасанды интеллектті қолдану – оқу аналитикасы, автоматты кері байланыс, жекелендірілген тапсырмалар. • Модульдік оқыту – оқу материалын модульдерге бөліп, жүйелі және реттелген түрде меңгеру.
Білім алушының білімін бағалау
Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.
| Кезең | Тапсырма түрі | Өлшем |
|---|---|---|
| 1 рейтинг | Әр студентке жеке беріледі | 0-100 |
| 2 рейтинг | Әр студентке жеке беріледі | 0-100 |
| Қорытынды бақылау | емтихан | 0-100 |
Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты
| Тапсырма түрі | 90-100 | 70-89 | 50-69 | 0-49 |
|---|---|---|---|---|
| Өте жақсы | Жақсы | Қанағаттанарлық | Қанағаттанарлықсыз | |
| Барлық тапсырмаларды орындау. | Теориялық білімді меңгерген, пән бойынша терминологияны және негізгі ұғымдарды біледі, лекциялық материалды жүйелі және түсінікті түрде баяндай алады, технологиялық процестерді және олардың құрамдас бөліктерін түсінеді, жеке тапсырмаларда қолдану үшін алған білімінің жалпы көлемін сараптай алады, практикалық жұмыстарды орындау кезінде логикалық және негізделген шешімдерді көрсетеді. | Теориялық білімді меңгерген, пән бойынша терминологияны және негізгі ұғымдарды біледі, дәріс материалын логикалық және түсінікті түрде баяндай алады, технологиялық процестерді және олардың құрамдас бөліктерін түсінеді, бірақ оқытушының көмегінің арқасында ғана жеке тапсырмаларда қолдану үшін алған білімін саралай алады және практикалық жұмыстарды орындау кезінде 70-89% логикалық және негізделген шешімдер көрсетеді. | 50% - дан астам теориялық білімге ие, пән бойынша терминологияны және негізгі ұғымдарды біледі, дәріс материалын логикалық және түсінікті түрде жеткізе алады, технологиялық процестерді және олардың негізгі құрамдас бөліктерін түсінеді, тек мұғалімнің көмегімен жеке тапсырмаларды орындау үшін алған білімдерінің көлемін қолдана алады және практикалық жұмыстарды орындау кезінде 50-69% логикалық және негізделген шешімдер көрсетеді. | 50% - дан аз теориялық білімге ие, пән бойынша терминологияны және негізгі ұғымдарды білмейді, дәріс материалын қисынды және түсінікті түрде жеткізе алмайды, технологиялық процестерді және олардың негізгі құрамдас бөліктерін түсінбейді, мұғалімнің қарқынды көмегінсіз жеке тапсырмаларды орындай алмайды және практикалық жұмыстардың 50% - дан азын көрсетеді. |
Бағалау нысаны
Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:
- Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
- Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.
Қорытынды бағаны есептеу формуласы:
| И= 0,6 | Р1+Р2 | +0,4Э |
| 2 |
мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;
Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.
Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:
Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:
| Әріптік жүйе бойынша бағалар | Балдардың сандық эквиваленті | Балдар (%-тік құрамы) | Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар |
|---|---|---|---|
| A | 4.0 | 95-100 | Өте жақсы |
| A- | 3.67 | 90-94 | |
| B+ | 3.33 | 85-89 | Жақсы |
| B | 3.0 | 80-84 | |
| B- | 2.67 | 75-79 | |
| C+ | 2.33 | 70-74 | |
| C | 2.0 | 65-69 | Қанағаттанарлық |
| C- | 1.67 | 60-64 | |
| D+ | 1.33 | 55-59 | |
| D | 1.0 | 50-54 | |
| FX | 0.5 | 25-49 | Қанағаттанарлықсыз |
| F | 0 | 0-24 |
Дәріс сабақтарының тақырыптары
- Көтергіш-тасымалдау машиналарына кіріспе: мақсаты, жіктелуі, қолдану салалары
- Жүкті көтеру және жылжыту механизмдерінің негіздері: арқан, тізбек, барабан, таль, лебёдка
- Құрылыс және жүк көтергіш крандар: түрлері, конструктивтік ерекшеліктері, жұмыс принциптері
- Автомобильдік, мұнаралық, көпірлі және порталды крандар: салыстырмалы талдау және қолдану аймақтары
- Тельферлер мен кран-балкалар: құрылысы, техникалық параметрлері, пайдалану ерекшеліктері
- Жүк тиегіштер және штабелёрлар: шынжыр табанды, фронтальды, телескопиялық – құрылымы және басқарылуы
- Конвейерлер және үздіксіз тасымалдау машиналары: ленталы, роликті, вибрациялық, шнекті транспортерлер
- Элеваторлар мен нориялар: жұмыс принципі, өнімділікті есептеу, қолдану салалары
- Гидравликалық және пневматикалық көтергіш құрылғылар: домкраттар, көтергіш платформалар
- Арнайы көтергіш машиналар: манипуляторлар, роботтандырылған жүк көтеру жүйелері
- Көтергіш-тасымалдау машиналарын басқару және автоматтандыру жүйелері: датчиктер, контроллерлер, қауіпсіздік
- Груз көтергіш машиналардың энергетикалық сипаттамалары: қуат, орнықтылық, пайдалы әсер коэффициенті
- Көтергіш-тасымалдау жабдықтарын техникалық қызмет көрсету, диагностика және жөндеу
- Қауіпсіздік нормалары мен стандарттары: ГОСТ, ISO, эксплуатациялық талаптар
- Көтергіш-тасымалдау техникасының заманауи даму тенденциялары: цифрландыру, роботтандыру, IoT, интеллектуалды жүйелер
Негізгі әдебиет
- Кудрявцев В.Н., Киселёв В.Е. Подъёмно-транспортные машины. — М.: Машиностроение, 2020. (Көтергіш және тасымалдау машиналарының құрылысы, классификациясы, есептеулері.) Мягкий А.И., Домбровский В.В. Грузоподъёмные машины. — СПб.: Питер, 2019. (Крандар, лебёдкалар, тельферлер мен жүк көтергіш механизмдер.) Сергеев И.А. Подъёмно-транспортное оборудование предприятий. — М.: Академия, 2018. (Өндірістік кәсіпорындарда қолданылатын тасымалдау жабдықтарының толық сипаттамасы.) Гринкевич В.М., Константинов В.И. Машины непрерывного транспорта. — М.: Интермет Инжиниринг, 2021. (Конвейерлер, элеваторлар, нориялар — құрылымы мен жұмыс принциптері.) Романов П.А., Федотов А.И. Краны: конструкция, эксплуатация, безопасность. — Екатеринбург, 2020. (Крандардың барлық түрлері, жүк көтергіш құрылымдар, қауіпсіздік талаптары.) Алексеев И.П. Основы теории подъёмных механизмов. — М.: Машиностроение, 2017. (Көтергіш механизмдердің теориялық негіздері, динамикасы және есептеу әдістері.) Кожевников С.А. Эксплуатация и техническое обслуживание подъёмно-транспортных машин. — М.: Форум, 2019. (Техникалық қызмет көрсету, диагностика, жөндеу және қауіпсіздік.) Справочник по подъёмно-транспортным машинам. Под ред. В.Г. Малышева. — М., 2022. (Жабдық параметрлері, стандарттар, техникалық нормалар.
Қосымша әдебиеттер
- Фролов И.Ф. Грузоподъёмные и транспортирующие машины. — М.: Высшая школа, 2020. (Көтергіш механизмдердің теориясы, құрылымы және инженерлік есептері.) Богданов В.Н. Машины и механизмы для перемещения грузов. — СПб.: Политех-Пресс, 2019. (Жүктерді жылжытуға арналған машиналардың түрлері мен тиімді шешімдері.) Новиков В.А. Современные системы промышленной логистики и грузопереработки. — М., 2021. (Логистика, қоймалау, автоматтандыру және жүк ағынын басқару.) Хабибуллин Р.Ш. Краны и подъемные механизмы: расчёт, эксплуатация, безопасность. — Казань, 2020. (Крандардың түрлі типтерін есептеу, пайдалану және қауіпсіздік нормалары.)
