Мал шаруашылығының технологиялық машиналары
Сипаттама: Пән жануарларды ұстау, азықтандыру, сауу және күту процестерін механикаландыруда қолданылатын жабдықтың дизайнын, жұмыс принциптерін және қолданылуын зерттеуге бағытталған. Пәннің мақсаты-өнімділікті арттыру және мал шаруашылығындағы еңбек жағдайларын жақсарту үшін машиналарды тиімді пайдалануға және оларға қызмет көрсетуге қабілетті мамандарды даярлау. Курс шеңберінде жабдықтарды таңдау, пайдалану және техникалық қызмет көрсетудің практикалық дағдылары, сондай-ақ мал шаруашылығы өндірістерін автоматтандыру және техникалық қамтамасыз ету саласындағы құзыреттер қалыптастырылады.
Кредиттер саны: 5
Пәннің еңбек сыйымдылығы:
| Жұмыс түрлері | сағат |
|---|---|
| Дәрістер | 15 |
| Практикалық жұмыстар | 30 |
| Зертханалық жұмыстар | |
| СӨЖО | 30 |
| СӨЖ | 75 |
| Қорытынды бақылау нысаны | емтихан |
| Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны | Емтихан |
Компонент: Таңдау бойынша компонент
Цикл: Кәсіптік пәндер
Мақсат
- Студенттерге мал шаруашылығында қолданылатын технологиялық машиналар мен жабдықтардың құрылымы, жұмыс істеу принциптері, пайдалану және техникалық қызмет көрсету бойынша теориялық білімдер мен практикалық дағдыларды қалыптастыру, сондай-ақ мал шаруашылығы процестерін тиімді, қауіпсіз және ресурс үнемдейтін деңгейде жүргізе алатын мамандарды даярлау.
Міндет
- Жануар шаруашылығында қолданылатын технологиялық машиналардың классификациясы мен мақсатын зерделеу – азық беру, суару, жануарларды күту, микроклиматты қамтамасыз ету, сауу және нәжісті шығару жабдықтары. Машиналар мен механизмдердің конструктивтік ерекшеліктерін қалыптастыру – негізгі тораптар мен агрегаттар, материалдар, жұмыс істеу қағидаттары және техникалық сипаттамалар. Жабдықты пайдалану және техникалық қызмет көрсету ережелерін меңгеру – бұзылудың алдын алу, жоспарлы қызмет көрсету, ақауларды диагностикалау. Заманауи автоматтандырылған және роботтандырылған жүйелерді зерделеу – сауу роботтары, автоматты азықтандыру жүйелері, сенсорлық құрылғылар Жабдықты есептеу және таңдау дағдыларын қалыптастыру – қуатты, өнімділікті, жүктемені және шаруашылықтың технологиялық талаптарына сәйкестігін анықтау.
Оқыту нәтижесі: білу және түсіну
- жануар шаруашылығының технологиялық машиналары мен жабдықтарының классификациясы, олардың мақсаты, қолданылу салалары және пайдалану ерекшеліктері; азық дайындауда, саууда, суаруда, жануарларды күтіп-бағуда, микроклиматты қамтамасыз етуде және нәжіс шығаруда қолданылатын негізгі машиналар мен механизмдердің құрылысы, жұмыс істеу қағидаттары және техникалық сипаттамалары; жануар шаруашылығындағы технологиялық процестер және осы процестерге арналған жабдықтарға қойылатын талаптар; фермалардағы өндірістік процестерді механикаландыру, автоматтандыру және роботтандырудың негізгі қағидаттары; жануар шаруашылығына арналған машиналар мен жабдықтардың дамуындағы заманауи үрдістер, соның ішінде цифрлық мониторинг жүйелері, IoT-датчиктері, автоматтандырылған роботтар және интеллектуалды фермалар; жабдықтың сенімділігін, ұзақ қызмет етуін және қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсатында оны пайдалану, техникалық қызмет көрсету және ақауларды диагностикалау ережелері.
Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану
- технологиялық машиналардың құрылысы мен жұмыс істеу қағидаттары бойынша білімді жануар шаруашылығының практикалық міндеттерін шешуде қолдану; шаруашылықтың нақты жағдайларын ескере отырып, жануарларды азықтандыруға, суаруға, саууға, күтуге, микроклиматты қамтамасыз етуге және нәжісті шығаруға арналған оңтайлы машиналар мен жабдықтарды таңдау және оны негіздеу; жабдықтың технологиялық талаптарға сәйкестігін қамтамасыз ету үшін оның параметрлерін (өнімділік, қуат, жүктеме, өткізу қабілеті) есептеу; жабдықты қауіпсіздік талаптарына, технологиялық регламенттерге және техникалық құжаттамаға сәйкес пайдалану; машиналар мен механизмдерге техникалық қызмет көрсету және ақауларды диагностикалау, істен шығу себептерін анықтау және оларды жою жолдарын ұсыну.
Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру
- жануар шаруашылықтарының әртүрлі жағдайларында технологиялық машиналар мен жабдықтарды қолданудың тиімділігін талдау; жабдықтың техникалық жағдайын бағалау және оның жұмысқа жарамдылығы, тозу дәрежесі, жөндеу немесе ауыстыру қажеттілігі туралы қорытынды жасау; әртүрлі жабдық түрлерін сыни тұрғыда бағалау, олардың артықшылықтары, кемшіліктері және қолдану салаларын салыстыру; диагностика, техникалық өлшемдер және өндірістік көрсеткіштер талдауы нәтижелері бойынша негізделген қорытындылар қалыптастыру; жабдықты пайдалану кезінде туындауы мүмкін тәуекелдерді анықтау және оларды азайту жолдарын ұсыну; машиналардың өнімділігі, пайдалану шығындары, техникалық қызмет көрсету және жөндеу шығындарын ескере отырып, олардың экономикалық орындылығын бағалау.
Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер
- технологиялық машиналардың құрылысы, жұмыс істеу қағидаттары және пайдалану ерекшеліктері туралы техникалық ақпаратты ауызша және жазбаша түрде анық әрі кәсіби түрде жеткізу; техникалық өлшеулердің, диагностика мен талдаудың нәтижелерін кестелер, сызбалар, графиктер, жұмыс есептері және презентациялар арқылы ұсыну; жабдықтың жұмыс ерекшеліктерін мамандарға және маман еместерге техникалық ақпараттың күрделілік деңгейін бейімдей отырып түсіндіру; инженерлермен, зоотехниктермен, ветеринарлармен, жабдық операторларымен және шаруашылық басшыларымен кәсіби коммуникация жүргізу; механиктермен, технологтармен, IT-мамандарымен және ферма персоналымен тиімді өзара әрекеттесіп, пәнаралық командаларда жұмыс істеу; жабдықты таңдау, пайдалану, модернизациялау немесе жөндеу бойынша техникалық шешімдерді дәлелді түрде негіздеу; техникалық құжаттаманы, есептерді, тексеру актілерін, нұсқаулықтар мен машиналарды пайдалану жөніндегі ұсынымдарды дайындау.
Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі
- техникалық әдебиеттерді, паспорттарды, нұсқаулықтарды және жұмыс регламенттерін пайдалана отырып, технологиялық машиналар мен жабдықтардың жаңа түрлерін өздігінен меңгеру; жануар шаруашылығын механикаландыру, автоматтандыру және роботтандыру бойынша заманауи шешімдерге қатысты өз білімін талдау және жаңартып отыру; техникалық ақпарат көздерін сыни тұрғыдан бағалау, олардың ішінен ең өзекті, сенімді және кәсіби маңызды деректерді анықтау; өзіндік білім алу, тренингтерге, мастер-класстарға және оқу тәжірибелеріне қатысуды қамтитын жеке білім алу траекториясын жоспарлау; жаңа технологиялық жүйелерге, цифрлық құралдарға, IoT-датчиктеріне және жануар шаруашылығына арналған бағдарламалық қамтамасыз етуге жедел бейімделу; бейне-дәрістер, симуляторлар, виртуалды тренажёрлар, электрондық нұсқаулықтар сияқты заманауи оқу ресурстарын пайдалану; өз біліміндегі олқылықтарды бағалау, оларды жою стратегиясын қалыптастыру және жеке прогресті бақылау;
Оқыту әдістері
Қазіргі заманғы білім беру технологиялары – бұл оқу сапасын арттыруға, студенттердің құзыреттіліктерін дамытуға және интерактивті, икемді әрі қолжетімді білім беру ортасын қалыптастыруға бағытталған әдістер, тәсілдер мен құралдардың жиынтығы. Бұл технологиялар білім алушылардың оқу процесіне белсенді қатысуын қамтамасыз етеді, материалды терең меңгеруге ықпал етеді және өзіндік жұмыстың мүмкіндіктерін кеңейтеді. Қазіргі заманғы білім беру технологияларына мыналар жатады: интерактивті оқыту әдістері (пікірталастар, кейс-талдау, жобалық жұмыс); цифрлық білім беру ресурстары (онлайн-платформалар, электрондық оқулықтар, мультимедиа); виртуалды және толықтырылған оқыту ортасы (VR/AR, симуляторлар, виртуалды зертханалар); геймификация — оқу процесінде ойын элементтерін қолдану; адаптивті білім беру технологиялары, яғни студенттердің жеке ерекшеліктерін ескеретін тәсілдер; мобильді оқыту, смартфондар мен планшеттерді пайдалану негізінде ұйымдастырылатын оқу форматы; ынтымақтастықта оқыту (бірлескен жобалар, топтық тапсырмалар); blended learning — онлайн және офлайн форматтарды біріктіретін аралас оқыту.
Білім алушының білімін бағалау
Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.
| Кезең | Тапсырма түрі | Өлшем |
|---|---|---|
| 2 рейтинг | Дәріс 1 Тәжірибелік жұмыс 1 | 0-100 |
| Дәріс 2 Тәжірибелік жұмыс 2 | ||
| Дәріс 3 Тәжірибелік жұмыс 3 | ||
| Дәріс 4 Тәжірибелік жұмыс 4 | ||
| Дәріс 5 Тәжірибелік жұмыс 5 | ||
| Дәріс 6 Тәжірибелік жұмыс 6 | ||
| Дәріс 7 Тәжірибелік жұмыс 7 | ||
| Дәріс 8 Тәжірибелік жұмыс 8 | ||
| Дәріс 9 Тәжірибелік жұмыс 9 | ||
| Дәріс 10 Тәжірибелік жұмыс 10 | ||
| Дәріс 11 Тәжірибелік жұмыс 11 | ||
| Дәріс 12 Тәжірибелік жұмыс 12 | ||
| Дәріс 13 Тәжірибелік жұмыс 13 | ||
| Дәріс 14 Тәжірибелік жұмыс 14 | ||
| Курстық жұмысы/жобасы оқу жоспарына енгізілген студенттер топтары үшін курстық жұмысты қорғау. | ||
| Қорытынды бақылау | емтихан | 0-100 |
Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты
| Тапсырма түрі | 90-100 | 70-89 | 50-69 | 0-49 |
|---|---|---|---|---|
| Өте жақсы | Жақсы | Қанағаттанарлық | Қанағаттанарлықсыз | |
| Барлық тапсырмаларды орындау. | Барлық материалды терең білу; теория мен машиналық оқыту жүйесіндегі стандартты емес есептерді дербес шешу; практикалық тапсырмаларда қатесіз есептеулер, сонымен қатар курстық жұмыста есептеулер мен жобалау; дәлелді қорғау (уақытында берілген). | Негізгі материалды нақты білу; типтік TMM және DM есептерін сәтті аяқтау; барлық тапсырмалар мен курстық жұмыстар жоғары деңгейде орындалды және шағын түсініктемелермен қорғалды. | Түсіну үшін қажетті материал туралы негізгі білім. Ең аз талап етілетін есептеу мәселелері шешілді. Курстық жұмыс және/немесе практикалық тапсырмалар негізгі бөлімдерден тұрады және барлық ескертулер қарастырылғаннан кейін аяқталады. | Негізгі бөлімдерді түсінбеу. Стандартты есептерді шеше алмау және/немесе курстық жұмысты орындамау. |
Бағалау нысаны
Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:
- Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
- Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.
Қорытынды бағаны есептеу формуласы:
| И= 0,6 | Р1+Р2 | +0,4Э |
| 2 |
мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;
Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.
Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:
Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:
| Әріптік жүйе бойынша бағалар | Балдардың сандық эквиваленті | Балдар (%-тік құрамы) | Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар |
|---|---|---|---|
| A | 4.0 | 95-100 | Өте жақсы |
| A- | 3.67 | 90-94 | |
| B+ | 3.33 | 85-89 | Жақсы |
| B | 3.0 | 80-84 | |
| B- | 2.67 | 75-79 | |
| C+ | 2.33 | 70-74 | |
| C | 2.0 | 65-69 | Қанағаттанарлық |
| C- | 1.67 | 60-64 | |
| D+ | 1.33 | 55-59 | |
| D | 1.0 | 50-54 | |
| FX | 0.5 | 25-49 | Қанағаттанарлықсыз |
| F | 0 | 0-24 |
Дәріс сабақтарының тақырыптары
- Жануар шаруашылығындағы технологиялық процестерге кіріспе және механикаландырудың рөлі
- Жануар шаруашылығының технологиялық машиналары мен жабдықтарының классификациясы
- Технологиялық машиналардың материалдары, конструкциялары және жұмыс істеу қағидаттары
- Азық дайындау және таратуға арналған машиналар мен жабдықтар
- Жануарларды автоматты суаруға арналған технологиялар және жабдықтар
- Жануарларды күтуге және олардың жайлылығын қамтамасыз етуге арналған жабдықтар
- Микроклиматты қамтамасыз ету жүйелері: желдету, жылыту, салқындату, датчиктер
- Саууға арналған машиналар мен жабдықтар: сауу аппараттары, қондырғылар және сауу роботтары
- Нәжісті шығаруға және өңдеуге арналған жабдықтар: транспортерлер, скреперлер, сепараторлар
- Жануар шаруашылығындағы өндірістік процестерді автоматтандыру
- Фермаларды роботтандыру: заманауи шешімдер және даму перспективалары
- Сенсорлық жүйелер және жануарларды мониторингілеу (IoT технологиялары)
- Жануар шаруашылығы машиналарына техникалық қызмет көрсету, диагностика және жөндеу
- Жабдықтардың энергоэффективтілігі және қолданудың экономикалық бағасы
- Технологиялық машиналардың даму тенденциялары және интеллектуалды фермалар (Smart Farm)
Негізгі әдебиет
- Гуревич И. М., Соколов В. М. Машины и оборудование для животноводства. — М.: Колос, 2020. Баранов В. Г., Гавриш В. А. Технологическое оборудование животноводческих ферм. — М.: Инфра-М, 2019. Сивухин А. М., Нестеров А. И. Механизация и автоматизация животноводства. — М.: Лань, 2021. Liu D., Zhao X. Livestock Machinery and Automation. — Springer, 2018. Banhazi T., Black J., Bartussek H. Engineering for Animal Agriculture. — Elsevier, 2019.
Қосымша әдебиеттер
- Сидоренко В. П., Маркелов А. Н. Оборудование ферм и комплексов животноводства. — М.: Агропромиздат, 2021. Peugeot L., Verdonk E. Modern Dairy Farm Equipment and Automation. — CRC Press, 2020. Машины и оборудование для животноводства: учебное пособие / Под ред. Т. П. Морозова. — СПб.: Профи, 2022. Saha H., Dutta P. IoT and Robotics in Animal Farming. — Springer, 2021. (цифровизация, датчики, автоматизация) Olsen J., Jorgensen H. Smart Farming Technologies in Livestock Production. — Academic Press, 2023. Степаненко А. А. Автоматизация технологических процессов в животноводстве. — Минск: Новое знание, 2018. FAO Report Livestock Production Systems and Machinery Development. — FAO, 2020.
