Қазақ (орыс) тілі

Сипаттама: Курс көлемінде студенттер қазақ тілінің грамматикасын толық меңгеріп, тілдік дағдыларды байытады. Мамандық бойынша лексикалық және терминологиялық минимумды меңгеру. Жеке шағын стильдерге тән коммуникативтік құралдарды дамыту; оқу және тыңдау дағдысы мен іскерлігін дамыту, түрлі ғылыми мәтіндерді, сөзжасам үлгілерін жасауға баулу.

Кредиттер саны: 10

Пререквизиты:

• Қазақ (орыс) тілі
• Қазақ (орыс) тілі. Мектеп курсы

Пәннің еңбек сыйымдылығы:

Компонент: Міндетті компонент

Цикл: Жалпы білімдік пәндер

Мақсат

• Қазақстан Республикасы жоғары және (немесе) жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру ұйымдарында (бұдан әрі – ЖЖОКБҰ) тілдерді оқытудың халықаралық стандартына сай қазақ тілі пәнін оқыту, қазақ тілінің мемлекеттік тіл ретінде маңыздылығы мен құндылығын арттыру, болашақ маман иесінің қазақ тілін қоғамдық өмірдің ғылыми, әлеуметтік-мәдени, саяси салаларында қарым-қатынас құралы ретінде қолдана алу құзіреттілігін қалыптастыру.

Міндет

• 1) студенттің қазақ тілі бойынша қалыптасқан тілдік дағдыларын дамыту, әрі қарай жетілдіру;
• 2) қазақ тілінің әртүрлі функционалдық стильдердегі стилистикалық мүмкіндіктерінің алуан түрлілігін, әртүрлі коммуникативтік жағдайларда тиімді қарым-қатынас жасау тәсілдерін ашу;
• 3) морфология, синтаксис, сөз қолдану деңгейінде қазақ тілінің нормалары туралы жалпы түсінік беру, қазіргі сөйлеу жағдайының өзіндік ерекшелігін көрсету;
• 4) студенттердің белсенді сөздік қорын кеңейту, және қолдану белсенділігін арттыру, қазақ лексикасының, фразеологиясының байлығын көрсету, тіл мен мәдениеттің өзара іс-қимылын көрсететін түрлі сөздіктер мен анықтамалықтармен таныстыру;
• 5) тілдік құбылыстар мен фактілерді олардың әртүрлі түсіндірмелерін ескере отырып тану, талдау, салыстыру, жіктеу қабілетін дамыту; қажет болған жағдайда тілдік құбылыстарға түсініктеме беру; тілдік құбылыстар мен фактілерді нормативтілік, қарым-қатынас саласы мен жағдайына сәйкестік тұрғысынан бағалау;
• 6) алған білімдері мен дағдыларын өзінің сөйлеу практикасында, оның ішінде кәсіби бағдарланған қарым-қатынас саласында қолдануға үйрету; қарым-қатынастың әртүрлі салалары мен жағдайларында тілдің нормативтік және мақсатқа сай қолданылуын жетілдіру.

Оқыту нәтижесі: білу және түсіну

• әртүрлі жанрдағы мәтін түрлерін оқып, түсініп, негізгі және көмекші ақпараттарды ажыратуға, мәтіндердегі мағыналық бөліктерді талдап, саралауға, негізгі ойды тұжырымдауға, тұтас мәтіннің және оның жеке құрылымдық элементтерінің қорытынды бөлімдерін сипаттауға;

Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану

• қолданыста жиі кездесетін грамматика бірліктерін қолданып, тұрмыстық, оқу, әлеуметтік, мәдени, кәсіби салаларда әртүрлі сөйлеу жағдаяттарына еркін араласып, сұхбатқа қатысып, қолдауға, қажетті ақпараттарды сұрап алуға;

Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру

• тілдің, мәдениеттің, қарым-қатынас саласы ерекшеліктеріне сәйкес жеке тұлғалық, әлеуметтік және кәсіби қарым-қатынас жағдайларында құзыреттілік танытуға; пікірталастарда мәдени, әлеуметтік маңызы бар мәселелерді талқылауға, өз көзқарасын білдіруге, оны дәлелді түрде қорғауға, әңгімелесушілердің пікірін сыни бағалауға

Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер

• қарым-қатынас жағдайына сәйкес ақпарат сұрауға және хабарлауға, қатысушылардың іс-әрекеттеріне баға беруге, таным мен қарым-қатынас жағдайында әңгімелескен адамға әсер ету құралы ретінде ақпаратты пайдалануға

Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі

• қазақ тілінде әртүрлі мақсаттағы хат-хабарлар жазуға, мақала, аннотация, тезис жазуға, өз қызығушылығына қарай мақала түрлерін, эссе түрлерін жазуға үйренеді;

Оқыту әдістері

1. Проблемалық оқыту: студенттердің өзіндік белсенді іс әрекеттерін олардың рұқсаты бойынша ұйымдастыру және проблемық жағдай жасау, нәтижесінде ойлау қабілеті дамиды, білімді меңгеру, дағдылану, икемділік шығармашылық түрде өтеді; 2. Зерттеу әдістері: зерттелетін мәселеге терең бойлау және оны шешу жолдарын іздестіру арқылы білімді өздігінен меңгеру; 3. Ойын әдістері технологиясы (рөлдік, іскерлік және оқу ойындарының басқа түрлері): танымдық белсенділікті дамыту, практикалық іс-әрекетте қажетті белгілі бір дағдыларды қалыптастыру.

Білім алушының білімін бағалау

Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.

Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты

Бағалау нысаны

Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:

• Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
• Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.

Қорытынды бағаны есептеу формуласы:

 

мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;

Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.

Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:

Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:

Практикалық сабақтардың тақырыптары

• Әулет дәстүрі Тақырыпқа сәйкес мәтінді тыңдап, өз пікірлерін қосу
• Өзара түсіністік пен сыйластық Берілген тақырып бойыша өз пікірін білдіру, аргумент құру әдістерінің түрлерін қолдану
• Неке дегеніміз не? Мәтінді оқып, негізгі айғақтар мен қосымша детальдарды анықтау
• Адамгершілік әліппесі Әңгіменің қарапайым түрін жазу, оқиғаның желісін ретімен баяндау
• Ұрпақ арасындағы қайшылық Мәтінді тыңдап, интерпретация жасау
• Мамандықты дұрыс таңдадыңыз ба? Тақырып бойынша дискуссивті эссе жазу
• Еңбек өнімділігі: сапа мен көлем Мәтінді оқып, негізгі айғақтар мен детальдарды анықтау
• Табысты болғыңыз келе ме? Мәтінді оқып, идеяны анықтау
• Отбасы бюджеті Мәтінді толық түсіну, жаңа сөздерді анықтау, мәтінге сай ақпараттарды нақтылау
• Бос уақытты өткізу мәдениеті Ұсынылған тұжырым бойыша өз пікірін білдіру, аргумент құру әдістерін қолдану
• Қазақстандық саяхатшыларды білесіз бе? Ақпараттың шынайылығын нақтылау
• Қазақстандықтар қайда демалады? Мәселені шешу жолдарын ұсыну, пікір алмасу
• Жаңалықтарды қайдан білесіз? Өз пікірін дәлелді беру, пікір алмасу
• Мәдени жаңалықтар Белгілі бір жаңалыққа байланысты өз көзқарасын жазу
• Экономика және өндіріс жаңалықтары Естіген жаңалықтарға түсіндірме ( комментарий) жазу

Негізгі әдебиет

• 1. Жаксылыкова Б.С. Қазақ тілі (В1 деңгейі). Оқу құралы (техникалық жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған) – Өскемен: ШҚТУ, 2023. 112б 2. Балабеков А.К., Бозбаева-Хунг А.Т., Досмамбетова Г.Қ., Салыхова Б.О., Қазақ тілі: орта деңгейге арналған оқулық. Ұлттық тестілеу орталығы. – Астана: 2017 3. Күзекова З.С., Байтелиева Ж.Д. Қазақ тілі: оқулық. – Астана, 2016. 4. Жекеева К.О. Қазақ тілі (В-1 деңгейі). Оқу құралы (техникалық жоғары оқу орындарының студенттеріне арналған) – Алматы: АЭжБУ, 2020. 85-б 5. Ерназарова З.Ш., Тілешов Е.Е. және т.б. Қазақ тілі: үш деңгейлік оқу құралы/ – Астана: Арман-Медиа, 2013.

Қосымша әдебиеттер

• 1. Қазақ тілі және ұлттық құндылықтар. Кешенді оқу құралы. 1-4 кітап. – Алматы: Еверо, 2018. 2. Бизақов С. Синонимдер сөздігі – Алматы: «Арыс» баспасы, 2015.- 640 б. 3. Орфографиялық сөздік / Алтыншы басылым. Құраст.: Н.Уәли, Қ.Күдеринова, А.Фазылжанова, Ж.Исаева, Н.Әміржанова, А.Әмірбекова.- Алматы: «Дәуір» баспасы, 2013.- 720 б. 4. Қалиев. Қазақ тілінің түсіндірме сөздігі. Алматы, 2014. - 728 5. Қазақстан Республикасының Ұлттық стандарты. Қазақ тілін меңгерудің коммуникативтік тілдік құзыреттіліктері. Орта деңгей. Жалпы меңгеру. ҚР СТ 1925-2015 – Астана, 2015 6. 6.Кеңесбаев І. Фразеологиялық сөздік – Алматы: «Арыс» баспасы, 2007.- 800 б. 7. Онлайн ресурстар: kaz-tili.kz, www.sozdik.kz, www. soylem.kz, tilalemi.kz. emle.kz. terminkom.kz. atau.kz