Бейорганикалық химия 1

Сипаттама: Бұл пәнді оқу студенттерге табиғат пен өнеркәсіпте болып жатқан химиялық процестерді игеруге, сондай-ақ химия мен онымен байланысты салалардағы күрделі ғылыми және практикалық мәселелерді шешуге көмектеседі. Бұл қарапайым және күрделі бейорганикалық заттардың кристалдық және молекулалық құрылымы туралы білімді қалыптастыруға ықпал етеді, сонымен қатар бейорганикалық заттармен тәжірибе жасау дағдыларын дамытады.

Кредиттер саны: 6

Пререквизиты:

• Химия. Мектеп курсы

Пәннің еңбек сыйымдылығы:

Жұмыс түрлері	сағат
Дәрістер	30
Практикалық жұмыстар
Зертханалық жұмыстар	30
СӨЖО	30
СӨЖ	90
Қорытынды бақылау нысаны	емтихан
Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны	Жазбаша емтихан

Компонент: ЖОО компоненті

Цикл: Базалық пәндер

Мақсат

• Химияның іргелі мәселелері бойынша білім қалыптастыру және оларды кәсіби қызметте қолдану дағдыларын дамыту. Курстың өзектілігі: Бейорганикалық химия — іргелі жаратылыстану ғылымдарының бірі болып табылады және ғылыми-техникалық прогресте маңызды рөл атқарады. Ол материяның құрылымының белгілі бір деңгейін — атомдық-молекулалық деңгейін сипаттайды. Атомдық-молекулалық деңгейдегі үдерістер мен мәселелерді түсіну кез келген инженер мамандығы үшін қажет, өйткені ол міндетті түрде әртүрлі заттармен, материалдармен және химиялық реакциялармен жұмыс істейді. Кез келген іргелі ғылым сияқты, бейорганикалық химия да (бұл жағдайда — химиялық) арнайы тапсырмаларды шешу тәсілдерімен қамтамасыз етеді.

Міндет

• Студенттер бейорганикалық химияның теориялық негіздерін, оның ішінде атом құрылысы, химиялық байланыс, реакциялар энергетикасы мен кинетикасын түсінуі керек. Оқыту бейорганикалық қосылыстардың негізгі кластарына – су, қышқылдар, сілтілер, тұздар, оксидтер және басқа да заттардың құрамы, құрылысы, қасиеттері мен таралу заңдылықтарын оқып-үйренуге бағытталған. Пән бейорганикалық химияның практикалық маңыздылығы, оның басқа ғылыми салалармен байланысы және оны өнеркәсіпте, техникада және өндірісте қолдану мүмкіндіктері туралы түсінік қалыптастырады.

Оқыту нәтижесі: білу және түсіну

• Химиялық элементтердің периодтық жүйедегі орны, атом құрылысы, валенттілік, тотығу дәрежесі ұғымдарын түсінеді. Негізгі химиялық заңдарды (сақталу заңы, тұрақты құрам заңы, Авогадро заңы, т.б.) біледі. Бейметалдар, металдар және олардың қосылыстарының қасиеттерін ажыратады. Ерітінділердің, қышқылдар мен негіздердің, тұздардың қасиеттерін түсіндіреді. Тотығу-тотықсыздану реакцияларының мәнін түсінеді. Заттардың формулаларын құрастыра алады, химиялық теңдеулерді жазады және теңестіреді. Реакция теңдеулері бойынша есептер шығарады (мольдік, массалық, көлемдік қатынастар). Зертханалық құрал-жабдықтармен жұмыс істеу дағдыларын меңгереді. Қарапайым тәжірибелер жүргізіп, бақылау жасайды және қорытынды шығарады.

Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану

• Химиялық білімді күнделікті өмірде, техникада және экологияда қолдана алады. Қауіпсіздік ережелерін сақтап, тәжірибелік жұмыс барысында жауапкершілік танытады.Логикалық ойлау, талдау, салыстыру, дәлелдеу қабілеттерін дамытады.

Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру

• Салыстыру арқылы пайымдау. Себеп–салдар байланысын орнату. Дәлелдеу. Қортынды жасау. Бағалау.

Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер

• Ғылыми тілде сөйлеу және жазу. Химиялық терминдер мен символдарды дұрыс қолдану. Реакция теңдеулерін ауызша сипаттау . Лабораториялық есептерді жазбаша рәсімдеу. Топтық және жұптық жұмыс. Химиялық тәжірибелерді бірлесіп орындау. Топ ішінде рөлдерді бөлісу (бақылаушы, орындаушы, жазушы, баяндамашы). Басқалардың пікірін тыңдау және өз ойымен бөлісу. Пікірталас жүргізу. Экологиялық мәселелерді (қышқыл жаңбыр, атмосфералық ластану) талқылау. Химиялық жаңалықтардың қоғамға әсерін бағалау. Ақпаратты түсіндіру және қорғау. Жобалық жұмыстар нәтижесін сынып алдында таныстыру. Химиялық құбылыстарды қарапайым тілмен түсіндіре білу . Инфографика, сызба, кесте арқылы ақпаратты жеткізу.

Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі

• Оқу әдебиеттерінен, интернеттен химиялық ақпаратты іздей алады. Кесте, диаграмма, периодтық жүйе сияқты ақпарат көздерін дұрыс қолданады. Әртүрлі дереккөздерді салыстырып, сенімді ақпаратты таңдайды. Жаңа тақырыпты оқып, негізгі ойды ажыратады. Формулалар мен реакцияларды есте сақтаудың тиімді әдістерін қолданады. Тапсырмаларды орындауда уақытты дұрыс жоспарлайды. Қиындықтарды жеңу үшін қосымша дереккөздерге жүгінеді. Қателерін талдап, келесіде дұрыстауға ұмтылады. Өмір бойы оқуға дайындық қабілетін дамытады.

Оқыту әдістері

Ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

Саралап оқыту технологиясы Оқушылардың жеке ерекшеліктеріне сай тапсырма беру. Қабілеті жоғары оқушыға күрделі есеп, ал көбірек қолдау қажет ететін оқушыға жеңілдетілген тапсырма беру.

Білім алушының білімін бағалау

Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.

Кезең	Тапсырма түрі	Өлшем
1  рейтинг	Зертханалық жұмысты қорғау	0-100
	Жеке тапсырмаларды орындау, есеп шығару
2  рейтинг	Коллоквиум	0-100
Қорытынды бақылау	емтихан	0-100

Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты

Тапсырма түрі	90-100	70-89	50-69	0-49
	Өте жақсы	Жақсы	Қанағаттанарлық	Қанағаттанарлықсыз
Тестілеу. Ауызша сауалнама. Жазбаша жұмыстар. Зертханалық жұмыстарды қорғау. Ағымдық, аралық және қорытынды бақылау. Коллоквиум тапсыру.	Сандық баламасы 4,0 және пайызы 95-100% болатын баға. Бұл бағалау егер студент оқу материалын шығармашылықпен түсінсе және өз бетінше іс жүзінде қолдана білсе, құбылыстар мен процестердің мәнін тереңірек түсіну үшін қосымша дереккөздерді пайдаланса, материалдың когнитивтік құрылымын көре алса, жетіспейтін элементтерді анықтаса қойылады. құрылымы және оларды қосу. Тапсырмаларды орындау кезіндегі дербестік пен шығармашылықтың жоғары деңгейі. Проблемалық аймақтар мен қауіпті аймақтарды анықтау. Алған білімдерін проблемалық жағдаяттарды шешуге шығармашылықпен пайдалану. Баға А-, цифрлық баламасы 3,67 және пайыздық көрсеткіші 90-94%. Бұл бағалау студент оқу материалын шығармашылық тұрғыдан түсінуді және өз бетінше практикалық қолдануды, құбылыстар мен процестердің мәнін тереңірек түсіну үшін қосымша дереккөздерді пайдалануды, материалдың когнитивтік құрылымын көруді, жетіспейтін элементтерді анықтауды көрсеткен жағдайда қойылады. құрылымы және оларды толықтыру. Проблемалық аймақтар мен қауіпті аймақтарды анықтау. Алған білімдерін проблемалық жағдаяттарды шешуге шығармашылықпен пайдалану. Іс-әрекетті өзін-өзі бағалау, жұмыстағы қателерді және олардың пайда болу себептерін талдау, оларды өз бетінше түзету және өз дағдыларын жетілдіру бойынша әрекеттерді жоспарлау.	«Жақсы» рейтинг мыналарға сәйкес келеді: A B+ рейтингі, оның сандық баламасы 3,33 және пайызы 85-89%. Бұл бағалау, егер студент оқу материалын меңгергенін және оны практикалық қолдануды көрсеткен жағдайда қойылады. Жаңасын жасау үшін элементтердің тәуелсіз комбинациясы. Әртүрлі жағдайларда күрделілік дәрежесі әртүрлі оқу материалын еркін меңгеру. Тапсырмаларды орындаудағы дербестік пен шығармашылықтың жеткілікті деңгейі. Әрекетте болмашы қателіктерге жол беру және оларды мұғалімнің ұсынысы бойынша түзету мүмкіндігі. В дәрежесі, цифрлық баламасы 3,0 және пайызы 80-84%. Бұл баға студент оқу материалын меңгеруде және оны стандартты және стандартты емес жағдайларда практикалық қолдануда шеберлік пен еркіндік танытқан жағдайда қойылады. Қолданыстағы деректерді одан әрі қолдану мақсатында салыстырады және ажыратады. Тапсырмаларды орындаудағы дербестік пен шығармашылықтың жеткілікті деңгейі. Іс-әрекеттегі болмашы қателерге жол беру және оларды мұғалімнің басшылығымен түзету мүмкіндігі. Сандық баламасы 2,67 және пайызы 75-79% болатын B- бағасы. Бұл бағалау студент бағдарламалық материалды меңгергендігін, оны практикада қолдануын, стандартты және стандартты емес жағдайларда алған дағдыларын көрсеткен жағдайда қойылады. Тапсырмаларды орындау кезінде табиғи мотивацияның болуы. Топтағы тапсырмаларды орындауға белсенді қатысу. Қателер мен қателер жіберу, мұғалімнің ұсынысы бойынша түзету; С+ дәрежесі, сандық баламасы 2,33 және пайызы 70-74%. Бұл бағалау студенттің бағдарламалық материалды меңгергендігін, оны практикада қолдануын және стандартты, кейде стандартты емес жағдайларда алған дағдыларын көрсеткен жағдайда қойылады. Тапсырмаларды орындау кезінде табиғи мотивацияның болуы. Топтағы тапсырмаларды орындауға белсенді қатысу. Қателерді және болмашы қателерді қабылдау, оларды оқытушының бақылауымен түзету.	Сандық баламасы 2,0 және пайызы 65-69% болатын С бағасы. Бұл бағалау студенттің бағдарламалық материалды меңгергендігін, оны практикада қолдануын және белгіленген үлгілер бойынша тапсырмаларды орындау қабілетін көрсеткен жағдайда қойылады. Тапсырмаларды өз бетінше орындауға, мысалдар келтіруге, жіктеуге, салыстыруға және т.б. Стандартты емес жағдайларда тапсырмаларды орындаудың қиындығы. Мұғалімнің бақылауымен қателер жіберу және оларды түзету. Сандық баламасы 1,67 және пайызы 60-64% болатын C- бағасы. Бұл баға студент оқу материалын түсінгенін және оны типтік жағдайларда механикалық қолдануды көрсеткен жағдайда қойылады. Тапсырмаларды өз бетінше орындау оның әрі қарайғы үдеріс үшін маңызын терең түсінбей, оның салдары іс-әрекеттердің толық еместігі мен сәйкессіздігі болып табылады, қателіктерге әкеледі. Стандартты емес жағдайларда тапсырмаларды орындаудың қиындығы. Мұғалімнің бақылауымен қателер жіберу және оларды түзету. D+ дәрежесі, цифрлық баламасы 1,33 және пайызы 55-59%. Бұл бағалау, егер оқушы репродуктивті деңгейде оқу материалын механикалық меңгерген болса қойылады. Тапсырмаларды оның кейінгі үдеріс үшін маңызын терең түсінбей орындау, оның салдары іс-әрекеттердің толық еместігі мен сәйкес келмеуі, қателіктерге әкеліп соғуы. Мұғалімнің жетекшілігімен іс-әрекетті реттеу. Стандартты емес жағдайларда тапсырмаларды орындаудың қиындығы; D дәрежесі, цифрлық баламасы 1,0 және пайызы 50-54%. Бұл бағалау, егер студент мұғалімнің жетекшілігімен репродуктивті деңгейде оқу материалын механикалық меңгерген болса қойылады. Терминдерді, ұғымдарды және фактілерді жаңғырту. Мұғалімнің көмегімен жұмысты немесе тапсырмаларды орындау алгоритмін қолдану. Стандартты және стандартты емес жағдайларда тапсырмаларды орындау кезінде қиындықтардың туындауы.	«Қанағаттанарлықсыз» баға сандық баламасы 0 және пайызы 0-49% болатын F бағасына сәйкес келеді. Бұл бағалау студент модуль бағдарламасының (пәннің) жартысынан көбін меңгере алмағанын көрсеткен жағдайда қойылады. Мұғалімнің қосымша және нақтылау сұрақтары оқушының жауабын түзетуге әкелмейді. Ағымдағы, аралық және қорытынды бақылау нысандарында қарастырылған жауаптарда іргелі қателер жіберілген

Бағалау нысаны

Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:

• Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
• Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.

Қорытынды бағаны есептеу формуласы:

И= 0,6	Р1+Р2	+0,4Э
	2

 

мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;

Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.

Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:

Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:

Әріптік жүйе бойынша бағалар	Балдардың сандық эквиваленті	Балдар (%-тік құрамы)	Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар
A	4.0	95-100	Өте жақсы
A-	3.67	90-94
B+	3.33	85-89	Жақсы
B	3.0	80-84
B-	2.67	75-79
C+	2.33	70-74
C	2.0	65-69	Қанағаттанарлық
C-	1.67	60-64
D+	1.33	55-59
D	1.0	50-54
FX	0.5	25-49	Қанағаттанарлықсыз
F	0	0-24

Дәріс сабақтарының тақырыптары

• Неорганикалық химияға кіріспе
• Химияның негізгі заңдары
• Міне қазақша аудармасы: **Атом құрылысы және Д
• Элементтердің периодтық қасиеттері
• Химиялық байланыс – Иондық, коваленттік (полюсті, полюссіз), металлдық байланыс, сутектік байланыс, кристалдық өріс теориясы
• Зат құрлысы, молекулалық және беймолекулалық кристалдар, аморфтық заттар
• Тотығу-тотықсыздану реакциялары
• Электролиттік диссоциация теориясы
• Кышқылдық-негіздік теориялар (Аррениус, Бренстед–Лоури, Льюис)
• Ерітінділер теориясы
• Химиялық кинетика және тепе-теңдік
• Химиялық термодинамика негіздері
• Комплексті қосылыстар теориясы
• Химиялық тоқ көздері

Негізгі әдебиет

• Дибров, И. А. Неорганическая химия : Учебник / И.А.Дибров. - СПб. : Лань, 2001. - 431 c. - ISBN 5-8114-0325-9 : 575 т
• Павлов, Н. Н. Неорганическая химия : Учеб. для технол. спец. вузов / Н. Н. Павлов. - М. : Высшая школа, 1986. - 336 с. : ил. - Б. ц. ГРНТИ 31 УДК 546/075.8/
• Chang Raymond, Goldsby Kenneth. Chemistry / 12th ed. - New York : Mc Graw Hill Educational, 2016. - 1136 p. - ISBN 978-1-259-25458
• Карапетьянц М.Х. Общая и неорганическая химия : Учеб. пособие для вузов / М.Х. Карапетьянц, С.И. Дракин. - М.: Химия, 2002. - 592 с.: ил. - (Для высш. шк.). - ISBN 5-7245-1130-4.
• Адамсон Б.И., Гончарук О.Н., Камышова В.К. и др. Задачи и упражнения по общей химии : учеб. пособие для втузов / А. П. Адамсон [и др.]; под ред. Н. В. Коровина. - 4-е изд., перераб. - М. : Высш. шк., 2008. - 255 с. : ил. - ISBN 978-5-06-004140-8.
• Батаева Е.В., Буданова А.А. Задачи и упражнения по общей химии : учеб. пособие для ун-тов / Е.В. Батаева, А.А. Буданова; под ред. С. Ф. Дунаева; Моск. гос. ун-т им. М. В. Ломоносова, хим. фак. - М. : Акад., 2010. – 160 с. -(Высш. проф. образование. Естеств. науки). – ISBN 978-5-7695-6897-8.

Қосымша әдебиеттер

• Ахметов, Н. С. Неорганическая химия / Н. С. Ахметов ; ред. Г. С. Воздвиженский. - 2-е изд. - Казань : [б. и.], 1965 - . Ч. 1 Ч.2. - 551 с. - Б. ц. ГРНТИ 31.17.15 УДК 540
• Ахметов, Н. С. Неорганическая химия / Н. С. Ахметов ; ред. Г. С. Воздвиженский. - Казань : [б. и.], 1966 - . Ч. 3. - 315 с. : табл. - Библиогр.: с. 303-313. - Б. ц. ГРНТИ 31.17.15 УДК 540
• Кудрявцев А.А. Составление химических уравнений: Учеб. пособие для втузов / А.А. Кудрявцев. - 6-е изд., перераб. и доп. - М. : Высш. шк., 1991. - 320 с : ил. – ISBN 5-06-000659-Х.
• Третьяков Ю.Д. Практикум по неорганической химии М: Издательский центр "Академия" 2004 г 384 с
• Тантыбаева Б.С. Бейорганикалық химия практикумы 1-бөлім ШҚУ "Берел" баспасы Өскемен 2024
• Тантыбаева Б.С. Бейорганикалық химия практикумы 2-бөлім ШҚУ "Берел" баспасы Өскемен 2024