Тау-кен машиналарының құрылымдық қауіпсіздігін қамтамасыз ету әдістері

Сипаттама: Пән тау-кен машиналары мен жабдықтарын пайдалану қауіпсіздігін қамтамасыз етудің негізгі әдістері мен принциптерін зерделеуді қамтиды және қауіпсіздік талаптарын ескере отырып, тау-кен машиналарын жобалау мен құрастырудың негізгі принциптері, сондай-ақ өндірістегі тәуекелдерді бағалау және басқару әдістері туралы сұрақтарды қамтиды. Пән, сонымен қатар, тау-кен инженериясындағы инновациялық технологиялар мен қауіпсіздікті қамтамасыз ету тәсілдерін зерттеуді қамтиды.

Кредиттер саны: 5

Пререквизиты:

• Тау-кен машиналарының құрылысы

Пәннің еңбек сыйымдылығы:

Жұмыс түрлері	сағат
Дәрістер	15
Практикалық жұмыстар	30
Зертханалық жұмыстар
СӨЖО	30
СӨЖ	75
Қорытынды бақылау нысаны	емтихан
Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны	жазбаша емтихан

Компонент: Таңдау бойынша компонент

Цикл: Кәсіптік пәндер

Мақсат

• тау-кен машиналарының конструктивтік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған қағидаттар, әдістер және инженерлік тәсілдер туралы білім қалыптастыру, сонымен қатар қауіпті факторларды талдау, сенімділікті арттыру, ақаулардың алдын алу және тау-кен өнеркәсібінде машиналарды қауіпсіз пайдалануға арналған техникалық шешімдер әзірлеу дағдыларын дамыту.

Міндет

• Тау-кен машиналарының конструктивтік қауіпсіздігіне қойылатын негізгі талаптар мен стандарттарды меңгеру. Тау-кен жабдықтарын жобалау және пайдалану кезінде туындайтын типтік қауіпті факторлар туралы білім қалыптастыру. Машиналардың істен шығуын талдау, тәуекелдерді бағалау, диагностика және болжау әдістерін меңгеру. Құрылымдардың сенімділігін, ұзақ мерзімділігін және тұрақтылығын арттыруға бағытталған инженерлік тәсілдерді оқып-үйрену. Қауіпсіз тораптар мен механизмдерді жобалау қағидаттарымен таныстыру. Қызметкерлер мен жабдық қауіпсіздігін қамтамасыз ететін конструктивтік шешімдерді таңдауға дағдыландыру. Апаттылықты азайтуға және қауіпсіздікті арттыруға бағытталған заманауи технологиялар мен әдістерді талдау. Қауіпсіздікті бағалау стандарттарын, нормаларын және әдістемелерін практикалық есептерде қолдану дағдыларын қалыптастыру. Тау-кен өндірісі жағдайында тәуекелдерді төмендетуге бағытталған инженерлік шешімдер қабылдау дағдыларын дамыту.

Оқыту нәтижесі: білу және түсіну

• Бережной В. И. «Теория механизмов и машин». Механизмдер мен машиналардың беріктігін және қауіпсіздігін есептеудің теориялық негіздері қамтылған. Пчелинцев В. Ф. «Охрана труда в горнодобывающей промышленности». Қауіпті факторларды анықтау және өндірістік қауіпсіздікті қамтамасыз ету шаралары көрсетілген.

Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану

• Студент конструктивтік қауіпсіздік принциптері бойынша алған теориялық білімді жобалау, сенімділікке баға беру және тау-кен машиналарын қауіпсіз пайдалану сияқты инженерлік міндеттерді шешуде қолдана білуі тиіс. Атап айтқанда, тәуекелдерді талдау, оңтайлы конструкциялық шешімдерді таңдау, тораптардың беріктігі мен ұзақмерзімділігін есептеу әдістерін пайдалану, сондай-ақ жабдықтың ақауларын диагностикалау және болжаудың заманауи тәсілдерін қолдана білуі қажет.

Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру

• Студент тау-кен машиналарының конструктивтік қауіпсіздігін қамтамасыз ету қағидаттары мен әдістерін меңгереді, жабдықты жобалау мен пайдалану кезінде туындайтын негізгі қауіпті факторларды түсінеді және машиналардың сенімділігі мен беріктігін арттыруға, сондай-ақ оларды тау-кен өндірісінде қауіпсіз пайдалануға бағытталған инженерлік тәсілдерді біледі.

Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер

• Студент алған білімін тау-кен машиналарының конструктивтік қауіпсіздігін талдауда қолдана алады, ақаулар қаупін төмендетуге, жабдықтың сенімділігі мен ұзақ мерзімділігін арттыруға бағытталған инженерлік шешімдер әзірлейді, сондай-ақ диагностика әдістерін, тәуекелді бағалау тәсілдерін және техникалық есептеулерді тау-кен машинажасау саласындағы практикалық міндеттерді шешуде тиімді қолданады.

Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі

• Студент тау-кен машиналарының конструктивтік қауіпсіздігіне қатысты инженерлік тұрғыдан негізделген пікірлер қалыптастыра алады, тәуекел факторларын сыни бағалайды, ең қауіпсіз және тиімді техникалық шешімдерді таңдайды, сондай-ақ жабдықты қауіпсіз әрі сенімді пайдалану үшін конструкцияны өзгерту, модернизациялау немесе жөндеу қажеттілігі туралы дәлелді қорытындылар жасай алады.

Оқыту әдістері

Қауіпсіздікті арттыру мақсатында конструкцияларды модернизациялау және қайта құру Сенімділікті арттыруға бағытталған инженерлік шешімдер.

Білім алушының білімін бағалау

Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.

Кезең	Тапсырма түрі	Өлшем
1  рейтинг	Әр студентке рейтинг үшін жеке тапсырма беріледі.	0-100
2  рейтинг	Әр студентке рейтинг үшін жеке тапсырма беріледі.	0-100
Қорытынды бақылау	емтихан	0-100

Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты

Тапсырма түрі	90-100	70-89	50-69	0-49
	Өте жақсы	Жақсы	Қанағаттанарлық	Қанағаттанарлықсыз
"ШҚТУ" КЕАҚ 029-III-2022 "Д. Серікбаев атындағы ШҚТУ" КЕАҚ Академиялық саясатының "Білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалау саясаты" 8-бөліміне сәйкес	Теориялық білімді меңгерген, пәнге қатысты терминология мен негізгі ұғымдарды біледі, дәріс материалын жүйелі әрі түсінікті түрде баяндау қабілетіне ие. Технологиялық үдерістер мен олардың құрамдас бөліктерін түсінеді, алынған білім көлемін жеке тапсырмаларда қолдану үшін талдай алады, практикалық жұмыстарды орындау барысында қисынды және негізделген шешімдер көрсетеді.	Теориялық білімді меңгерген, пәнге қатысты терминология мен негізгі ұғымдарды біледі, дәріс материалын жүйелі әрі түсінікті түрде баяндай алады, технологиялық үдерістер мен олардың құрамдас бөліктерін түсінеді. Алайда оқытушының көмегімен алынған білім көлемін жеке тапсырмаларда қолдану үшін талдайды және практикалық жұмыстарды орындау барысында 70–89% деңгейінде қисынды әрі негізделген шешімдер көрсетеді.	Теориялық білімнің 50%-дан астамын меңгерген, пән бойынша терминология мен негізгі ұғымдарды біледі, дәріс материалын жүйелі әрі түсінікті түрде баяндауға қабілетті, технологиялық үдерістер мен олардың негізгі құрамдас бөліктерін түсінеді. Алынған білім көлемін жеке тапсырмаларды орындауда тек оқытушының көмегімен қолдана алады және практикалық жұмыстарды орындау барысында 50–69% деңгейінде қисынды әрі негізделген шешімдер көрсетеді.	Теориялық білімнің 50%-дан аз бөлігін меңгерген, пән бойынша терминология мен негізгі ұғымдарды білмейді, дәріс материалын жүйелі әрі түсінікті түрде баяндау қабілеті жоқ, технологиялық үдерістер мен олардың негізгі құрамдас бөліктерін түсінбейді. Оқытушының қарқынды көмегінсіз жеке тапсырмаларды орындай алмайды және практикалық жұмыстарды орындауда 50%-дан төмен нәтиже көрсетеді.

Бағалау нысаны

Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:

• Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
• Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.

Қорытынды бағаны есептеу формуласы:

И= 0,6	Р1+Р2	+0,4Э
	2

 

мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;

Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.

Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:

Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:

Әріптік жүйе бойынша бағалар	Балдардың сандық эквиваленті	Балдар (%-тік құрамы)	Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар
A	4.0	95-100	Өте жақсы
A-	3.67	90-94
B+	3.33	85-89	Жақсы
B	3.0	80-84
B-	2.67	75-79
C+	2.33	70-74
C	2.0	65-69	Қанағаттанарлық
C-	1.67	60-64
D+	1.33	55-59
D	1.0	50-54
FX	0.5	25-49	Қанағаттанарлықсыз
F	0	0-24

Дәріс сабақтарының тақырыптары

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5
• 6
• 7
• 8
• 9
• 10
• 11
• 12
• 13
• 14
• 15

Негізгі әдебиет

• Лобанов В. Л., Жуков А. Ф. «Горные машины и оборудование». Классический учебник с разделами по конструкции, надёжности и безопасной работе машин. Патрушев В. И., Фролов Г. А. «Эксплуатация горных машин». Описывает методы обслуживания, диагностики и повышения безопасности машин. Ковалев А. П. «Машины и оборудование для подземных горных работ». Содержит сведения о безопасной конструкции и эксплуатационных рисках шахтной техники. Ляшенко В. А., Кузнецов В. И. «Горнотранспортные машины». Хорошо раскрывает вопросы надежности и безопасности транспортных машин. Хворостов В. Ф. «Надежность машин». Подробно рассматривает теорию надёжности, прогнозирование отказов и методы повышения конструктивной безопасности. Коберник В. И. «Диагностика и надежность машин». Практическое руководство по диагностике узлов и снижению риска отказов.

Қосымша әдебиеттер

• Студент тау-кен машиналарының конструктивтік қауіпсіздігіне қатысты мәселелерді талқылау кезінде инженерлік-техникалық персоналмен тиімді қарым-қатынас жасай алады, техникалық ақпаратты дұрыс жеткізе біледі, өз шешімдерін дәлелдеп түсіндіреді, инженерлік шешімдерді бірлесіп қабылдауға қатысады және тәуекелдерді талдау нәтижелерін, техникалық есептеулерді ауызша және жазбаша түрде сауатты түрде ұсына алады.