Стандарттау, метрология және сапаны басқару

Сипаттама: Стандарттау принциптерін, оның ұлттық экономикадағы рөлін зерттеу; сертификаттау арқылы шешілетін мәселелер, сертификатталған өнімнің сапасы; өлшемдердің біркелкілігін қамтамасыз ету, метрология талаптарының сақталуын қамтамасыз ету мәселелері.

Кредиттер саны: 5

Пререквизиты:

• Физика

Пәннің еңбек сыйымдылығы:

Жұмыс түрлері	сағат
Дәрістер	15
Практикалық жұмыстар	30
Зертханалық жұмыстар
СӨЖО	30
СӨЖ	75
Қорытынды бақылау нысаны	емтихан
Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны	Жазбаша емтихан

Компонент: Таңдау бойынша компонент

Цикл: Базалық пәндер

Мақсат

• Стандарттау, метрология және сапаны басқару пәннің мақсаты - өлшеудің біркелкілігін қамтамасыз ете отырып, өнімді сертификаттау саласында жұмыста және күнделікті өмірде алған білімдерін қолдана білу.

Міндет

• «Стандарттау, метрология және сапаны басқару» пәнін меңгерудің негізгі міндеті стандарттау, метрология және өнім сапасын басқару принциптеріне негізделген өнімнің, жұмыстың және қызметтің жоғары сапасын қамтамасыз ету әдістерін кеңінен қолдануға мүмкіндік беретін кәсіби құзыреттіліктерді меңгеру болып табылады.

Оқыту нәтижесі: білу және түсіну

• «Стандарттау, метрология және сапаны бақылау» пәні стандарттау, сертификаттау, метрология және сапа менеджменті жүйелері мәселелері бойынша тереңдетілген материалды қамтиды.

Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану

• «Стандарттау, метрология және сапаны бақылау» курсын білу СИ және СИ ұсынымдарының халықаралық бірліктер жүйесін техникалық есептеулер тәжірибесінде пайдалану, сонымен қатар техникалық және дәл өлшеулер кезіндегі қателіктерді бағалай білу үшін қажет.

Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру

• Студенттер халықаралық, мемлекеттік стандарттау мен сертификаттауды түсінуі керек.

Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер

• Өндіріске стандарттарды енгізу бойынша кәсіпорында жұмысты ұйымдастыра білу, өнімді сертификаттау критерийлерін білу.

Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі

• Пәнді оқу өнеркәсіптің басқа пәндерін оқуға мүмкіндік береді.

Оқыту әдістері

Оқу сабақтарын өткізу кезінде лекциялық материалдар мен практикалық жаттығуларды өткізуге арналған материалдарды, өлшеу қателігін анықтау үшін есептеулерді жүргізу әдістемесін пайдалану көзделеді.

Білім алушының білімін бағалау

Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.

Кезең	Тапсырма түрі	Өлшем
1  рейтинг	Практикалық жұмыс 1	0-100
	Практикалық жұмыс 2
	Сынақ
2  рейтинг	Практикалық жұмыс 3	0-100
	Практикалық жұмыс 4
	Сынақ
Қорытынды бақылау	емтихан	0-100

Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты

Тапсырма түрі	90-100	70-89	50-69	0-49
	Өте жақсы	Жақсы	Қанағаттанарлық	Қанағаттанарлықсыз
Бақылау мәселелері бойынша сұхбаттасу	жүйелік теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, құбылыстар мен процестердің мәнін логикалық және дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін және нақтылау сұрақтарына тез жауап беру қабілетін көрсетеді	ол күшті теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, логикалық және дәйекті түрде мәнін, құбылыстары мен процестерін түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін көрсетеді, бірақ сонымен бірге мұғалімнің өз бетінше немесе шамалы түзетуімен түзететін маңызды емес қателіктер жібереді	ол таяз теориялық білімді көрсетеді, құбылыстар мен процестерді талдаудың нашар қалыптасқан дағдыларын, дәлелді қорытынды жасай алмайтындығын және мысалдар келтіре алмайтындығын көрсетеді, монологиялық сөйлеуді, терминологияны, логиканы және презентация дәйектілігін жете білмейді, мұғалім түзеткен кезде ғана түзете алатын қателіктер жібереді.	пәннің теориялық негіздерін білмегендігін, құбылыстар мен процестерді талдаудың қалыптаспаған дағдыларын көрсетеді, дәлелді қорытынды жасай алмайды және мысалдар келтіре алмайды, монологиялық сөйлеуді нашар меңгергендігін көрсетеді, терминологияны білмейді, презентацияның қисындылығы мен дәйектілігінің жоқтығын көрсетеді, тіпті мұғалім түзете алмайтын қателіктер жібереді, сабаққа жауап беруден бас тартады
Практикалық (семинарлық) сабақтарда жұмыс істеу	қажетті әрекеттер тізбегін сақтай отырып, практикалық жұмысты толық көлемде орындады; жауапта барлық жазбаларды, кестелерді, суреттерді, сызбаларды, графиктерді, есептеулерді дұрыс және ұқыпты орындайды; қателерді талдауды дұрыс орындайды. Сұрақтарға жауап беру кезінде ол сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, негізгі ұғымдарды дәл анықтайды және түсіндіреді; жауапты жаңа мысалдармен сүйемелдейді, білімді жаңа жағдайда қолдана алады; зерттелген және бұрын зерттелген материал, сондай-ақ басқа пәндерді оқу кезінде алынған материал арасында байланыс орната алады.	қойылатын талаптарды орындады, бірақ 2-3 кемшіліктер жіберілді. Білім алушының сұрақтарға жауабы 5-ке жауапқа қойылатын негізгі талаптарды қанағаттандырады, бірақ жаңа жағдайда білімді қолданбай, бұрын зерттелген материалмен және басқа пәндерді оқу кезінде игерілген материалмен байланысты пайдаланбай беріледі; бір қателік немесе екіден көп емес кемшілік жіберілді, білім алушы оларды дербес немесе оқытушының аздаған көмегі арқылы түзете алады.	жұмысты толық орындамады немесе жұмыстың орындалған бөлігінің көлемі дұрыс қорытынды жасауға мүмкіндік бермейді. Сұрақтарға жауап беру кезінде Бағдарламаның талаптарына сәйкес негізгі білім мен дағдыларды меңгермегендігін көрсетеді; 3 бағалау үшін қажет болғаннан көп қателіктер мен кемшіліктер жіберілді немесе қойылған сұрақтардың ешқайсысына жауап бере алмайды. 50% - ы, бұл дұрыс нәтижелер мен қорытындылар алуға мүмкіндік береді; жұмыс барысында қателіктер жіберілді. Сұрақтарға жауап беру кезінде білім алушы сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, бірақ жауапта бағдарламалық материалды одан әрі игеруге кедергі келтір-мейтін курс сұрақтарын игеруде жекелеген проблемалар бар; бір өрескел қателік пен екі кемшіліктен артық емес жіберілді.	жұмысты толық орындамады немесе жұмыстың орындалған бөлігінің көлемі дұрыс қорытынды жасауға мүмкіндік бермейді. Сұрақтарға жауап беру кезінде Бағдарламаның талаптарына сәйкес негізгі білім мен дағдыларды меңгермегендігін көрсетеді; 3 бағалау үшін қажет болғаннан көп қателіктер мен кемшіліктер жіберілді немесе қойылған сұрақтардың ешқайсысына жауап бере алмайды.

Бағалау нысаны

Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:

• Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
• Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.

Қорытынды бағаны есептеу формуласы:

И= 0,6	Р1+Р2	+0,4Э
	2

 

мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;

Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.

Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:

Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:

Әріптік жүйе бойынша бағалар	Балдардың сандық эквиваленті	Балдар (%-тік құрамы)	Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар
A	4.0	95-100	Өте жақсы
A-	3.67	90-94
B+	3.33	85-89	Жақсы
B	3.0	80-84
B-	2.67	75-79
C+	2.33	70-74
C	2.0	65-69	Қанағаттанарлық
C-	1.67	60-64
D+	1.33	55-59
D	1.0	50-54
FX	0.5	25-49	Қанағаттанарлықсыз
F	0	0-24

Дәріс сабақтарының тақырыптары

• Кіріспе дәріс
• Стандарттаудың мақсаттары, міндеттері, принциптері мен функциялары
• Қазақстан Республикасының мемлекеттік стандарттауы
• Стандарттау саласындағы халықаралық ынтымақтастық
• Өлшем бірлігін және сенімділігін қамтамасыз етудің мемлекеттік жүйесі
• Метрология пәні мен міндеттері
• Физикалық шамалар жүйесі және олардың бірліктері
• Өлшемдер
• Өлшеу құралдары
• Қателік теориясы және өлшеу нәтижелерін өңдеу
• Метрология саласындағы халықаралық ынтымақтастық
• Сертификаттау, оның мақсаттары мен міндеттері
• Қазақстан Республикасындағы сертификаттаудың құқықтық негіздері
• Халықаралық сертификаттау
• Өнім сапасын басқару

Негізгі әдебиет

• 1. Лифиц И.М. Стандартизация, метрология и сертификация: учебник. И.М. Лифиц. - 3-е изд., перераб. и доп. - М.: Юрайт, 2004. - 330 c. 2. Яблонский О.П. Основы стандартизации, метрологии, сертификации: Учебник. О.П. Яблонский, В.А. Иванова. - Ростов н\/Д: Феникс, 2004. - 443 с. 3. Клевлеев В.М. Метрология, стандартизация и сертификация: учебник. В.М. Клевлеев, И.А.Кузнецова, Ю.П.Попов. - М.: Форум-ИНФРА-М, 2004. - 255 c. 4. Метрология, стандартизация и сертификация: учебник. Ю.И. Борисов [и др.] ; под ред. А. С. Сигова. - М.: Форум-ИНФРА-М, 2005. - 335 с. 5. Баранникова И.В. Метрология, стандартизация, сертификация в АСУ [Текст]: пособ. по выполн. практ. работ. И.В. Баранникова, А.В. Ландер. - М.: МГГУ, 2009. - 63 с.

Қосымша әдебиеттер

• 1. Крылова Г.Д. Основы стандартизации сертификации метрологии: Учебник / Г.Д. Крылова. - 2-е изд., перераб. и доп. - М.: ЮНИТИ, 2001. - 711 c. 2. Основы стандартизации, метрологии, сертификации и менеджмента качества: учеб. пособие / М.М. Мырзыбай, О.П. Ивлева, В.П. Бутеева и др. - Алматы: Казахстанская ассоциация маркетинга, 2003. - 563 c. 3. Никифоров А.Д. Метрология, стандартизация и сертификация [Текст]: учеб. пособие / А.Д. Никифоров, Т. А. Бакиев. - М.: Высш. шк., 2002. - 422 с. 4. Бисерова В. А. Метрология, стандартизация и сертификация: конспект лекций / В.А. Бисерова, Н.В. Демидова, А.С. Якорева. - М.: ЭКСМО, 2007. - 157 с. 5. Чижикова Т.В. Стандартизация, сертификация и метрология. Основы взаимозаменяемости: Учеб. пособие / Т.В. Чижикова. - М.: КолосС, 2004. - 239 c.