Геокеңістіктік ақпаратты цифрлық өңдеу

Сипаттама: Студенттердің Геоинформатика саласындағы іргелі білімдерін қалыптастыру және заманауи геоақпараттық жүйелерді (ГАЖ) пайдалана отырып, кеңістіктік деректермен жұмыс істеудің практикалық дағдыларын дамыту. Пән ГАЖ құру және жұмыс істеу принциптерін, геокеңістіктік ақпаратты жинау, сақтау, өңдеу және визуализациялау әдістерін және кеңістіктік талдау мен модельдеу негіздерін қамтиды. Оқыту Кәсіби бағдарламалық платформалармен және сандық құралдармен практикалық жұмысты қамтиды. Курсты игеру нәтижесінде студенттер геокеңістіктік ақпараттың үлкен көлемін тиімді өңдей және талдай алады, ғылымда, инженерияда және аумақтарды басқаруда қолданылатын картографиялық және аналитикалық өнімдерді дайындау үшін цифрлық технологияларды пайдалана алады.

Кредиттер саны: 8

Пререквизиты:

• Жасанды интеллект негіздері

Пәннің еңбек сыйымдылығы:

Жұмыс түрлері	сағат
Дәрістер	30
Практикалық жұмыстар
Зертханалық жұмыстар	45
СӨЖО	45
СӨЖ	120
курстық жұмыс
Қорытынды бақылау нысаны	емтихан
Қорытынды бақылауды жүргізу нысаны	Жазбаша емтихан

Компонент: ЖОО компоненті

Цикл: Кәсіптік пәндер

Мақсат

• студенттердің кеңістіктік мәліметтерді үлгілеудің,сақтаудың және ұйымдастырудың негізгі тәсілдері туралы білімдерін меңгеру, геоақпараттық технологияларды пайдаланудың тәжірибелік дағдыларын меңгеру.

Міндет

• Пәннің басты міндеті студенттердің білім деңгейінің біліктілік сипаттамасымен сәйкес келуіне қол жеткізу болып табылады.

Оқыту нәтижесі: білу және түсіну

• - знать основы цифровой картографирования и моделирования пространственных данных в области организации геодезических и картографических работ; - знать форматы и стандарты цифровой информации; - перед глазами должно быть сделано цифровое моделирование местности;

Оқыту нәтижесі: білім мен ұғымды қолдану

• Қазіргі заманғы географиялық және жер ақпараттық жүйелерді, графикалық, кадастрлық және басқа ақпаратты жаңа заманғы дәрежеде қолдау және дайындау тәсілдердің білімдерін қолдана білу. - топографиялық объектілердің класификаторларымен жұмыс істеген кездегі дағдыларды иеленуі керек; - электронды тахеометрден ПЭЕМ мәліметтерді беру үшін ақпаратты-бағдарлама комплекстерін қолдана білуі керек; - аналогты ақпараттың сандыққа қайта құруды қолдана білуі керек; - топо-геодезиялық ақпаратында компьютердегі өңдеудің амалын, әдісін және банк мәліметтері туралы түсінік алу.

Оқыту нәтижесі: талқылай білуді қалыптастыру

• Технологиялық, картографиялық, ғылыми-зерттеуге және өндірістік қызметінің мақсаттары үшін геодезиялық және аэроғарыштық ақпаратты жинақтауға қабілеттілігі

Оқыту нәтижесі: коммуникативтік қабілеттіліктер

• Ұжымдық басқаруда ғылыми-зерттеулер мен жобалау жұмыстарын ұйымдастыру іскерліктері мен дағдыларын тәжірибиеде пайдалану қабілеттілігі

Оқыту нәтижесі: Оқу дағдылары немесе сабаққа қабілеттілігі

• Геодезиялық және фотограмметриялық аспаптармен, жабдықтармен және құралдармен, геодезиялық жұмыстарын орындаудың компьютерлік технологиясымен жұмыс дағдылары.

Оқыту әдістері

1. командалық немесе топтық жұмыс 2. ақпараттық-коммуникациялық технологиялар

Білім алушының білімін бағалау

Оқытушы ағымдағы бақылау жұмыстарының барлық түрлерін жүргізеді және академиялық кезеңде екі рет білім алушылардың ағымдағы үлгеріміне тиісті баға береді. Ағымдағы бақылау нәтижелері бойынша 1 және 2 рейтинг қалыптастырылады. Білім алушының оқу жетістіктері 100 балдық шкала бойынша бағаланады, Р1 және Р2 қорытынды бағасы ағымдағы үлгерім бағасынан орташа арифметикалық ретінде шығарылады. Академиялық кезеңде білім алушының жұмысын бағалауды пән бойынша тапсырмаларды тапсыру кестесіне сәйкес оқытушы жүзеге асырады. Бақылау жүйесі жазбаша және ауызша, топтық және жеке формаларды біріктіре алады.

Кезең	Тапсырма түрі	Өлшем
1  рейтинг	Зертханалық жұмыстар	0-100
	Студенттің өздік жұмысы
	Аралық бақылау жұмысы 1
2  рейтинг	Зертханалық жұмыстар	0-100
	Студенттің өздік жұмысы
	Аралық бақылау жұмысы 2
Қорытынды бақылау	емтихан, курстық жұмыс	0-100

Жұмыс түрлері бойынша оқыту нәтижелерін бағалау саясаты

Тапсырма түрі	90-100	70-89	50-69	0-49
	Өте жақсы	Жақсы	Қанағаттанарлық	Қанағаттанарлықсыз
Аралық бақылау және емтихан	жүйелік теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, құбылыстар мен процестердің мәнін логикалық және дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергенін және нақтылау сұрақтарына тез жауап беру қабілетін көрсетеді	күшті теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, логикалық және дәйекті түрде мәнін, құбылыстары мен процестерін түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін көрсетеді, бірақ сонымен бірге мұғалімнің өз бетінше немесе шамалы түзетуімен түзететін маңызды емес қателіктер жібереді	ол таяз теориялық білімді көрсетеді, құбылыстар мен процестерді талдаудың нашар қалыптасқан дағдыларын, дәлелді қорытынды жасай алмайтындығын және мысалдар келтіре алмайтындығын көрсетеді, монологиялық сөйлеуді, терминологияны, логиканы және презентация дәйектілігін жете білмейді, мұғалім түзеткен кезде ғана түзете алатын қателіктер жібереді	пәннің теориялық негіздерін білмегендігін, құбылыстар мен процестерді талдаудың қалыптаспаған дағдыларын көрсетеді, дәлелді қорытынды жасай алмайды және мысалдар келтіре алмайды, монологиялық сөйлеуді нашар меңгергендігін көрсетеді, терминологияны білмейді, презентацияның қисындылығы мен дәйектілігінің жоқтығын көрсетеді, тіпті мұғалім түзете алмайтын қателіктер жібереді, сабаққа жауап беруден бас тартады
Зертханалық жұмыстар	қажетті әрекеттер тізбегін сақтай отырып, практикалық жұмысты толық көлемде орындады; жауапта барлық жазбаларды, кестелерді, суреттерді, сызбаларды, графиктерді, есептеулерді дұрыс және ұқыпты орындайды; қателерді талдауды дұрыс орындайды. Сұрақтарға жауап беру кезінде ол сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, негізгі ұғымдарды дәл анықтайды және түсіндіреді; жауапты жаңа мысалдармен сүйемелдейді, жаңа жағдайда білімді қолдана алады; зерттелген және бұрын зерттелген материал-сынықтар, сондай-ақ басқа пәндерді оқу кезінде алынған материал арасында байланыс орната алады.	"5" бағасына қойылатын талаптарды орындады, бірақ 2-3 кемшілік жіберілді. Білім алушының сұрақтарға жауабы 5-ке жауапқа қойылатын негізгі талаптарды қанағаттандырады, бірақ жаңа жағдайда білімді қолданбай, бұрын зерттелген материалмен және басқа пәндерді оқу кезінде игерілген материалмен байланысты пайдаланбай беріледі; бір қателік немесе екіден көп емес кемшілік жіберілді, білім алушы оларды дербес немесе оқытушының аздаған көмегі арқылы түзете алады.	жұмысты толық орындамады, бірақ практикалық жұмыс көлемінің кем дегенде 50% - ы, бұл дұрыс нәтижелер мен қорытындылар алуға мүмкіндік береді; жұмыс барысында қателіктер жіберілді. Сұрақтарға жауап беру кезінде білім алушы сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, бірақ жауапта бағдарламалық материалды одан әрі игеруге кедергі келтірмейтін курс сұрақтарын игеруде жекелеген проблемалар бар; бір өрескел қателік пен екі кемшіліктен артық емес жіберілді.	жұмысты толық орындамады немесе жұмыстың орындалған бөлігінің көлемі дұрыс қорытынды жасауға мүмкіндік бермейді. Сұрақтарға жауап беру кезінде Бағдарламаның талаптарына сәйкес негізгі білім мен дағдыларды меңгермегендігін көрсетеді; 3 бағалау үшін қажет болғаннан көп қателіктер мен кемшіліктер жіберілді немесе қойылған сұрақтардың ешқайсысына жауап бере алмайды
Студенттің өздік жұмысы (СӨЖ)	Өздік жұмыс толығымен берілген тақыпқа сай. Жұмыс толығымен тиянақты орындалған және құрылымы барлық қажетті сұрақтарға жауап береді. Қабылданған ресми әдістемелерге сәйкес безендірілген. Есептік - графискалық бөлім стандарттарға сай безендірілген. Тапсыру барысында студент толығымен тақырыпты баяндап, қосымша сұрақтарға кідіріссіз жауап береді	Жұмыс тақырыпқа сай, толығымен орындалған. Барлық безендіру және рәсімдеу талаптарына жұмыс сай келеді. Бір-екі қателікке рұқсат беріледі. Студент орындалған жұмысты қорғай алады, жұмыс мәнін және мақсатын түсінеді, тек қосымша сұрақтарға бірден жауап бермеуі мүмкін	Жұмысты толық орындамады, бірақ жалпы бағыты мен мәні берілген тапсырмаға сай. Рәсімдеу бойынша олқылықтар және дөрекі қателер бар. Қосымша сұрақтарға жауап бере алмайды	Жұмыстың тақырыбы қате, толықтай орындалмаған не болмаса мүлдем орындалмаған. Қосымша сұрақтарға жауап бере алмайды. Теориялық алған білімді қоллдана алмайды
Дәріс материалымен жұмыс және сұрақтарға жауаптар (ауызша және жазбаша)	Жүйелік теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, құбылыстар мен процестердің мәнін логикалық және дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін және нақтылау сұрақтарына тез жауап беру қабілетін көрсетеді	Теориялық білімді көрсетеді, терминологияны біледі, мәнін, құбылыстары мен процестерін логикалық және дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді тұжырымдар мен жалпылаулар жасайды, мысалдар келтіреді, монологиялық сөйлеуді еркін меңгергендігін көрсетеді, бірақ сонымен бірге мұғалім өз бетінше немесе кішкене түзетумен түзететін маңызды емес қателіктер жібереді	Үстірт теориялық білімді көрсетеді, құбылыстар мен процестерді талдаудың нашар қалыптасқан дағдыларын көрсетеді, дәлелді қорытынды жасай алмайды және мысалдар келтіре алмайды, монологиялық сөйлеуді, терминологияны, логиканы және презентацияның реттілігін білмейді, мұғалім түзеткен кезде ғана түзете алатын қателіктер жібереді	Пәннің теориялық негіздерін білмегендігін, құбылыстар мен процестерді талдаудың қалыптаспаған дағдыларын көрсетеді, дәлелді қорытынды жасай алмайды және мысалдар келтіре алмайды, монологиялық сөйлеуді нашар меңгергендігін көрсетеді, терминологияны білмейді, тіпті мұғалім түзете алмайтын қателіктер жібереді, сабақтарға жауап беруден бас тартады.
Аралық бақылау тапсырмаларына жауап	Теориялық материалдың мазмұны бойынша құрастырылған бақылау сынақтарының 90-100 пайызына дұрыс жауап беру арқылы материалды толық меңгеру демонстрациясы максималды білім сапасына жақын ұпайлар санында бағаланды	Курстың теориялық мазмұны толығымен игерілгенімен, олқылықтарсыз, кейбір тесттер қателіктермен орындалады, дұрыс жауаптардың пайызы 70-89 орындалады	Теориялық материалдың мазмұны ішінара игерілген, олқылықтар бар, оқу бағдарламасында қарастырылған оқу тапсырмаларының көпшілігі орындалады, орындалған тапсырмаларда дұрыс жауаптар 50-69 пайыз болуы мүмкін	Курстың теориялық мазмұны игерілмеген, тест тапсырмаларының сапасы төмен, осы тестілер бойынша дұрыс жауаптардың пайызы 49-дан төмен.
Қорытынды бақылау	Бақылау сынақтарының 90-100 пайызына немесе теориялық материалдың мазмұны бойынша құрастырылған сұрақтарға дұрыс жауап беру арқылы материалды толық меңгеру демонстрациясы максималды білім сапасына жақын ұпайлар санында бағаланды	Курстың теориялық мазмұны толығымен игерілгенімен, олқылықсыз, кейбір тесттер немесе сұрақтар қателіктермен орындалады, дұрыс жауаптардың пайызы 70-89 құрайды	Теориялық материалдың мазмұны ішінара игерілген, олқылықтар бар, оқу бағдарламасында қарастырылған оқу тапсырмаларының көпшілігі орындалады, орындалған тапсырмаларда дұрыс жауаптар 50-69 пайыз болуы мүмкін	Курстың теориялық мазмұны игерілмеген, тест тапсырмаларының немесе сұрақтардың сапасы төмен, осы тестілер бойынша дұрыс жауаптардың пайызы 49-дан төмен.
Курстық жоба	"Өте жақсы" баға студент дәйекті түрде қойылады, курстық жобада жүйелі теориялық білімді көрсетеді, геодезиялық желілерді жобалаудың жалпы алгоритмін біледі, жұмыстағы формулалармен теориялық түсіндірмелерді сауатты баяндайды, өндірістік жұмыстардың мәнін логикалық және дәйекті түрде түсіндіреді, дәлелді қорытындылар мен жалпылаулар жасайды, курстық жұмыстың барысын белгіленген стандартта, орындалған бөлімдер бойынша егжей-тегжейлі сипаттайды, нақты дәлелдермен қорытынды жасайды, жетістіктерді ескере отырып, қойылған сұрақтарға жауап береді.	Курстық жоба бойынша "4" бағасына қойылатын талаптарды орындады, бірақ сызбалары бар есептің нәтижелерінен 2-3 кемшіліктер жіберілді. Білім алушының сұрақтарға жауабы 5-жауапқа қойылатын негізгі талаптарды қанағаттандырады, бірақ инженерлік геодезиядағы жаңа әдістемелерді, даму барысын есепке алмай, геодезияға байланысты пәндерді зерделеу кезінде бұрын зерделенген материалмен және зерделенген материалмен байланысты пайдаланбай беріледі; бір қателік жіберілді немесе білім алушы өз бетінше немесе аздаған көмекпен түзете алатын екі кемшіліктен аспайды оқытушы	Курстық жобаны толық орындамады, бірақ курстық жобаның кем дегенде 50% - ы дұрыс нәтижелер мен қорытындылар алуға мүмкіндік береді; КП орындау барысында желілерді жобалаудың әр түрлі әдістерінің кем дегенде бірінде қателіктер жіберілді. Сұрақтарға жауап беру кезінде білім алушы сұрақтың мәнін дұрыс түсінеді, бірақ жауапта бағдарламалық материалды одан әрі игеруге кедергі келтірмейтін курс сұрақтарын игеруде жекелеген проблемалар бар; бір өрескел қателік пен екі кемшіліктен артық емес жіберілді.	Курстық жобаның толық орындалмауы немесе жұмыстың аяқталған бөлігінің көлемі қажетті КП-дан дұрыс қорытынды жасауға мүмкіндік бермейді. Бағдарламаның талаптарына сәйкес сұрақтарға жауап беру кезінде негізгі білім мен дағдылардың жоқтығын көрсетеді; 3 бағалау үшін қажет болғаннан көп қателіктер мен кемшіліктер жіберілді немесе қойылған сұрақтардың ешқайсысына жауап бере алмайды.

Бағалау нысаны

Пән бойынша білім алушының білімін қорытынды бағалау 100 баллдық жүйе бойынша жүзеге асырылады және:

• Емтиханда алынған нәтиженің 40%;
• Ағымдағы үлгерімнің 60% - ы.

Қорытынды бағаны есептеу формуласы:

И= 0,6	Р1+Р2	+0,4Э
	2

 

мұндағы, Р1, Р2-тиісінше бірінші, екінші рейтингті бағалаудың сандық эквиваленттері;

Э - емтихандағы бағаның сандық баламасы.

Қортынды әріптік бағасы және оның балдық сандық эквиваленті:

Төрт балдық жүйе бойынша цифрлық баламаға сәйкес келетін білім алушылардың оқу жетістіктерін бағалаудың әріптік жүйесі:

Әріптік жүйе бойынша бағалар	Балдардың сандық эквиваленті	Балдар (%-тік құрамы)	Дәстүрлі жүйе бойынша бағалар
A	4.0	95-100	Өте жақсы
A-	3.67	90-94
B+	3.33	85-89	Жақсы
B	3.0	80-84
B-	2.67	75-79
C+	2.33	70-74
C	2.0	65-69	Қанағаттанарлық
C-	1.67	60-64
D+	1.33	55-59
D	1.0	50-54
FX	0.5	25-49	Қанағаттанарлықсыз
F	0	0-24

Дәріс сабақтарының тақырыптары

• Геоақпарат жүйесінің даму тарихы
• Кеңістіктік мәліметтердің моделдері
• Геоақпараттық кеңістіктің құрылысы мен құрылымы
• Мәліметтер базасымен жұмыс істеу функциялары
• Нейрондық желілер
• Картометриялық функциялар, зоналау, беткі жақтың моделін құру және растрлық суретті талдау
• Геокеңістіктік мәліметтерді спутниктік әдіспен алу
• Геоақпараттық моделді құрастыру
• Картаның сипаттамасы: масштабы, рұқсат, дәлдік
• Жерге қатысты сұрақтарды шешудегі және көп мақсаттағы кадастрдағы геоақпараттық жүйелер
• Әлемнің графикалық модельдері
• Объектілер мен олардың атрибуттарын графикалық түрде белгілеу
• Интернеттей геобейнелер, атласты ақпараттық жүйелер
• Қолданушылардың санына және қолдау көрсететін мәліметтер қоймасының көлеміне байланысты РМҚБЖ классификациясы
• Геоақпараттық кеңістікті рәсімдеу принциптері

Негізгі әдебиет

• Блиновская Я.Ю., Задоя Д.С. Введение в геоинформационные системы: Учебное пособие. – М.: Академик, 2018
• Касаев Борис Маркетинговые основы формирования информационной продукции дистанционного зондирования Земли; КноРус - М., 2017.
• Қолдaнбaлы геодезия: Оқу құрaлы. 1-бөлім \/ В.В. Авакян: Х.М. Кaсымкaновa, Г.К. Джaнгуловa; әл-Фaрaби aтындaғы Қaзaқ ұлттық университеті. - Алматы: Қaзaқ университеті, 2017. - 248б.
• Каргашин, П. Е. Основы цифровой картографии : учебное пособие для бакалавров / П. Е. Каргашин. - Москва : Издательско-торговая корпорация «Дашков и К», 2019

Қосымша әдебиеттер

• Заварзин А.В., Капралов Е.Г., Тикунов В.С. Сборник задачи и упражнений по геоиноформатике. – М.: Академия, 2009
• Ирина Лурье Геоинформационное картографирование. – М.: КДУ, 2017 3. Журкин, И. Г. Геоинформационные системы: учебное пособие / И. Г. Журкин, С. В. Шайтура. - М.: Кудиц-Пресс, 2009
• Карпик А.П. Методологические и технологические основы геоинформационного обеспечения территорий. – Новосибирск: СГГА, 2014
• Лонский И.И., Кужелев П.Д., Матвеев А.С «MapInfo.Методические рекомендации»: - М.: МИИГАиК, 2014