Конкурс атауы: 2024-2026 жылдарға арналған ғылыми және (немесе) ғылыми-техникалық бағдарламаларды бағдарламалық-нысаналы қаржыландыруға арналған конкурс.

Жоба жетекшісінің: Баятанова Ляйла Болаткановна, Қауымдастырылған профессор, PhD докторы.

 

Идентификаторлары:

Жобаның зерттеу тобы

№ ТАӘ Жоба бойынша лауазымы Сәйкестендіргіштері (Scopus Author ID, Researcher ID, ORCID, егер бар болса) және тиісті бейіндерге сілтемелері
1. Баймолданова Л.С. АҒҚ ORCID: https://orcid.org/0000-0003-3533-242X,
Scopus Author ID: 57201851835 (https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57201851835).
2. Ескермесов Д.Қ. АҒҚ ORCID: https://orcid.org/0000-0002-2206-8132,
Scopus Author ID: 57225097090 (https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57225097090).
3. Әділқанова М.Ә. АҒҚ ORCID: https://orcid.org/0000-0002-8193-116X,
Scopus Author ID: 55809365000 (https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=55809365000).
Жас ғалымдар (40 жасқа дейін + оқытушылар (студенттер, магистранттар))

 

ТАӘ

Жоба бойынша лауазымы

Сәйкестендіргіштері (Scopus Author ID, Researcher ID, ORCID, егер бар болса) және тиісті бейіндерге сілтемелері

Ескерту (ПОҚ, студент, магистрант, докторант)
1 Магазов Н.М. ҒҚ Scopus Author ID 57220041350 (https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57220041350),
Researcher ID: ADJ-9528-2022,
ORCID: 0000-0002-9941-9199.		 Докторант
2 Арингожина З.Е. ҒҚ Scopus Author ID: (https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=58639928600),
Researcher ID: IXL-4677-2023 https://www.researchgate.net/signup.SignUpRequest.html,
Scholar ID: https://scholar.google.com/citations?hl=ru&user=jy3hazcAAAAJ&view_op=list_works&gmla=ABOlHixjY88IGGqDvQIGNcvpT-lHfsB4fRNNPCf8rIVTTsL4RAv41Nvkt-oYhxJLppE3bx3uzBCmg5Et3gajlB0mkCXGQ3sQ1_yZD1_m1aWN6A,
ORCID: 0009-0001-8428-4033		 Докторант
3 Кусайнов А.Е. ҒҚ ORCID: https://orcid.org/0000-0003-4623-4681. Докторант
4 Нурекенов Д.М. ҒҚ Scopus Author ID: 57202929699 (https://www.scopus.com/authid/detail.uri?authorId=57202929699),
ORCID: https://orcid.org/0009-0003-5126-6319.		  
5 Камалова А.К. ҒҚ   Докторант
6 Серікбайқызы А. КҒҚ Web of Science ResearcherID: LRT-7969-2024ORCID iD: 0009-0005-7734-9512,
ORCID: https://orcid.org/0009-0005-7734-9512.		 Докторант
7 Мағауянов Е. КҒҚ   Магистрант
8 Абижанова И.К. КҒҚ   Докторант

Жобаның аңдатпасы

Бұл бағдарлама Қазақстанның металл өңдеу өнеркәсібінің тиімділігін арттыру мақсатында болат бөлшектердің бетін өңдеуге арналған жабдықтар мен технологияларды әзірлеуге және енгізуге бағытталған. Қазіргі заманғы жағдайларда басты міндет – өндірілетін өнімнің тозуға төзімділігі мен ұзақ қызмет ету мерзімін арттыру болып табылады. Ел экономикасының тұрақты өсуі көп жағдайда машина жасау саласының технологиялық әлеуетін арттырумен тығыз байланысты.
Бағдарлама аясында болат бөлшектердің бетін ультрадыбыстық өңдеу және газотермиялық жабындар жасау технологиясы арқылы жабдықтар әзірленеді. Ультрадыбыстық өңдеу параметрлерінің металл-керамикалық жабындар мен конструкциялық болаттардың қасиеттеріне әсері зерттеледі. Болат бөлшектерді ультрадыбыстық өңдеуге дейін және кейін, сондай-ақ газотермиялық жабындарды ультрадыбыстық өңдеумен біріктіре отырып жүргізілген өңдеуден кейін сынақтар өткізіледі.

Сонымен қатар, конструкциялық болаттардың механикалық және трибологиялық қасиеттерін жақсарту үшін электролитті-плазмалық беттік шыңдау технологиясы мен жабдықтарын әзірлеу ұсынылады. Электролитті-плазмалық шыңдау режимдерінің конструкциялық болаттардың құрылымдық-фазалық күйіне әсері зерттеледі. Сондай-ақ, болаттардағы көміртегі мөлшерінің электролитті-плазмалық шыңдау кезінде олардың құрылымы мен қасиеттерінің қалыптасуына әсері қарастырылады.

Электролитті-плазмалық беттік шыңдаудан өткен болат бөлшектерді (ТОО «Машзавод», ТОО «PlasmaScience» базасында) сынақтан өткізу жоспарланған. Сонымен қатар, айналу денелері пішініндегі бөлшектердің сыртқы бетін электролитті-плазмалық әдіспен нығайту бойынша технологиялық процесс әзірленіп, оны Қазақстанның машина жасау кәсіпорндарына енгізу ұсынылады.

Жобаның мақсаты

Материалдарды беттік өңдеуге арналған отандық жабдықтар мен технологияларды жасау арқылы Қазақстанның металл өңдеу өнеркәсібінің тиімділігін арттыру.

Жобаның күтілетін нәтижелері және алынған нәтижелері:

Жылы

Зерттеу бойынша алынған нәтижелері.
Жарияланымдар (оларға сілтемелері бар) мен патенттер; әлеуетті пайдаланушыларға арналған ақпарат

2024 жыл
  • Қазақстанның металл өңдеу өнеркәсібінің қазіргі жағдайы мен даму перспективаларын талдау.
  • Қазақстанда өндірілетін болат өнімдері мен олардың пайдалану шарттарын талдау, сондай-ақ олардың қызмет ету мерзімін ұзартудың жолдарын анықтау.
  • Бетті өңдеуге дейін бет дайындау режимдері мен тәсілдерін әзірлеу.

2025 жыл
  • HVOF, плазмалық және детонациялық бүрку әдістерімен алынған WC-Co-Cr, WC-NiCr, WC-Ni, Al2O3-NiCr және Cr3C2-NiCr металл-керамикалық жабындарының физика-механикалық қасиеттерін зерттеу.
  • HVOF, плазмалық және детонациялық бүрку әдістерімен алынған металл-керамикалық жабындардың эрозиялық-коррозиялық сипаттамаларына керамикалық фазаның құрамы, керамикалық бөлшектердің өлшемі және металл байланыстырғыштың құрамының әсерін зерттеу.
  • Болат бөлшектерінің бетін ультрадыбыстық өңдеу технологиясы мен газотермиялық жабындарды әзірлеу.
  • Ультрадыбыстық өңдеу технологиялық режимдерінің параметрлерінің жабындардың құрылымдық-фазалық құрамына әсерін бағалау және құрылымдық факторлардың металл-керамикалық жабындардың тозуға төзімділігі мен жарылуға төзімділігіндегі рөлін зерттеу.
  • Ультрадыбыстық өңдеу кезінде конструкциялық болаттардың құрылымы мен қасиеттерінің қалыптасу заңдылықтарын зерттеу.
  • Болат бөлшектерін ультрадыбыстық өңдеуге дейін және кейін, сондай-ақ газотермиялық жабындарды ультрадыбыстық өңдеумен біріктіре отырып өңдеуден кейін стендтік және натурлық сынақтар жүргізу.
  • Машина жасау өнімдерінің қызмет ету мерзімін ұзарту үшін әзірленген біріктірілген өңдеу әдісін енгізудің экономикалық тиімділігін анықтау.
  • 2025 жылдың соңына дейін Scopus журналдарында 3 мақала және БҒСҚК ұсынған журналдарда 3 мақала жарияланады.

2026 жыл
  • Конструкциялық болаттардың механикалық және трибологиялық қасиеттерін арттыру үшін электролитті-плазмалық беткі шыңдау жабдығы мен технологиясын әзірлеу.
  • Электролитті-плазмалық беткі шыңдау режимдерінің конструкциялық болаттардың құрылымдық-фазалық күйіне әсерін зерттеу.
  • Электролитті-плазмалық беткі шыңдау кезінде болаттардағы көміртегі мөлшерінің құрылым мен қасиеттерге әсерін зерттеу.
  • Электролитті-плазмалық беткі шыңдаумен өңделген болат бөлшектерін стендтік және натурлық сынақтардан өткізу.
  • Айналу денелері пішініндегі бөлшектердің сыртқы бетін электролитті-плазмалық әдіспен нығайту технологиялық процесін әзірлеу және оны Қазақстанның машина жасау кәсіпорнында енгізу.
  • 2026 жылдың соңына дейін Scopus журналдарында 4 мақала және БҒСҚК ұсынған журналдарда 4 мақала жарияланады.